Ο καφές φάρμακο κατά του διανοητικού εκφυλισμού

Ερευνες σε πειραματόζωα με Αλτσχάιμερ έδειξαν ότι η χορήγηση καφεΐνης βελτιώνει τις μνημονικές ικανότητές τους

Από τον ΣΠΥΡΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ

Η έμφαση που έχει δοθεί τα τελευταία χρόνια από τις νευροεπιστήμες στην αντιμετώπιση των νευροεκφυλιστικών ασθενειών φαίνεται πως αποδίδει καρπούς. Ιδιαίτερα ελπιδοφόρα είναι τα δεδομένα που αφορούν όσους πάσχουν από Αλτσχάιμερ, μια πολύ διαδεδομένη ασθένεια που πλήττει τις ανώτερες νοητικές λειτουργίες μεγάλου αριθμού ατόμων παγκοσμίως.

Από πρόσφατες έρευνες προέκυψε ότι η υποχώρηση της νόσου είναι στενά συνυφασμένη με τη διατροφή. Μια νέα έρευνα ανέδειξε την ευεργετική επίδραση της καφεΐνης σε γενετικά τροποποιημένα πειραματόζωα που εμφάνιζαν μνημονικό εκφυλισμό όμοιο με αυτόν που εκδηλώνεται σε ασθενείς που πάσχουν από Αλτσχάιμερ.

Ηταν γνωστό ότι οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ παρουσιάζουν στον εγκέφαλό τους ιδιαίτερα αυξημένα επίπεδα συγκέντρωσης της πρωτεΐνης βήτα αμυλοειδούς. Αμερικανοί ερευνητές του Πανεπιστημίου της Νότιας Φλόριντα διαπίστωσαν ότι η καφεΐνη μπορεί να μειώσει σημαντικά τα επίπεδα της πρωτεΐνης αυτής στο αίμα, τουλάχιστον στα ποντίκια που χρησιμοποιήθηκαν για τη συγκεκριμένη έρευνα.

Η έρευνα αυτή, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Journal of Alzheimer's Disease» σε δύο ξεχωριστά άρθρα, βασίστηκε σε προηγούμενη μελέτη Πορτογάλων επιστημόνων, οι οποίοι είχαν διαπιστώσει ότι ασθενείς που έπασχαν από Αλτσχάιμερ είχαν καταναλώσει λιγότερο καφέ κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες της ζωής τους σε σύγκριση με άτομα που δεν έπασχαν από την ασθένεια. Εκτοτε και άλλες μελέτες διατύπωσαν την υπόθεση ότι μια μέτρια κατανάλωση καφεΐνης ενδεχομένως να συνέβαλλε στην επιβράδυνση του διανοητικού εκφυλισμού που επέρχεται με το γήρας. Οι μελέτες όμως αυτές δεν είχαν επιβεβαιωθεί πειραματικά.

Η έρευνα των Αμερικανών νευροεπιστημόνων κατάφερε τώρα ακριβώς αυτό: αφενός να ελέγξει τις επιπτώσεις της καφεΐνης στη λειτουργία της μνήμης και αφετέρου να τις απομονώσει από την επενέργεια άλλων παραγόντων, όπως η διατροφή και η σωματική άσκηση.

Από τα πειράματα που έκαναν σε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια, οι Αμερικανοί ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια στην ηλικία των 18-19 μηνών, ηλικία που αντιστοιχεί στον άνθρωπο περίπου στα 70 χρόνια, παρουσίαζαν εμφανή προβλήματα μνήμης. Οι ερευνητές αποφάσισαν τότε να χορηγήσουν στα μισά ποντίκια 500 mg καφεΐνη την ημέρα (ένα φλιτζανάκι καφέ περιέχει 100-120 mg καφεΐνη και ένα φλιτζάνι τσάι 70-90 mg).

Μετά δύο μήνες οι ποντικοί στους οποίους είχε χορηγηθεί καφεΐνη παρουσίασαν σημαντική βελτίωση στα μνημονικά τεστ, επιδεικνύοντας επιδόσεις ανάλογες με των συνομήλικών τους φυσιολογικών ποντικών. Αντίθετα, οι ποντικοί στους οποίους είχαν χορηγηθεί μόνο ψευδοφάρμακα (placebo) εξακολούθησαν να παρουσιάζουν απώλεια μνήμης. Επιπλέον, οι ποντικοί που είχαν λάβει καφεΐνη παρουσίασαν μειωμένη συγκέντρωση της πρωτεΐνης βήτα αμυλοειδούς κατά 50%. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό ίσως σημαίνει ότι η καφεΐνη μπλοκάρει τις βιοχημικές διαδικασίες που οδηγούν στην υπερπαραγωγή της πρωτεΐνης αυτής στον εγκέφαλο.

Κατά τον Gary Arendash, κύριο συγγραφέα ενός από τα δύο άρθρα, χάρη στα νέα δεδομένα διανοίγονται νέες ερευνητικές προοπτικές για την αντιμετώπιση της νόσου στον άνθρωπο. Δεν αποκλείει μάλιστα το ενδεχόμενο η καφεΐνη να αποδειχθεί ακόμη και θεραπευτικό μέσο κατά της νόσου και όχι απλώς μια στρατηγική στην κατεύθυνση της πρόληψης. *