Κβαντικη Τηλεμεταφορα και Αστρολογια

Στις αρχες του 2003 επιστημονες του τμηματος Φυσικης του Πανεπιστημιου της Γενευης πραγματοποιησαν ενα πετυχημενο πειραμα τηλεμετοφορας διακτινιζοντας σε αποσταση δυο χιλιομετρων ατομικα σωματιδια.Η ομαδα,με επικεφαλης τον καθηγητη Νικολα Γκισιν,ανακοινωσε σε αρθρο στο περιοδικο Nature,πως κατορθωσε να τηλεμεταφερει ενα φωτονιο απο ενα εργαστηριο σε αλλο,σε αποσταση ακριβως δυο χιλιομετρων.

Στο περιοδικο Strange Νο 90(Ιουλιος 2006) ο Ελληνας αστροφυσικος Μανος Δανεζης εδωσε τη δικη του ερμηνεια για τη σημασια αυτου του πειραματος.

<<Προκειται για ενα εργαστηριακο πειραμα με δυο φωτονια τα οποια καποια στιγμη της ζωης τους εχουν αλληλεπιδρασει.Αν παρω αυτα τα δυο φωτονια και τα μεταφερω σε μια τεραστια αποσταση μεταξυ τους και τα προικοδοτησω το ενα με μια πληροφορια π.χ αλλαξω την πολωση του,τοτε η πληροφορια αυτη μεταφερεται στο αλλο με ταχυτητες πολλαπλασιες του φωτος.!Αυτο σημαινει οτι το φαινομενο της μεταδοσης της πληροφοριας δεν εχει γινει σε χωρο Ευκλειδειο και τριδιαστατο,οπου δεν μπορει να υπαρξει μεγαλυτερη ταχυτητα του φωτος.Αν θεωρησουμε οτι καποτε συνεβη η Μεγαλη Εκρηξη τοτε το μεγαλυτερο μερος των φωτονιων ειναι συσχετισμενο εν τη γενεσει τους.Αυτο σημαινει οτι τα φωτονια που βρισκονται στο Α του Κενταυρου με τα φωτονια που βρισκονται μεσα στα μυαλο σου,καποτε ηταν συσχετισμενα.Αρα δεν χρειαζεται να πας εκει για να μαθεις τις πληροφοριες,διοτι οι πληροφοριες εχουν μεταφερθει μεσω των συσχετισμενων φωτονιων και βρισκονται μεσα στο μυαλο σου.Αν εσυ δεν τις αντιλαμβανεσαι,προβλημα σου.Προετοιμασε τον εαυτο σου με εναν τετοιο τροπο ωστε να καταλαβει τις πληροφοριες.Οι πληροφοριες του συμπαντος ειναι ηδη εδω και μαλιστα με ταχυτητες πολλαπλασιες απο την ταχυτητα του φωτος>>

Τα παραπανω ειναι μια ενδειξη του τροπου λειτουργιας της Αστρολογιας.Γιαυτο οι πολεμιοι της Αστρολογιας ας μη αναφερουν τους κλασσικους νομους της Βαρυτητας,Νευτωνιοι,αλλα ας βρουν αλλους τροπους για να καταρριψουν την Αστρολογια.....

Χρονια Πολλα στη Μαρικα Μητσοτακη

Ενα χαιρετισμα σε μια εγκυμονουσα φιλη...

Ωροσκοπιο της εφημεριδας ΤΟ ΚΑΡΦΙ

Στις 29-11-1999 κυκλοφορησε η μαχητικη εφημεριδα του Νικου Κακαουνακη ΤΟ ΚΑΡΦΙ.Σημερα γιορταζει τα δεκα χρονια της.Χρονια Πολλα και αντε να γιορτασει και τα 20 χρονια και βαλε.Καλη επιτυχια κουζουλε συντεκνε.

Ας δουμε την φυσιογνωμια της εφημεριδας μεσα απο την αστρολογια.

Το πρωτο που παρατηρουμε ειναι η συνοδος Ηλιου-Πλουτωνα στο πρωτο οικο.Αυτο μας δειχνει οτι η εφημεριδα ελεγχει την εξουσια με προτασεις αλλαγης πολιτικης.Αυτο ενισχυεται και απο την συνοδο ωροσκοπου με τον Ηλιο-Πλουτωνα που μας δειχνει οτι η εκφραση της πολιτικης του ΚΑΡΦΙΟΥ περνα μεσα απο την λαικη βαση της εφημεριδας.Βεβαια η εφημεριδα δεχεται πολιτικες πιεσειςαλλα η αντιθεση Ερμη-Κρονου σε κανει να μη συμβιβαστεις και κρατας την θεση σου.Η συνοδος Αρη-Ποσειδωνα δινει ενα ιδεαλισμο,καπως παρωχυμενο συνοδος με τον Νοτιο δεσμο,αλλα το παλεβεις μιας και ο Ποσειδωνας ειναι σε εξαγωνο με το Ηλιο.Η κριτικη στους παπαδες και την δικαστικη εξουσια ειναι το φοτρε της εφημεριδας,οπως μας δηλωνει η αντιθεση Αφροδιτης και Δια.Τελικα μια εφημεριδα που την εχει αγαπησει το κοινο,οπως μας φανερωνει και το τριγωνο Σεληνης και Δια και το εξαγωνο Σεληνης και Αφροδιτης.Αυτα τα ολιγα η συνεχεια δικη σας....

Ενορχηστρωμένος θόρυβος, ύποπτη οικονομική τρομοκρατία

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΛΑΣΤΙΚ Από το «ΕΘΝΟΣ»

«Εχει υπερβεί πλέον κάθε όριο ανεκτής υπερβολής, ακόμη και για τα ελληνικά δεδομένα, αυτός ο ενορχηστρωμένος θόρυβος περί δήθεν κινδύνων χρεοκοπίας της χώρας.

Αντιλαμβανόμαστε την εξόφθαλμη άλλωστε πολιτική σκοπιμότητα αυτής της "οικονομικής τρομοκρατίας". Στόχο έχει να καλλιεργήσει μια ψυχολογία δέους και κατάρρευσης, ώστε να παραλύσουν εκ των προτέρων οι όποιες διαθέσεις αντίστασης του κόσμου σε σοβαρότατα αντιλαϊκά μέτρα που ίσως σχεδιάζει να περάσει η κυβέρνηση Παπανδρέου.

Ο ψυχολογικός πόλεμος εναντίον του πληθυσμού αποσκοπεί επίσης στο να συγκαλύψει ότι, ενώ οι χρυσοκάνθαροι του χρηματοπιστωτικού συστήματος βούλιαξαν στην κρίση την παγκόσμια οικονομία με τον προκλητικό τζόγο τους πέρα από κάθε όριο λογικής, ο κοσμάκης πρέπει τώρα να πληρώσει τα τρισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ που έθεσαν στη διάθεσή τους οι κυβερνήσεις.

Οι πολίτες αποτελούν επίσης στόχο τρομοκράτησης για να ανεχθούν αδιαμαρτύρητα το γεγονός ότι αυτό που οι κυβερνήσεις ονομάζουν "έξοδο από την κρίση" σημαίνει θεαματική αύξηση της κερδοφορίας των τραπεζών και των τιμών των μετοχών των εταιρειών και ταυτόχρονα δραματική επιδείνωση της ανεργίας και μείωση των εξόδων των κυβερνήσεων για την παιδεία, την υγεία, τις συντάξεις, τις κοινωνικές παροχές, παράλληλα με επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων(...)

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση π.χ. της Ιρλανδίας ανέστειλε μονομερώς τη μηδαμινή αύξηση ύψους μόλις 2,5% που έπρεπε να δώσει στους εργαζομένους του δημόσιου τομέα τον Οκτώβριο, προκαλώντας προχθές τη μεγαλύτερη, εργασιακή κινητοποίηση εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια! Πάνω από 250.000 Ιρλανδοί εγκατέλειψαν τις εργασίες τους και η ζωή της χώρας παρέλυσε, από τα σχολεία και τα νοσοκομεία ως τους σταθμούς της πυροσβεστικής.

Κανέναν απολύτως λόγο δεν είχε π.χ. η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να ανοίξει το ασφαλιστικό τόσο εσπευσμένα μέσα σε τόσο αντίξοες συνθήκες, αν στο μυαλό κάποιων κυβερνητικών στελεχών δεν υπήρχε ίσως η σκέψη να κάνουν κάποια "αρπαχτή" κατά το ιρλανδικό παράδειγμα, όπου τον Φεβουράριο η δεξιά κυβέρνηση περιέκοψε κατά 7,5% τους μισθούς όλων των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα, εισάγοντας μονομερώς αύξηση κατά 7,5% των κρατήσεων από τους μισθούς τους για τις συντάξεις τους!

Ας είμαστε σοβαροί. Στη Βρετανία ή στην Ισπανία, που βρίσκονται σε χειρότερα χάλια από εμάς (δεν συζητάμε για τις Βαλτικές Χώρες ή την Ιρλανδία), δεν γίνεται ούτε το ένα... εκατοστό της πανικόβλητης τρομο-οικονομικης συζήτησης που γίνεται στην Ελλάδα.

