20.12.09

Είμαστε βιολογικά προγραμματισμένοι να πιστεύουμε στο υπερφυσικό;

Πού οφείλεται ο εξόφθαλμος «εξελικτικός αναλφαβητισμός», που οδηγεί στη συλλήβδην απόρριψη του Δαρβίνου;

Γιατί οι άνθρωποι, παρά τις αντίθετες ενδείξεις, εξακολουθούν να πιστεύουν σε υπερφυσικά φαινόμενα και όντα (θεούς, δαίμονες); Πρόσφατες έρευνες στο πεδίο της εξελικτικής ψυχολογίας, της γνωσιακής ανθρωπολογίας και της νευροεπιστήμης υποδεικνύουν ότι ο ανθρώπινος νους είναι βιολογικά «προγραμματισμένος» να διακρίνει τα άψυχα από τα έμψυχα όντα, αλλά και να αποδίδει με μεγάλη ευκολία και αδιακρίτως σκοπούς και προθέσεις σε αμφότερα.

Δεν θα ήταν λοιπόν παράλογο να υποθέσει κανείς ότι τέτοιες διανοητικές εξειδικεύσεις μπορεί να ευθύνονται για τον αδικαιολόγητο σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετωπίζουν την εξελικτική θεωρία, αλλά και γενικότερα τις επιστημονικές εξηγήσεις, τόσοι πολλοί άνθρωποι. Απ' ό,τι φαίνεται, οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν μια φυσική προδιάθεση για τις τελεολογικές και τις εμπρόθετες εξηγήσεις που υποκρύπτουν ένα μυστικό «σχέδιο». Και η γοητεία που ασκεί στις μάζες ο «Ευφυής Σχεδιασμός» ίσως να βασίζεται σε αυτήν ακριβώς την υποσυνείδητη τάση μας.

Αυτά τα γνωστικά συστήματα θα πρέπει να εμφανίστηκαν σχετικά πρόσφατα στην ανθρώπινη εξελικτική ιστορία. Και συνδέονται στενά με τη διαρκή ανάγκη μας να εξηγούμε τα ακατανόητα ή επώδυνα φαινόμενα καταφεύγοντας σε αόρατους ή υπερφυσικούς δράστες. Με άλλα λόγια, ο ανθρώπινος νους, όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με εντελώς άγνωστα ή ιδιαίτερα επώδυνα φαινόμενα (μια σοβαρή ασθένεια ή ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου), τείνει να υιοθετεί υπερφυσικές εξηγήσεις.

Ισως λοιπόν οι ίδιοι εξελικτικοί μηχανισμοί που οδήγησαν στην εμφάνιση του έλλογου ανθρώπινου νου, να οδηγούν, σε ορισμένες ασυνήθιστες και ακραίες περιστάσεις, στην επίκληση του άλογου: της θρησκείας και της μαγείας, των θεών και των δαιμονικών πλασμάτων.

Δεν υπάρχουν σχόλια: