ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

Από Γ. Ριζόπουλο

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

Α. Ο μεταβλητός Σταυρός κι η επίδρασή του

19^η Δεκεμβρίου 1793. Στην επαναστατημένη Γαλλία κηρύσσεται η υποχρεωτική δωρεάν στοιχειώδης εκπαίδευση. Ο Ήλιος βρίσκεται σε σύνοδο με το Δία στον Τοξότη. Ένα χρόνο αργότερα, καθώς ο Ουρανός διασχίζει την Παρθένο, ξεκινά στην πράξη, πρώτη φορά από το επίσημο κράτος, η «παιδεία του λαού».

Στην αστρολογία η στοιχειώδης εκπαίδευση κυβερνάται από τους Διδύμους ενώ η ανώτερη από τον Τοξότη. Ωστόσο στην πράξη αποδεικνύεται ότι αυτές οι αρμοδιότητες δεν είναι ούτε αποκλειστικές, ούτε αυστηρά καθορισμένες. Το πέρασμα ενός πλανήτη απ’ το ένα ζώδιο επηρεάζει άμεσα και το άλλο, κι έτσι τελικά είναι προτιμότερο να μιλάμε για άξονα εκπαίδευσης παρά για δύο ζώδια ξεχωριστά. Στην πορεία του χρόνου η διέλευση σημαντικών πλανητών από αυτό τον άξονα δρομολόγησε σημαντικές εξελίξεις στις εκπαιδευτικές διαδικασίες π.χ. το πέρασμα του Πλούτωνα από τον Τοξότη τον 18^ο αιώνα (1749-1767) είχε σαν αποτέλεσμα την έκδοση της «Εγκυκλοπαίδειας», ενός πολύ σημαντικού έργου που κάτω από τη διεύθυνση του Ντιντερό απέδωσε εκλαϊκευμένα επιστημονικές και φιλοσοφικές γνώσεις, απ’ τη σκοπιά του διαφωτιστικού και ανθρωπιστικού ρεύματος. Αντίστοιχα, το πρόσφατο πέρασμα του Ουρανού απ’ τον Τοξότη (1981-1988) άναψε το πράσινο φως για αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα ενώ έδωσε λύσεις ακόμα και σε γλωσσικά ζητήματα. Πολλοί ικανοί παιδαγωγοί και εκπαιδευτικοί έχουν στα ωροσκόπιά τους σημαντικούς πλανήτες σε αυτά τα δύο ζώδια. Όμως η αστρολογική εμπειρία αποδεικνύει ότι υπάρχουν κι άλλα ζώδια που συμμετέχουν τουλάχιστον ισότιμα στις εξελίξεις.

Η Παρθένος, παρ’ ότι τυπικά σχετίζεται με θέματα υγείας και εργασίας, έχοντας από τη φύση της σχέση με τη μαθητεία (άμεσα επαγγελματικής κατάρτισης) αλλά και μια δυναμική αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα μεταβλητά ζώδια δε θα μπορούσε να λείψει από το …χορό. Για τον ίδιο λόγο, το τέταρτο μεταβλητό ζώδιο, οι Ιχθείς, εμφανίζεται, σε ορισμένες περιπτώσεις,  να συμμετέχει ενεργά στα ζητήματα γνώσης.

Β. Το ζώδιο των παιδιών

Θα είναι άδικο και ίσως αντιεπιστημονικό, αν, μιλώντας για παιδαγωγική, δεν συμπεριλάβουμε τον Λέοντα, με τη σημείωση βέβαια ότι αναφερόμαστε πια στενά στο παιδί και όχι στο σύνολο της εκπαιδευτικής αντίληψης. Έτσι, άνθρωποι που αγαπούν τα παιδιά και τα φροντίζουν μπορεί να έχουν σημαντικούς πλανήτες στο Λέοντα χωρίς ωστόσο να είναι και παιδαγωγοί. Όταν συμβαίνει να είναι πρόκειται για μια εξαιρετική συγκυρία που κάνει το έργο τους μοναδικό, δεν είναι όμως ποτέ η γενεσιουργός αιτία. Αυτή πρέπει να αναζητείται στα ζώδια του μεταβλητού σταυρού.

«Αιμίλιος»: Η παιδαγωγική βγαίνει από το τούνελ

Για τη σύγχρονη παιδαγωγική όλα μάλλον ξεκίνησαν την 28^η Ιουνίου 1712 όταν κάτω από την επίδραση της συνόδου Ουρανού – Πλούτωνα στην Παρθένο γεννήθηκε ο φιλόσοφος και διαφωτιστής Ζαν Ζακ Ρουσσώ. Ο Ρουσσώ ,εκτός από την υπόλοιπη συνεισφορά του στον πολιτισμό, κινούμενος πάντα στη γραμμή της αντιπαράθεσης του «φυσικού» και του «τεχνικού» ανθρώπου, υπήρξε ο βασικός εισηγητής μιας παιδαγωγικής μεθόδου σύμφωνης με τη φύση και αντίθετης προς κάθε αυθεντία. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η γραμμή «επιστροφής στη φύση» εμφανίστηκε πάλι στη δεκαετία του ’60 (όταν ο Ουρανός με τον Πλούτωνα ξαναβρέθηκαν στην Παρθένο) δρομολογώντας σημαντικές εξελίξεις στις σχέσεις εκπαιδευτικών και εκπαιδευόμενων. Οι παιδαγωγικές πεποιθήσεις του Ρουσσώ διατυπώθηκαν στο έργο του «Αιμίλιος» που θεωρείται πια κλασσικό. Η μετατόπιση του κέντρου ενδιαφέροντος από το δάσκαλο στην προσωπικότητα του μαθητή σήμανε την απαρχή της ανατροπής της μέχρι τότε καθιερωμένης σχέσης δασκάλου – μαθητή υπέρ φυσικά του τελευταίου που αφήνεται να λειτουργήσει πιο αυθόρμητα (και πιο δημιουργικά) δεχόμενος μόνο τη διακριτική παρέμβαση του παιδαγωγού και όχι την ολοκληρωτική του καθοδήγηση.Η συνεχεια εδω