Είναι εξωφρενικό να εμφανίζεται ως στοιχείο δήθεν επικείμενης χρεοκοπίας ότι δανειζόμαστε με επιτόκιο 1,5% έως ίσως και 2% ακριβότερα από όσο δανείζεται η Γερμανία ή 0,5% ακριβότερα από όσο δανείζεται η Ιταλία. Καλά, δεν υπήρχε καν υπόνοια χρεοκοπίας π.χ. το 1990 όταν η Ελλάδα δανειζόταν με επιτόκια 10% στη διεθνή και μέχρι και ...25% στην εσωτερική αγορά, θα χρεοκοπήσουμε τώρα;

Οι ξένοι κερδοσκόποι οι οποίοι βρέθηκαν πάλι με τρισεκατομμύρια δολάρια στα χέρια τους με τα λεφτά που τους έδωσαν οι κυβερνήσεις, έχουν κάθε λόγο να χειραγωγούν τις τιμές των μετοχών ή να τζογάρουν στα άκρως τυχοδιωκτικά CDS για να αγοράσουν και να πουλήσουν την Ελλάδα. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είναι ανάγκη να τους διευκολύνει καλλιεργώντας αυτό το κλίμα πανικού; Ας το σκεφθεί καλύτερα».

Εκπληξη: τα χρωμοσώματα Χ και Υ επικοινωνούν

Ερευνα αποκαλύπτει τη βαθύτερη επικοινωνία μεταξύ των δύο φύλων

Από τον ΣΠΥΡΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ

Οσοι θεωρούν ανέφικτη την επικοινωνία μεταξύ των ανδρών και γυναικών θα πρέπει μάλλον να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους. Τουλάχιστον σε γενετικό επίπεδο, τα δύο φύλα επικοινωνούν θαυμάσια και δημιουργικά! Το εκπληκτικό αυτό γεγονός αποκάλυψαν οι έρευνες των Mark Jobling και Zoe Rosser, γενετιστών στο Πανεπιστήμιο του Λέισεστερ, στη Μ. Βρετανία.

Πράγματι, έπειτα από ενδελεχείς παρατηρήσεις οι Βρετανοί ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα σεξουαλικά χρωμοσώματα πραγματοποιούν συχνά γενετικούς ανασυνδυασμούς, στη διάρκεια των οποίων ανταλλάσσουν αμοιβαία ολόκληρα τμήματα του χρωμοσωμικού DNA που περιέχουν. Η απρόσμενη ανακάλυψη εξέπληξε τους ερευνητές, γιατί μέχρι σήμερα η πλειονότητα των ειδικών θεωρούσε ότι το ανδρικό χρωμόσωμα Υ δεν υπόκειται στις συνήθεις ανταλλαγές τμημάτων του γενετικού υλικού που κατά κανόνα συμβαίνουν μεταξύ των υπόλοιπων χρωμοσωμάτων, αλλά βρίσκεται σε «αυτιστική» απομόνωση.

Οπως γνωρίζουμε, στα θηλαστικά το DNA που βρίσκεται στον πυρήνα των κυττάρων φυλάσσεται μέσα σε ζεύγη χρωμοσωμάτων, τα οποία ποικίλλουν ανάλογα με το είδος (π.χ. ο άνθρωπος έχει 23 ζεύγη, δηλαδή 46 χρωμοσώματα συνολικά). Από τα 23 ζεύγη, μόνο ένα, το εικοστό ζεύγος, καθορίζει το φύλο. Αν το ένα από τα χρωμοσώματα είναι το Υ, το άλλο θα είναι σίγουρα το Χ και το φύλο του ανθρώπου θα είναι αρσενικό, ενώ οι γυναίκες έχουν ένα ζεύγος ΧΧ .

Πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια όμως, τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά: προτού διαφοροποιηθούν τα δύο φύλα, τα χρωμοσώματα αυτά ήταν ταυτόσημα. «Σήμερα τα χρωμοσώματα Χ και Υ αποτελούν ένα κάπως αταίριαστο ζευγάρι, ωστόσο κάποτε, πριν εξελιχθούν τα θηλαστικά, ήταν απολύτως όμοια», εξηγεί ο Mark Jobling, που συνυπογράφει την έρευνα. Τα σημερινά χρωμοσώματα Υ δεν μοιάζουν με τα υπόλοιπα χρωμοσώματα, όχι μόνο λόγω του περίεργου σχήματός τους αλλά και επειδή περιέχουν λιγότερο DNA από τα άλλα. Εξαιτίας αυτής της ιδιομορφίας τους οι επιστήμονες υπέθεταν ότι έχουν την τάση να συσσωρεύουν προοδευτικά μεταλλάξεις και να χάνουν γενετικό υλικό, γεγονός που έκανε αρκετούς ειδικούς να προβλέπουν τη μελλοντική πλήρη εξάλειψή τους.

Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών, που δημοσιεύτηκαν στο τελευταίο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού «American Journal of Human Genetics», είναι μάλλον αισιόδοξα όσον αφορά το εξελικτικό μέλλον του Υ. Απ' ό,τι φαίνεται, το ανδρικό χρωμόσωμα όχι μόνο μπορεί να «ανανεώνεται» ανακατεύοντας τμήματα του DNA που περιέχει, ώστε να αποφεύγει τις συνήθως καταστροφικές συνέπειες των λαθών που συσσωρεύει κατά τη μεταγραφή του, αλλά μπορεί και να το ανταλλάσσει, μέσω του συνήθους χρωμοσωμικού ανασυνδυασμού που οι γενετιστές αποκαλούν χρωμοσωμικό crossover (μηχανισμός μέσω του οποίου τα χρωμοσώματα διαπλέκουν χιαστί τις έλικες του DNA και ανταλλάσσουν γονίδια). Αυτό σημαίνει ότι το ανδρικό χρωμόσωμα μπορεί να μεταφέρει άμεσα γενετικές μεταλλάξεις στο θηλυκό, κάτι που οι ειδικοί δεν γνώριζαν ότι μπορεί να συμβαίνει. *

Η επιβίωσή μας εξαρτάται από την υγεία των ωκεανών

Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ

Ο πλανήτης Γη διαθέτει δύο «πνεύμονες» για την παραγωγή του πολύτιμου για τη ζωή οξυγόνου. Και ενώ όλοι γνωρίζουν ότι ο πρώτος «πνεύμονας» συγκροτείται από τα χερσαία φυτά και τα δάση, πολύ λιγότεροι υποψιάζονται ότι οι ωκεανοί αποτελούν τον δεύτερο πολύτιμο «πνεύμονα» ζωής στον πλανήτη μας. Το ένα στα δύο μόρια οξυγόνου που αναπνέουμε παράγεται από θαλάσσιους μικροοργανισμούς.

Eric Karsenti Οι ωκεανοί καλύπτουν τα δύο τρίτα της επιφάνειας της Γης και όχι μόνο φιλοξενούν ποικίλα είδη ψαριών αλλά περιλαμβάνουν και τεράστιες εκτάσεις υγρών λειμώνων στους οποίους ζει το γνωστό σε όλους πλαγκτόν καθώς και πολλοί άλλοι συμβιοτικοί μικροοργανισμοί. Μέσω της φωτοσυνθετικής τους δραστηριότητας αυτοί οι θαλάσσιοι μικροοργανισμοί αποτελούν όχι μόνο μια πολύ σημαντική πηγή οξυγόνου, αλλά και μια τεράστια δεξαμενή αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Υπολογίζεται μάλιστα ότι απορροφούν περισσότερο από το μισό του επιβλαβούς CO2 που παράγεται πάνω στη Γη.

Θα έπρεπε λοιπόν να είναι σε όλους φανερό ότι η προστασία των ωκεανών και των οργανισμών που ζουν μέσα σε αυτούς είναι κάτι που μας αφορά άμεσα, γιατί από αυτήν εξαρτάται η ποιότητα της ζωής στον πλανήτη μας. Παραδόξως, αυτό το σύνθετο οικοσύστημα έχει ελάχιστα μελετηθεί, μολονότι απειλείται από τις δραματικές κλιματικές αλλαγές και τη γενικευμένη οικολογική υποβάθμιση. Αυτό το γνωστικό κενό επιχειρεί να καλύψει η διεθνής επιστημονική αποστολή Tara Oceans με το τριετές ταξίδι της στους επτά ωκεανούς του πλανήτη για να μελετήσει τους μηχανισμούς που ρυθμίζουν την ποιότητα ζωής των ωκεανών.

Στην αποστολή αυτή έχουν επιστρατευτεί ειδικοί από όλους τους επιστημονικούς κλάδους που σχετίζονται με τη μελέτη των ωκεανών: ωκεανογράφοι, βιολόγοι, γενετιστές και φυσικοί από τα πιο διακεκριμένα ευρωπαϊκά εργαστήρια θα συνεργαστούν στενά για να αναλύσουν τα πολύτιμα δεδομένα που θα συγκεντρώσει η θαλάσσια αποστολή. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι θα δημιουργηθεί χάρη στην Tara Oceans μια δημόσια βάση δεδομένων με ελεύθερη πρόσβαση για τον καθένα: η «Bio-bank».

Βασικός υποστηρικτής της αποστολής Tara Oceans είναι το Tara Expeditions, ένα πρόγραμμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που χρηματοδοτείται από τον γαλλικό οίκο μόδας agnes b. Επικεφαλής του προγράμματος αυτού είναι ο Etienne Bourgois, γενικός διευθυντής του οίκου. Η ιδέα όμως αυτού του πρόσφατου ερευνητικού προγράμματος ανήκει σε έναν επιφανή Ευρωπαίο βιολόγο, τον Eric Karsenti, ο οποίος και ανέλαβε τον γενικό επιστημονικό συντονισμό του όλου εγχειρήματος. Να πώς περιγράφει ο ίδιος τη γέννηση αυτής της ιδέας: «Πριν από καμιά δεκαριά χρόνια διάβαζα το βιβλίο του Δαρβίνου "Το ταξίδι του Μπιγκλ", όπου περιέγραφε την περιπέτεια χάρη στην οποία γεννήθηκε η θεωρία της εξέλιξης των ειδών, πάνω στην οποία βασίζεται η μετέπειτα ανάπτυξη τόσο της βιολογίας όσο και της ανθρωπολογίας. Ετσι, σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να γίνει σήμερα ένα ανάλογο ταξίδι για να μελετηθεί η βιοποικιλότητα των ωκεανών, και ειδικότερα του πλαγκτόν και των κοραλλιογενών υφάλων».

Το Tara Oceans έφτασε στον Φλοίσβο στις 25 Νοεμβρίου και θα μείνει στην Ελλάδα μέχρι αύριο για να συλλέξει δείγματα πλαγκτόν που βρίσκονται σε βάθος δύο χιλιάδων μέτρων στις θάλασσές μας. Με την ευκαιρία της επίσκεψης του σκάφους ζητήσαμε από τον Eric Karsenti, επιστημονικό «καπετάνιο» του Tara, να παρουσιάσει ο ίδιος, παρά τον φόρτο εργασιών του, στους αναγνώστες της «Ε» τους άμεσους αλλά και τους απώτερους στόχους αυτής της σημαντικής ερευνητικής αποστολής. Ευχαριστούμε θερμά τη μοριακή βιολόγο και προσωπική φίλη του Ε. Karsenti Λαοκρατία Λάκκα για την πολύτιμη συμβολή της στην υλοποίηση αυτής της συνέντευξης.

Ποιος είναι ο στόχος αυτού του πολύχρονου ερευνητικού ταξιδιού;

«Οι ωκεανοί περιέχουν τεράστιες ποσότητες μικροοργανισμών: ιούς, βακτήρια, πολυκύτταρους και σύνθετους μικροοργανισμούς όπως τα φύκη και άλλους οργανισμούς που τρέφονται από τα φύκη, πολυκύτταρους μικροοργανισμούς που μοιάζουν με μικρά οστρακοειδή ή θαλάσσια έντομα και νύμφες ψαριών. Τα μονοκύτταρα φύκη χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια και χημικές ουσίες διαλυμένες στο νερό για να τραφούν (όπως το διοξείδιο του άνθρακα), με αποτέλεσμα οι άλλοι οργανισμοί να βρίσκονται σε εξάρτηση από αυτά. Το σύνολο αυτών των οργανισμών, που αντιστοιχούν σε μια σημαντική μάζα ζωής του πλανήτη, είναι συνεπώς το θεμέλιο της διατροφικής αλυσίδας των ωκεανών. Πρόκειται λοιπόν για τον βιολογικό αντιδραστήρα της θαλάσσιας ζωής. Από την άλλη μεριά, οι εν λόγω οργανισμοί βρίσκονται στο επίκεντρο του πλανητικού μηχανισμού της κλιματικής ρύθμισης, δεδομένου ότι είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή της μισής ποσότητας του οξυγόνου που αναπνέουμε αλλά και για την κατακράτηση του διοξειδίου του άνθρακα.

Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τη θέση των περισσότερων από αυτούς τους οργανισμούς στο γενεαλογικό δέντρο της ζωής. Η ζωή μάλλον εμφανίστηκε στους ωκεανούς και άρχισε να εξελίσσεται και να διαφοροποιείται μέσα στο θαλάσσιο περιβάλλον. Το περιβάλλον αυτό είναι πολύ διαφορετικό από το χερσαίο περιβάλλον. Πρόκειται για ένα υγρό περιβάλλον χωρίς φυσικά σύνορα, μέσα στο οποίο οι οργανισμοί δεν αισθάνονται παρά ελάχιστα τη βαρύτητα. Συνεπώς μπορούμε με το πρόγραμμά μας να θέσουμε ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με τους μηχανισμούς που ρύθμισαν την εξέλιξη των θαλάσσιων μικροοργανισμών.

Ο στόχος λοιπόν του Tara είναι να ανακαλύψει τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και να διερευνήσει την ιδιαίτερη φύση της στους ωκεανούς του κόσμου προκειμένου να την κατανοήσουμε καλύτερα, να προσπαθήσουμε δηλαδή να κατανοήσουμε τον τρόπο που εξελίχθηκε κατά το παρελθόν και τον τρόπο που ενδεχομένως θα εξελιχθεί στο άμεσο μέλλον ανάλογα με τις κλιματικές και περιβαλλοντικές αλλαγές».

Γιατί θεωρείτε αναγκαία μια τόσο εκτεταμένη ωκεανογραφική έρευνα; Πιστεύετε ότι τα αποτελέσματά της μπορεί να συμβάλουν στην οικολογική ευαισθητοποίηση των πολιτικών και των κυβερνήσεων;

«Το ερευνητικό μας ταξίδι θα διαρκέσει τρία ολόκληρα χρόνια επειδή τόσος χρόνος απαιτείται για να διασχίσουμε εκατόν πενήντα χιλιάδες χιλιόμετρα θαλάσσιας διαδρομής παίρνοντας δείγματα κάθε δύο μέρες και επειδή θα σταματάμε το ταξίδι εδώ κι εκεί για να στέλνουμε τα δείγματα και τα ευρήματα και για να επισκευάζουμε τα όργανα του πλοίου. Συντρέχουν, πάντως, αρκετοί λόγοι που δικαιολογούν επαρκώς και καθιστούν εξαιρετικά επιτακτική την ανάγκη ολοκλήρωσης αυτής της έρευνας.

Ενας πρώτος και ιδιαίτερα σημαντικός λόγος είναι ότι δεν γνωρίζουμε ακόμη την ακριβή δομή και σύσταση αυτών των οικοσυστημάτων, μολονότι εδώ και πέντε χρόνια διαθέτουμε τα απαραίτητα μέσα για να το κάνουμε, όπως π.χ. τις μεθόδους της γενωμικής και τις νέες ισχυρές απεικονιστικές τεχνικές. Συνεπώς, η έρευνα αυτή ικανοποιεί πρωτίστως γνωστικές μας ανάγκες.

Δεύτερον, αγνοούμε παντελώς πώς θα αντιδράσουν αυτά τα οικοσυστήματα στις αλλαγές της θερμοκρασίας των θαλάσσιων υδάτων οι οποίες προβλέπεται ότι θα επέλθουν τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι αρκετά από τα θαλάσσια είδη οργανισμών είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα ακόμη και σε ελάχιστες μεταβολές της θερμοκρασίας, της τάξης του μισού βαθμού! Γνωρίζουμε επίσης ότι όταν αλλάζει ή εξαλείφεται ένας κρίκος αυτής της διατροφικής αλυσίδας, το σύνολο του συγκεκριμένου οικοσυστήματος μπορεί να καταρρεύσει, με αποτέλεσμα, για παράδειγμα, να δημιουργηθούν ωκεάνιες περιοχές χωρίς οξυγόνο, κάτι που προφανώς έχει δραματικές συνέπειες στα ψάρια αλλά και... στην αλιεία. Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη να κατανοήσουμε βαθύτερα αυτά τα ωκεάνια οικοσυστήματα για να είμαστε σε θέση να προβλέψουμε την εξέλιξή τους σε τοπικό και πλανητικό επίπεδο. Προφανώς, θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να πληροφορήσουμε τους πολιτικούς για τις ανακαλύψεις μας· όμως μόνον ο συνδυασμός των αποτελεσμάτων του Tara και πολλών άλλων ερευνών μπορεί να επιτρέψει κάποια πρόοδο στην επίλυση ενός τόσο πολυσύνθετου προβλήματος».

Πώς, όμως, και πού θα αποθηκευτούν ή θα αναλυθούν όλα τα ευρήματα αυτής της έρευνας; Και κυρίως ποιοι θα έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε αυτά;

«Ολα τα δείγματα που συλλέγουμε αποστέλλονται στα ειδικά εργαστήρια που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Tara Oceans, τα οποία και οφείλουν να τα αναλύσουν. Ετσι, όλα μας τα ευρήματα στέλνονται κάθε μήνα στα εργαστήρια EMBL της Γερμανίας όπου και ταξινομούνται. Υπάρχουν πολλοί τρόποι ανάλυσης: η ταυτοποίηση των ειδών μέσω της απεικόνισης μεγάλης εμβέλειας, η ποσοτική τους ανάλυση στα συγκεκριμένα περιβάλλοντα, οι γενετικές τους αναλύσεις και τέλος, η ανάλυση των φυσικών, χημικών και ωκεανογραφικών δεδομένων.

Οι ερευνητές που θα αναλύσουν τα δεδομένα και τα ευρήματα είναι τα μέλη της ερευνητικής ομάδας Tara, όμως στο σύνολο των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν από αυτές τις αναλύσεις θα έχουν ελεύθερη πρόσβαση όλα τα ενδιαφερόμενα μέλη της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας μέσω ενός δικτύου που θα συνδέεται με την κεντρική βάση των δεδομένων. Φυσικά και άλλα εργαστήρια εκτός αυτών που συνεργάζονται με το Tara Oceans έχουν δυνατότητα να γίνουν συνεργάτες».

Το πρόγραμμα Tara, στην πραγματικότητα, εμπλέκεται άμεσα και συμμετέχει ενεργά στον αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος. Πιστεύετε ότι η παγκόσμια καταστροφή του περιβάλλοντος συνδέεται με την ολοφάνερη παρακμή των δημοκρατικών αξιών στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες; Και πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή τη μεγάλη οικο-δημοκρατική κρίση;

«Πράγματι, το ερευνητικό πρόγραμμα Tara Oceans συμμετέχει στον αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος τόσο μέσω της παραγωγής νέας γνώσης όσο και μέσω της εκπαίδευσης και πληροφόρησης του ευρύτερου κοινού σχετικά με την ομορφιά, την πολυπλοκότητα και τη στενή αλληλεξάρτηση όλων των συστημάτων ζωής του πλανήτη μας.

Οσον αφορά το θέμα της δημοκρατίας σήμερα, θεωρώ ότι τα προβλήματα που συνδέονται με το περιβάλλον προκύπτουν από την απόσταση και τον αυθαίρετο διαχωρισμό μεταξύ της ταχύτητας με την οποία οι επιστημονικές ανακαλύψεις επιτρέπουν την ανάπτυξη νέων σημαντικών τεχνολογικών επιτεύξεων και την εμφανή ανεπάρκειά μας να διαχειριστούμε προς όφελος του κοινωνικού συνόλου τις επιπτώσεις αυτών των τεχνοεπιστημονικών επιτευγμάτων. Είναι βέβαια προφανές ότι τα δημοκρατικά καθεστώτα είναι τα μόνα που μπορούν να διαχειριστούν αυτά τα προβλήματα και να δράσουν αποτελεσματικά. Ωστόσο, η ίδια η αρχή του οικονομικού συστήματος μέσα στο οποίο ζούμε, και το οποίο βασίζεται στην τυφλή οικονομική ανάπτυξη και στην υπέρμετρη κατανάλωση, οδηγεί αποκλειστικά στην παγκοσμιοποίηση των αρχών της αγοράς και συνεπώς στον εκφυλισμό του περιβάλλοντος. Αυτή ακριβώς η οικολογικά τυφλή παραγωγική υπερδραστηριότητα οδηγεί σε μαζικές τροποποιήσεις της χημείας του πλανήτη και συνεπώς στη δραματική καταστροφή της δυναμικής οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη μας.

Επομένως, σήμερα είναι απαραίτητη η ικανοποίηση κάποιων συνθηκών ώστε να σταματήσουμε εγκαίρως να θέτουμε σε κίνδυνο το μέλλον της ζωής στον πλανήτη μας. Πρώτα απ' όλα απαιτείται αγώνας από τους λαούς όλων των χωρών για την καθολική δημοκρατία. Δεύτερον, άμεση προτεραιότητα όλων των δημοκρατικών συστημάτων θα πρέπει να είναι η ορθολογική -επιστημονική, πολιτική και οικονομική- διαχείριση των αγαθών του πλανήτη. Τρίτον, η παγκόσμια οικονομία είναι αναγκαίο να αλλάξει προτεραιότητες, να σταματήσει να αναπτύσσεται προς ένα σύστημα που βασίζεται αποκλειστικά στην αύξηση των καταναλωτικών προϊόντων και του κέρδους. Τέλος, είναι απαραίτητη μια νέα τεχνολογία που δεν θα αποβλέπει αποκλειστικά στο οικονομικό κέρδος, αλλά θα εντάσσεται αρμονικά στο γήινο οικοσύστημα. Ομως για την επίτευξη αυτού του στόχου απαιτείται πρωτίστως η βαθύτερη γνώση του οικοσυστήματος· και το πρόγραμμα Tara συνιστά ένα μικρό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα του περιβάλλοντος είναι ένα κατ' εξοχήν πολιτικό πρόβλημα». *

Ποιος είναι ο Eric Karsenti

Διευθυντής έρευνας του τμήματος κυτταρικής βιολογίας και βιοφυσικής στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στη Χαϊδελβέργη, ένα από τα σημαντικότερα διεθνώς κέντρα έρευνας στο πεδίο της μοριακής βιολογίας, η λειτουργία του οποίου εξασφαλίζεται από κονδύλια για τη δημόσια έρευνα είκοσι κρατών-μελών της Ε.Ε.

Ταυτόχρονα είναι διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) και από το 1999 αντεπιστέλλον μέλος της γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στις βιολογικές επιστήμες, έκανε το διδακτορικό του το 1979 στο Ινστιτούτο Παστέρ στο Παρίσι, όπου εργάστηκε στο περίφημο τμήμα ανοσοβιολογίας, την εποχή που διευθυντής του τμήματος αυτού ήταν ο επιφανής Ελληνας ανοσολόγος Στρατής Αβραμέας, δάσκαλος και μέχρι σήμερα φίλος του.

Από εκείνα τα χρόνια ο Eric Karsenti διατηρούσε πολύ στενές σχέσεις με Ελληνες επιστήμονες και διανοουμένους που ζούσαν στο Παρίσι εκείνη τη σκοτεινή για την Ελλάδα εποχή. Μάλιστα, σε όλη τη διάρκεια της επταετίας βοήθησε και συμπαραστάθηκε ενεργά στον αγώνα της ελληνικής κοινότητας ενάντια στη χούντα.

Η ολιγοφαγία είναι το ελιξίριο της μακροζωίας

Πέρα από τη μάταιη αναζήτηση της καλής εξωτερικής εμφάνισης, η δίαιτα παρατείνει τη ζωή

Από τον ΣΠΥΡΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ

Από πολύ παλιά ήταν γνωστό ότι κάποιος αυτοπεριορισμός ή και η συστηματική αποχή από την υπερβολική κατανάλωση τροφής περιορίζει τις αρνητικές συνέπειες της γήρανσης και συμβάλλει αποφασιστικά στη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης των σωμάτων. Γι' αυτή την εμπειρική διαπίστωση ωστόσο δεν διαθέταμε μέχρι πρόσφατα καμιά εύλογη επιστημονική εξήγηση ή πειστική ερευνητική απόδειξη.

Πρόσφατα όμως οι ερευνητές τού Mount Sinai School of Medicine στις ΗΠΑ παρουσίασαν μια καλά τεκμηριωμένη μελέτη του βασικού βιοχημικού μηχανισμού, που ευθύνεται για τη στενή εξάρτηση της μακροζωίας από τον συστηματικό αυτοπεριορισμό στη λήψη τροφής.

«Στόχος της έρευνάς μας ήταν να βρεθεί μια απάντηση σε ένα πολύ συγκεκριμένο ερώτημα: γιατί το να τρώει κανείς λίγο επιβραδύνει τις φυσικές διεργασίες γήρανσης ενώ, αντίθετα, η υπερβολική κατανάλωση τροφής επιταχύνει την εμφάνιση δυσλειτουργιών ή ασθενειών που συνοδεύουν τις πιο προχωρημένες ηλικίες;» σύμφωνα με την προσεκτική διατύπωση του Charles Mobbs, καθηγητή Νευρογηριατρικής και υπεύθυνου γι' αυτή την έρευνα. Και συνεχίζει: «Η απάντηση, όπως ανακαλύψαμε, θα πρέπει μάλλον να αναζητηθεί στο οξειδωτικό στρες που προκαλείται από τη λήψη τροφής. Μια υποθερμιδική δίαιτα φαίνεται να περιορίζει τις αρνητικές συνέπειες από το μεταβολισμό της γλυκόζης και κατά συνέπεια το οξειδωτικό στρες που αυτή η βιοχημική διεργασία συνεπάγεται. Το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα έχει στον οργανισμό μας μια πλούσια σε θερμίδες δίαιτα».

Και όπως προσθέτει στη σχετική ανακοίνωσή του ο C. Mobbs: «Δεν έχει καμιά σημασία ποια δίαιτα επιλέγει να ακολουθήσει κανείς, αν δηλαδή περιορίζει τη λήψη πρωτεϊνών, υδατανθράκων ή λιπιδίων. Αυτό που έχει σημασία είναι η συνολική μείωση των θερμίδων»! Πράγματι, όπως διαπίστωσαν, η συστηματική μείωση των θερμίδων έχει αποτέλεσμα την ενεργοποίηση ενός «μεταγραφικού παράγοντα» που ονομάζεται «CREB- binding protein» ή πιο απλά CBP. Οι μεταγραφικοί παράγοντες είναι γενετικά στοιχεία -συνήθως πρωτεΐνες- που διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στην επιλεκτική έκφραση ή αποσιώπηση των δομικών γονιδίων. Συνεπώς οι παράγοντες αυτοί μπορούν να ρυθμίζουν, ανάλογα με τις εξωτερικές συνθήκες, τη μεταγραφή -δηλαδή την έκφραση- των γονιδίων μας.

Ο συγκεκριμένος παράγοντας CBP ελέγχει τη δραστηριότητα των γονιδίων που εμπλέκονται στη ρύθμιση της καλής λειτουργίας και της γήρανσης των κυττάρων. Οι Αμερικανοί ερευνητές ελπίζουν ότι στο μέλλον ίσως καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μια φαρμακευτική ουσία ικανή να μιμείται τη δράση τού CBP στον οργανισμό. Κατ' αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να παρατείνουμε το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου αποτρέποντας τη φυσιολογική γήρανση των κυττάρων του εξαιτίας του οξειδωτικού στρες. Εν αναμονή αυτού του αμφίβολου φαρμακευτικού ελιξίριου της νεότητας, καλό θα ήταν να στραφούμε σε πιο αποτελεσματικές λύσεις, όπως η δραστική μείωση των νοστιμότατων υπερθερμιδικών τροφών. Πάντως καλό θα ήταν να θυμόμαστε πάντα ότι η μείωση, έπειτα από σταθερή δίαιτα, του CBP κατά 10% μπορεί να μας προσφέρει μια σχετικά μικρή παράταση της ζωής, ενώ η δραστική μείωσή του κατά 80% θα μας οδηγούσε σε βέβαιο θάνατο από λιμοκτονία. *

Διέλευση του ΗΛΙΟΥ από τον ΕΚΤΟ οίκο

Μετά από την ξεκούραση και την ψυχαγωγία που σου προσέφερε ο Ήλιος περ¬νώντας από τον πέμπτο οίκο του ωροσκοπίου σου, τώρα, στον έκτο, σου υπενθυμί¬ζει τις υποχρεώσεις και τις δουλειές που έχεις να κάνεις, ενώ παράλληλα σε ωθεί να ενδιαφερθείς για την υγεία σου, την οποία είχες αμελήσει κατά τη διάρκεια της προηγούμενης διέλευσης. Έτσι, τώρα μπορείς να κάνεις έναν ιατρικό έλεγχο, να εφαρμόσεις ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο ή να ξεκινήσεις ένα πρόγραμμα γυμνα¬στικής. Αυτά θα σε ωφελήσουν και θα αυξήσουν τη ζωτικότητα και αντοχή σου, έτσι που να μπορείς να αντεπεξέρχεσαι στις αυξημένες επαγγελματικές σου υποχρεώσεις.

Πραγματικά, η διέλευση του Ήλιου από τον έκτο οίκο, γνωστό ως χώρο της ερ¬γασίας, αυξάνει τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις σου. Ακόμα και «δουλειές αγγαρεί¬ας» δεν μπορείς να τις παραβλέψεις. Έτσι, υποχρεώνεσαι σε πολλές περιπτώσεις να προσφέρεις τις υπηρεσίες σου σύμφωνα με τις επιθυμίες ή τις ανάγκες των άλλων. Ο εγωισμός παραμερίζεται κι ενεργείς με τέτοιο τρόπο, που στην ουσία «υπηρετείς» τους άλλους. Αν αυτό σου είναι δύσκολο, τότε θα συναντήσεις τη δυσφορία των ανθρώπων που έχουν άμεση επαφή μαζί σου και πιθανόν να δημιουργηθούν συ¬γκρούσεις. Ο έκτος οίκος δε λειτουργεί μέσω του ΕΓΩ αλλά μέσω της προσφοράς και της υποχώρησής σου προς τους άλλους. Ακόμα κι αν ανήκεις στην τάξη των πετυχημένων επαγγελματιών, θα υποχρεωθείς να εξυπηρετήσεις τις ανάγκες κάποιου άλλου, όπως για παράδειγμα ενός πελάτη σου.

Τελικά, μπορεί να σχηματίσεις τη γνώμη ότι αυτή η διέλευση σε καταπιέζει, σου προκαλεί άγχος και το συναίσθημα της αυταπάρνησης - εφ' όσον οι δραστηριό¬τητές σου αποσκοπούν στο να ικανοποιήσεις τις απαιτήσεις των άλλων, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Αυτή η ανταπόκρισή σου προέρχεται από μια υποσυνείδητη επιθυμία να εκπληρώσεις κάποιο έργο, που, όταν το δεις τελειωμένο, αποζημιώνεσαι παίρνοντας την ανάλογη ηθική ικανοποίηση.

Λαπαθιώτης αυτοβιογραφούμενος

Από τη Μ. Θεοδοσοπούλου

Ναπολέων Λαπαθιώτης

Η ζωή μου

Απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας

φιλολογική επιμέλεια: Γιάννης Παπακώστας

εκδόσεις Κέδρος

Αθήνα, σ. 294, 11,96 ευρώ

Με την επανέκδοση της αυτοβιογραφίας του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη συναντιούνται και πάλι στην αγορά δύο βιβλία που φέρουν τον ίδιο τίτλο, «Η Ζωή μου». Του Λαπαθιώτη, που είχε πρωτοεκδοθεί το 1986 και ήταν από καιρό εξαντλημένο, δίπλα στου Βικέλα, που έχει εκδοθεί πολλαπλώς και από διαφορετικούς εκδότες.

Συμπτωματικά, και οι δύο συγγραφείς, στις αυτοβιογραφίες τους, πρόλαβαν να καλύψουν τα 29 πρώτα χρόνια της ζωής τους. Τον πρώτο τον ανέκοψε η κήρυξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τον δεύτερο ο θάνατός του. Πάντως, και οι δύο κατά τη συγγραφή είναι προφανές πως έχουν κατά νου ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό. Γράφουν, ωστόσο, τις αυτοβιογραφίες τους σε διαφορετική ηλικία. Περασμένα τα 65 ξεκίνησε τη συγγραφή ο Βικέλας, συνεχίζοντας μέχρι τον θάνατό του, στα 72 του. Ενώ ο Λαπαθιώτης ήταν στα 52. Και οι δύο αυτοβιογραφίες δημοσιεύτηκαν κοντά στον χρόνο της συγγραφής τους. Αμέσως μετά τον θάνατό του, στις 7 Ιουλίου 1908, μέσα στον ίδιο χρόνο, του Βικέλα. Το 1940, ενόσω γραφόταν, του Λαπαθιώτη, σε συνέχειες, από τις 28 Απριλίου μέχρι τις 31 Οκτωβρίου, στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Μπουκέτο».

Κατά τ' άλλα, οι βίοι του Βικέλα και του Λαπαθιώτη διαφέρουν. Κι αυτό, όχι μόνο γιατί απέχουν οι κοινωνικές συνθήκες και γενικότερα, οι εποχές που έζησαν, αλλά και γιατί πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές προσωπικότητες, με μοναδικό ίσως κοινό σημείο την ευαίσθητη ψυχοσύνθεσή τους, την οποία και αναδεικνύει η αυτοβιογράφηση. Παρ' όλα αυτά, μέσα από την ανάγνωση των αυτοβιογραφιών προβάλλουν ορισμένες ομοιότητες, που δείχνουν ότι στάθηκαν καθοριστικές, και ακόμη, κάποιες συμπτώσεις, που μας φαίνονται «νόστιμες», για να χρησιμοποιήσουμε ένα επίθετο που αρέσει στον Λαπαθιώτη. Και οι δύο ήταν γόνοι καλών οικογενειών κι έτυχαν ιδιαίτερα προσεγμένης παιδείας. Και οι δύο έγραφαν παιδιόθεν στίχους και επέδειξαν από νωρίς αγάπη για τη λογοτεχνία, αλλά δεν σπούδασαν φιλολογία. Κυρίως, όμως, και οι δύο υπεραγαπούσαν τη μητέρα τους, μένοντας διά βίου εξαρτημένοι από αυτήν. Κατά σύμπτωση, πέθαναν και οι δύο εφτά χρόνια μετά τον δικό της θάνατό. Πρόκειται για τη Σμαράγδα Μελά και τη Βασιλική Παπαδοπούλου. Η πρώτη συνδέεται με εξ αίματος συγγένεια με τη γνωστή οικογένεια Μιχαήλ Μελά, ενώ η δεύτερη είναι εγγονή του μεσολογγίτη αγωνιστή Γιαννάκη Ραζηκότσικα, που πρωτοστάτησε στην Εξοδο της πόλης, δίπλα στον μεγάλο του αδελφό Θανάση, τον ηρωικώς πεσόντα «Αρχηγό των εντοπίων». Είναι δύο γυναίκες με καλή μόρφωση, που λάτρευαν τους γιους τους: τον πρωτότοκο της οικογένειας Βικέλα και το μοναχοπαίδι που ήταν ο Λαπαθιώτης. Οι αυτοβιογραφίες δείχνουν τον βαθμό που οι δύο γυναίκες συνέβαλαν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους.

Εκτός, όμως, από τη μητρική παρουσία, στον παιδικό κόσμο πρωτοστατούν οι συγγενείς από την πλευρά της, που τυχαίνει να ανήκουν σε ισχυρές οικογένειες. Ο Λαπαθιώτης, μάλιστα, από την πλευρά της μητέρας του συγγενεύει και με τους Τρικούπηδες, αφού ο Γιαννάκης Ραζηκότσικας είχε παντρευτεί την αδελφή του Σπυρίδωνος Τρικούπη. Από τις πιο ενδιαφέρουσες περιγραφές της αυτοβιογραφίας του είναι το προσκύνημα του νεκρού Χαρίλαου Τρικούπη, στην οικία Τρικούπη, ένα από τα πολλά αρχοντικά της Αθήνας που ανασταίνει. Και οι δύο αυτοβιογράφοι έτρεφαν ιδιαίτερη αδυναμία στις «μεγάλες» θείες τους, τις αδελφές της γιαγιάς τους, και πάλι από την πλευρά της μητέρας τους. Στις αναμνήσεις του ο Βικέλας επανέρχεται συχνά στην Ευφροσύνη Μαύρου, ενώ ο Λαπαθιώτης γράφει πως γεννήθηκε στα χέρια της «θείτσας» του και πως, μεγαλώνοντας, περνούσε πολύ καιρό στο σπίτι της. Μόνον που εκ παραδρομής -αν δεν πρόκειται για τυπογραφικό λάθος του περιοδικού- την αναφέρει ως πρώτη εξαδέλφη του Σπυρίδωνα Τρικούπη αντί του Χαρίλαου. Ενα άλλο αγαπητό του πρόσωπο είναι ο νουνός του, ο ναύαρχος Γιάννης Ραζηκότσικας, στον οποίο οφείλει και την πρώιμη ενασχόλησή του με τη φωτογραφία. Με τις δύο μηχανές Κόντακ, μια μικρή και μια με φυσαρμόνικα, που του έφερε δώρο από την Αγγλία, και δάσκαλο έναν οικογενειακό φίλο, εξελίχτηκε σε παθιασμένο ερασιτέχνη φωτογράφο. Αλλωστε, πάθος επιδείκνυε ο Λαπαθιώτης σε ό,τι κι αν καταπιανόταν, αρκεί αυτό να μην ήταν επιβεβλημένο.

Και για να επικεντρωθούμε στον Λαπαθιώτη, στην αυτοβιογραφία του δεν πρωταγωνιστεί μόνον η μητέρα του αλλά και ο πατέρας του, ο κυπριακής καταγωγής Λεωνίδας Λαπαθιώτης. Καθόλου απόμακρος, όπως εκείνος του Βικέλα, διηγείται παραμύθια στον γιο του, τον γεμίζει δώρα και υποχωρεί στα καπρίτσιά του. Για να τον υπερασπιστεί, φτάνει να τραβήξει το αυτί του διευθυντή του σχολείου, προκαλώντας σκάνδαλο. Καίτοι στρατιωτικός, συνεργεί στην απαλλαγή του γιου του από το μάθημα της γυμναστικής και σε ευνοϊκή μεταχείριση κατά τη στρατιωτική του θητεία. Ο Λαπαθιώτης δίνει στοιχεία για τη σταδιοδρομία και την πολιτική ανάμειξη επί Βενιζέλου του πατέρα του, ο οποίος υπήρξε εξέχουσα φυσιογνωμία στρατιωτικού. Είναι προφανές πως, με κάθε ευκαιρία, τον εξαίρει. Γενικότερα, όμως, στέκεται γενναιόδωρος με τα πρόσωπα της ζωής του, ιδιαίτερα τους οικείους του και τους στενούς του φίλους.

Οπως και να έχει, ακριβολόγος και διαθέτοντας καλή μνήμη, γίνεται με την αυτοβιογραφία του πολύτιμος μάρτυρας της εποχής του. Ιδίως του λογοτεχνικού χώρου, καθώς περιγράφει εν εκτάσει τις συντροφιές κάποιων βραχύβιων περιοδικών και τις λογοτεχνικές παρέες ορισμένων, κεντρικών, τότε, καφενείων. Εκείνο που αποκτά σήμερα ιδιαίτερη σημασία είναι η συγχρονική εικόνα των προσώπων, που σκιαγραφεί, συχνά διαφορετική της καθιερωμένης, αφού τους περισσότερους, που είναι και συνομήλικοί του, τους γνώρισε σε ένα πρώιμο στάδιο, πριν από την καθιέρωσή τους. Πάντως, όταν αναφέρεται σε λογοτεχνικά σκάνδαλα, στα οποία ο ίδιος αναμείχθηκε, δείχνει προσεκτικός. Φροντίζει να δημιουργεί εντυπώσεις, αν όχι ευνοϊκές, σίγουρα όμως συμβατές με τους κρατούντες στην εποχή του ηθικούς κανόνες.

Στο πρώτο, το εισαγωγικού χαρακτήρα κεφάλαιο της αυτοβιογραφίας, ο Λαπαθιώτης δίνει τον τίτλο «Το παραμύθι». Και πράγματι, σαν σε παραμύθι συνεχίζει, στρογγυλεύοντας όσα μπορεί να ενοχλήσουν. Ανάλαφρο και ανεπαίσθητα ειρωνικό το ύφος της αυτοβιογράφησης, κινείται σε τόνο εκμυστήρευσης. Σε καμία περίπτωση δεν αντικατοπτρίζει τη μελαγχολική διάθεση, που τον κατέχει μετά τον θάνατο της μητέρας του, το 1937. Μόνο στην τελευταία παράγραφο, που δείχνει σαν μια εσπευσμένη κατακλείδα, δηλώνει τη ματαίωση των ελπίδων και την παραίτησή του από τη ζωή.

Ενα στοιχείο της ψυχοσύνθεσής του, έκδηλο στην αυτοβιογραφία, είναι η υπερβολική του ευαισθησία, που δεν φαίνεται να ατονεί με τα χρόνια. Συγκινείται εύκολα, συχνά μέχρι δακρύων. Κατατρύχεται από αίσθημα κινδύνου, στα όρια να τον καταλαμβάνει τρόμος. Αγαπά τα λουλούδια και τα ζώα, στο σημείο να μισεί το Πάσχα και την Πρωτομαγιά λόγω των βάρβαρων εθίμων του σφαγιασμού αμνών και ανθέων. Ως επιτομή της ευαισθησίας του θα μπορούσε να θεωρηθεί ο ισχυρός δεσμός του με τη μουσική, την οποία και ανακηρύσσει κορυφαία των Τεχνών. Εχοντας κατά νου το αναγνωστικό κοινό του περιοδικού, δεν αναπτύσσει τις αισθητικές του θεωρίες. Διατυπώνει μόνο, κι αυτό επιγραμματικά, το ποιητικό του «πιστεύω», δηλώνοντας ότι ο στίχος του ανέκαθεν υπήρξε περισσότερο μια μουσική προσπάθεια, μια ηχητική υποβολή, παρά ειρμός και λογική συνέπεια. Καλό είναι η διατύπωση να ληφθεί σοβαρά υπόψη από τους ποικίλους μελετητές, που κρατούν ανοιχτούς λογαριασμούς και τακτοποιούν φιλολογικά το θέμα της μεσοπολεμικής ποίησης.

Η αυτοβιογραφία του πιστεύουμε πως αποκαλύπτει και ένα πεζογραφικό ταλέντο, διαφορετικό από εκείνο των πεζών του. Κι αυτό διαφαίνεται, μεταξύ άλλων, στις περιγραφές της Αθήνας και των ταξιδιών του στην υπόλοιπη Ελλάδα και την Αίγυπτο, ακολουθώντας τις μετακινήσεις του πατέρα του.

Συνεργάτης του «Μπουκέτου» από το πρώτο του τεύχος, ο Λαπαθιώτης δημοσίευσε σε αυτό την αυτοβιογραφία, καθώς και ένα μέρος του ποιητικού και πεζογραφικού του έργου. Ομως, οι συνομήλικοί του λόγιοι όσο και οι κατοπινοί φιλόλογοι φαίνεται πως σνόμπαραν το «Μπουκέτο», θεωρώντας το αμιγώς λαϊκό και ουδόλως λογοτεχνικό περιοδικό. Ισως γι' αυτό, από τον Λαπαθιώτη του «Μπουκέτου» έχουν εκδοθεί μόνον η αυτοβιογραφία και η νουβέλα του «Το τάμα της Ανθούλας». Και τα δύο από τον Γιάννη Παπακώστα, που βρίσκεται κοντά μία τριακονταετία «επί τα ίχνη» παλαιότερων συγγραφέων, από την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου μέχρι τον Μανώλη Μαγκάκη, φίλο τού Λαπαθιώτη. Περισσότερα, αλλού και με άλλη ευκαιρία.

Ο «θάνατος του Θεού» και το θεϊκό της αυθυπέρβασης

Από τον Δημήτρη Ν. Λαμπρέλλη

Ο «θάνατος του Θεού» και ο μεταφυσικός άνθρωπος

εκδόσεις Ινδικτος, σ. 248, 18 ευρώ

Από την εποχή του Καλλικλή, μέσα από τον Νίτσε και ώς σήμερα, δηλαδή μέχρι τον Negri, η κριτική φιλοσοφική ανθρωπολογία διαπνέεται από έναν κατασυκοφαντημένο ριζοσπαστισμό· ο ριζοσπαστισμός αυτός έγκειται στο πρόσταγμα της ρήξης, της επανάστασης και της διαφυγής (Καλλικλής), του φόνου (Νίτσε), της καταστροφής (Negri), σε σχέση με το καθεστώς της υποδούλωσης του υποκειμένου στο εξωτερικό ως Θεό - νόμο / παιδεία (Καλλικλής) και ως Θεό του χριστιανικού κόσμου (Νίτσε) ή ως Θεό - αλήθεια / ορθό λόγο της παράδοσης του ορθολογισμού (Νίτσε), που καταλήγει στον τεχνολογικό ολοκληρωτισμό (Μαρκούζε), ή, τέλος, ως Θεό - βιοεξουσία της Αυτοκρατορίας (Negri).

Αν η υποδούλωση σε αυτόν τον πολλαχώς ονομαζόμενο Θεό σημαίνει απουσία δύναμης, α-δυναμία, α-σθένεια για το υποκείμενο, η ρήξη / επανάσταση απέναντί του, η καταστροφή του, είναι ασφαλώς σήμα ότι το υποκείμενο καθίσταται υποκείμενο δύναμης.

Σε όλα αυτά τα προαναφερθέντα παραπέμπει, ή και δύναται να παραπέμπει, ήδη ο τίτλος της μελέτης του συγγραφέα, εφόσον το πρώτο σκέλος του, «Ο θάνατος του Θεού», με τα εισαγωγικά του, παραπέμπει άμεσα στον Νίτσε και στη φράση του «Got ist tott».

Και για να συνεχίσουμε τη γενεαλογική σύνδεση, προκειμένου να την ολοκληρώσουμε: Αν για επανάσταση ομιλεί ο Καλλικλής, για οντολογική ρήξη ο Negri και για επαναστατική επιθυμία ο Deleuze, ήδη στην Εισαγωγή του ο Δόικος βεβαιώνει με τη σειρά του -στην περίπτωση της φιλοσοφικής του ανθρωπολογίας- ότι θεμελιωδώς πρόκειται για «επαναστατική οντολογική τροπή του ατόμου».

Ακριβώς αυτό το βαρύνουσας σημασίας γεγονός, ο «θάνατος του Θεού» συμπλέκεται ήδη στον τίτλο του βιβλίου με τη θεματική του «μεταφυσικού ανθρώπου», δηλαδή με την προβληματική τής, ορισμένως, μετανιτσεϊκής φιλοσοφικής ανθρωπολογίας του συγγραφέα, εφόσον συνιστά την απαρχή της.

Από το πρώτο κιόλας κεφάλαιο της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας «του μεταφυσικού ανθρώπου», που φέρει τον τίτλο «Το θεϊκό και η νέα οντολογική συνθήκη», ο Δόικος επιλέγει μεθοδολογικά να ενεργοποιήσει, κατά την ανέλιξη της συγκεκριμένης ανθρωπολογίας, τη λογική της έντασης, αυτήν τη λογική την τόσο απομακρυσμένη από την οικεία σε όλους μας λογική του Αριστοτέλη. Πρόκειται, στην περίπτωση αυτή, για έναν ορίζοντα του γίγνεσθαι του υποκειμένου, το είναι του οποίου δεν είναι παρά το γίγνεσθαι της αυθ-υπέρβασής του ως συγκεκριμένου και πεπερασμένου προς την απειρότητα, την οποία συνήθως συνιστά ακριβώς αυτό τούτο το γίγνεσθαι της αυθυπέρβασης, εννοούμενης πλέον ως μετά-βασης από το ανθρώπινο στο υπερανθρώπινο. Πληροφορούμαστε σχετικώς από τον συγγραφέα ότι το γίγνεσθαι αυτό δεν έχει ταυτότητα, γεγονός που διασφαλίζει την ερωτηματικότητα και την αινιγματικότητα του είναι του. Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν ο Δόικος αναγνωρίζει ότι η σχέση του υποκειμένου προς την προαναφερθείσα διαδικασία υπέρβασης του οντολογικά συγκεκριμένου χωροχρονικά και κοινωνικά εαυτού του και μετάβασης προς αυτό το οποίο δεν είναι ακόμα ο εαυτός του, αλλά είναι το ανώνυμο γίγνεσθαι της αυθυπέρβασης προς το οποίο το ίδιο αυτό υποκείμενο καταφάσκει, δημιουργεί εντός του, δηλαδή εντός αυτού τούτου του υποκειμένου, μία κατάσταση συναισθηματικής -και οντολογικής- έντασης, παραδειγματικές εκφάνσεις της οποίας είναι η παράξενη, ανησυχητική οικειότητα, η έλξη και το δέος, δηλαδή η -αμφίσημη και αμφίτιμη- γοητεία.

Σε άμεση συνάφεια προς τα μόλις αναφερθέντα, πληροφορούμαστε ακόμη από τον συγγραφέα ότι το μεγαλείο αυτού του υποκειμένου αφορά πρωταρχικά τη δύναμή του, η οποία έγκειται στο ότι μέσα από την παρουσία της προαναφερθείσης έντασης το ίδιο έχει τη βούληση, τη θέληση, να ανοίγεται απεριόριστα στη διαδικασία της αυθυπέρβασης, προς αυτόν τον αινιγματικό κόσμο τού γίγνεσθαί της, ο οποίος δημιουργεί την ένταση μεταξύ της έλξης και του φόβου· ακολούθως δε διευκρινίζεται από τον ίδιο πώς ακριβώς αυτή η διαδικασία αυθυπέρβασης, επανάστασης προς την ταυτότητα της μηδενιστικής υποταγής προς την εξωτερικότητα ως Θεό, ορίζει τη μοναδικότητα του υποκειμένου, μοναδικότητα αντιδιαστελλόμενη προφανώς τόσο προς τη σειραϊκή παραγωγή ταυτότητας - υποκειμένων όσο και προς τις τεχνολογίες / τεχνικές τις άμεσα συνυφασμένες με την παραγωγή αυτή.

Το επόμενο ζήτημα στο οποίο θα πρέπει να σταθούμε, είναι το ακόλουθο: θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι μία από τις συμβολές της μελέτης του Δόικου είναι η υπόθεση / πρότασή του -την οποία καθιστά γόνιμη το κείμενό του-, η σχέση αυτή του υποκειμένου με τον εαυτό του, ως αέναη αυθυπέρβασή του να οριστεί ως το νέο καθεστώς αναπροσανατολισμού της σχέσης «του μεταφυσικού ανθρώπου» προς ένα ριζικά αναπροσδιορισμένο θεϊκό, προς το «(νέο) θεϊκό» · ας προσέξουμε: αυτό το «(νέο) θεϊκό», όπως η «φύσις», «κρύπτεσθαι φιλεί» -για να χρησιμοποιήσουμε τους τρόπους των προσωκρατικών- μέσα στη διαδικασία της αυθυπέρβασης, μέσα στην απειρότητα, στους όρους και στις συνθήκες της. Πράγματι, μία από τις κορυφαίες στιγμές της συνεισφοράς της μελέτης του συγγραφέα στη σχετική φιλοσοφική ανθρωπολογική συζήτηση, είναι το να θέτει το θεϊκό ως διαρκή εννοιολογική αναφορά για να περιγράψει τη δυσχερή, κινούμενη στο πλαίσιο του γίγνεσθαι, διαδικασία της αυθυπέρβασης του υποκειμένου-μετά «τον θάνατο του Θεού»· ας είμαστε ωστόσο προσεκτικοί και σε αυτό το σημείο: το μεγαλείο αυτού του υποκειμένου δεν έγκειται στη θεωρητική / στοχαστική ή αξιολογική / λεκτική επιλογή της αυθυπέρβασης, αλλά στην έμπρακτη, στη ζώσα και δρώσα κατάφασή της, πάντοτε μέσα στις προμνημονευθείσες συνθήκες οντολογικής έντασης που δημιουργεί το ζεύγος πεπερασμένο - άπειρο και που τη σκιά της αποτελεί η συναισθηματική ένταση της διπολικής αναφοράς έλξη - τρόμος.

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: Αν ο Νίτσε επέλεξε την παραδειγματική αναφορά στην τέχνη του θεάτρου, στη μάσκα, στην τοπογραφία της πολλαπλότητας των μασκών, ως ρητή συν-παρουσία της ταυτότητας, του θεμελίου και της αβύσσου, απουσίας / απόσυρσης του θεμελίου, της ανωνυμίας, ως τροπικότητα για να ομιλήσει σχετικά με το υποκείμενο της αυθυπέρβασης ως περιπλάνησης, και αν ο Deleuze (όπως και ο επηρεασμένος και από αυτόν Negri) μετέγραψε την περιπλάνηση -μέσα από μία παραδειγματική αναφορά στην ανθρωπολογία- σε νομαδικότητα, νομαδισμό, για να μιλήσει επίσης σχετικά με την αυθυπέρβαση, ο Δόικος, στο πλαίσιο της δικής του, ορισμένως, μετανιτσεϊκής ανθρωπολογίας, προτείνει την ανατροπή-διατήρηση της αναφοράς στο θεϊκό για να μιλήσει, με τη σειρά του, για την αυθυπέρβαση.

Ωστόσο ο συγγραφέας δεν μένει στη μεθοδολογική αυτή πρόκληση. Ολο το κείμενο της μελέτης του είναι μία πρόσκληση, στοχαστική -αλλά και του συναισθήματος επεγερτική-, να παρακολουθήσουμε την ανέλιξη της δοκιμής την οποία ενεργοποιεί, για να καταστήσει γόνιμη την πρότασή του. Στο πλαίσιο της συστηματικής αυτής προσπάθειάς του, δύο θεματικές είναι εξαιρετικά κρίσιμες, και σε αυτές, αντίστοιχα, αφιερώνει τα δύο επόμενα κεφάλαια της μελέτης του: η θεματική της σχέσης πεπερασμένου-ανθρώπινου και απειρότητας-θεϊκού και η θεματική της σχέσης του ανθρώπου με το μεγαλείο - όρου κρίσιμου εφόσον επιγράφει την ποιότητα του εγχειρήματος της αυθυπέρβασης. Στην πρώτη περίπτωση, και αντίστοιχα στο κεφάλαιο «Το άτομο και η απειρότητα», η αναλυτική της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας του συγγραφέα μάς καλεί να στοχαστούμε την αυθυπέρβαση υπό την προοπτική του θεϊκού, και συγχρόνως να στοχαστούμε εκ νέου το θεϊκό πέρα από την εξωτερική υπερβατικότητα· δηλαδή, μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση του θεϊκού με τον άνθρωπο, ή, καλύτερα, να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση του ανθρώπου με το θεϊκό, και να ορίσουμε εκείνο το άνοιγμα προς την απειρότητα-θεϊκό ως αυθυπέρβαση - ο συγγραφέας διαλέγεται στην προκειμένη περίπτωση με τους Bruno, Leibniz και Borges. Στη δεύτερη περίπτωση, και αντίστοιχα στο κεφάλαιο «Ο άνθρωπος και το μεγαλείο», ο συγγραφέας ολοκληρώνει και οδηγεί σε ένα άλλο βάθος και σε μία άλλη συνθετότητα την αναλυτική της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας του, την αφορώσα τη σχέση του ανθρώπου με τη νέα οντολογική συνθήκη του, δηλαδή με την αυθυπέρβαση και την απειρότητα του επαναπροσδιορισμένου θεϊκού, διαλεγόμενος με τους Νίτσε, Heidegger, Haar, Granier, Λορεντζάτο, Corbin και εκτενώς -αλλά και εντελώς- κριτικά προς τον Stirner.

Η ρήση του Maurice Blanchot, η οποία όλως ιδιαίτερα μας ενδιαφέρει εδώ, είναι η ακόλουθη: «Ο άνθρωπος μπορεί να αποδράσει από το πεπερασμένο, όχι όμως από το άπειρο». Τη ρήση αυτή ακριβώς του Blanchot επαληθεύει τελικά η μελέτη του Παναγιώτη Δόικου, η άρτια αυτή δοκιμή μιας φιλοσοφικής ανθρωπολογίας με επίκεντρο τη δραματική συνθήκη του αναπόδραστου, η οποία αφορά τη σχέση του ανθρώπου με το άπειρο.

Κωστας Λεφακης....ο αστρολογος των...τηλεπαραθυρων

Το ειχε,προβλεψει διαβαζοντας τα αστρα?Αν ναι,γιατι δεν ειχε προνοησει ωστε να προλαβει το κακο?Η μηπως ο Κωστας Λεφακης δεν θεωρει την υπερεκθεση του στην τηλεοραση αρνητικο παραγοντα για τη δημοσια εικονα του?Ειδικα οταν επιλεγει για να εμφανιστει στις πιο σαχλες εκπομπες που κυκλοφορουν στην πιατσα?Οπως και αν εχει,ενεδωσε και αυτος στη μαγεια της μικρης οθονης.Και περιφερει την εικονα του στα καναλια για να αναλυσει τα θεματα της (ευτελους,συχνα) επικαιροτητας,με τη σοβαροτητα με την οποια μιλαει ο Μπαμπινιωτης οταν καλειται να αναλυσει το εκπαιδευτικο συστημα.Δεν γνωριζει αν απο τοτε που εγινε παιδι και των παραθυρων η πελατεια του αυξηθηκε,η αξιοπιστια του παντως δεχτηκε ισχυρο πληγμα.Γιατι,απο τους <<επιστημονες>> του ειδους περιμενεις να ειναι πιο σοβαροι απο οτι οι <<Μυριαμ και Τζοσουα>> που εχουν μετατρεψει τα αστρα σε τηλεμαρτιγκ αισθηματων και ελπιδας.

Εφημεριδα ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ 26/11/2009

Χρονια Πολλα στην Στελλα

Οι ποιητές και οι εγκληματίες μένουν στο σκοτάδι

Η Τζένη Μαστοράκη δεν μας έχει συνηθίσει σε δημόσιες εμφανίσεις. Ετσι, στην προχθεσινή εκδήλωση, που έγινε προς τιμήν της, είχε την ευκαιρία να τη δουν και να την ακούσουν οι φανατικοί της ποίησής της, που δεν είναι λίγοι.

«Η δύναμη των ποιημάτων μεγαλώνει με την απαγόρευση», γύρισε πίσω στα χρόνια της δικτατορίας η Τζένη Μαστοράκη. «Κι εμείς μεθύσαμε με απαγορευμένα βιβλία, ταινίες και ιδέες» Η συνάντηση αυτή στο Μέγαρο Μουσικής, που έγινε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Megaron Plus», ανήκε στον κύκλο «Η ποιητική γενιά του '70». Στην αρχή, η Τζένη Μαστοράκη προσπάθησε να βρει αναλογίες του ποιητή με τον εγκληματία, πατώντας στο κείμενο «Εγκώμιο του εγκλήματος», του Καρλ Μαρξ, που έχει μεταφράσει η ίδια.

«Ο εγκληματίας παράγει την αίσθηση του ηθικού και του τραγικού κι έτσι συμβάλλει στη διακίνηση των αισθητικών συγκινήσεων του κοινού, αφού μέσ' απ' αυτόν, τον εγκληματία, γεννιέται η τέχνη, η λογοτεχνία, οι μεγάλες τραγωδίες σαν τον "Οιδίποδα" και τον "Ριχάρδο τον Τρίτο"», γράφει ο Μαρξ. Και η Τζένη Μαστοράκη σχολίασε το απόσπασμα: «Οι δυο τους, ποιητής και εγκληματίας, μπορεί να έχουν, τελικά, κάτι κοινό; Ας πούμε: ποιήματα και εγκλήματα είναι προϊόντα μιας διπλής ζωής. Δεν εννοώ τίποτα θεαματικό. Κάτι σαν: άλλη δουλειά το πρωί και άλλη το βράδυ. Ποιήματα και εγκλήματα τρέφονται συνήθως από το νυχτερινό κομμάτι μιας ζωής. Ή, πάντως, απ' το πιο ερημικό. Οι ποιητές και οι εγκληματίες μένουν στο σκοτάδι. Σπάνια γίνονται διάσημοι».

Ο ποιητής, ο οποίος τη σφράγισε διά παντός, ήταν ο Διονύσιος Σολωμός: «Τον Σολωμό τον υπεραγαπώ, αλλά: με όλο το δέος που του πρέπει. Τον αγαπώ για τα φαντάσματά του, για τη σπαραγμένη γλώσσα του, για τα νεκρά κορίτσια, που έχει τραγουδήσει. Αλλά, κακά τα ψέματα: για όποιον γράφει, ο Σολωμός δεν είναι, δεν μπορεί να είναι "έμπνευση". Είναι τρόμος», είπε.

Η Τζένη Μαστοράκη, η οποία διαμορφώθηκε ως ποιήτρια στις δεκαετίες του '60 και του '70, γύρισε πίσω, σ' εκείνα τα χρόνια, στα οποία περίσσευε η απαγόρευση, λόγω της δικτατορίας: «Η δύναμη των ποιημάτων μεγαλώνει με την απαγόρευση. Την απαγόρευση τη γνωρίσαμε πολύ νέοι. Πρώτα μέσα στις αυστηρές μας οικογένειες, κι έπειτα καθολικότερα, σαρωτικά, ξυπνώντας μια μέρα μέσα σε μια στρατιωτική δικτατορία. Εμείς, τι άλλο να κάναμε; Μεθύσαμε μ' όλα τα απαγορευμένα: βιβλία, ταινίες και ιδέες και κάπως έτσι πάνω-κάτω νιώσαμε την ανάγκη ν' αποκτήσουμε έναν δημόσιο λόγο».

Παραδέχθηκε με μια χειρονομία γενναιοδωρίας ότι η γενιά της «έβγαλε ωραίους ποιητές, αγόρια και κορίτσια εκείνου του καιρού. Καθένας μίλησε από την αρχή με μια εντελώς δική του φωνή, κι ωστόσο κοινή καταγωγή μας θα είναι πάντα ο πλούτος που μοιραστήκαμε στο ξεκίνημά μας».

Ομως, δεν ήταν αυτόφωτη, καθώς μαθήτεψε, όπως είπε, στη «γενναιοδωρία των μεγάλων συγγραφέων, που μας αγκάλιασαν σαν να 'μαστε σχεδόν ισότιμοι, και των μεγάλων εκδοτών, που τότε πίστευαν στη δύναμη των ποιημάτων». Ανέφερε από τους εκδότες, τη «μυθική ομορφογυναίκα» Νανά Καλλιανέση του «Κέδρου» -ήταν τον Νοέμβριο του '71 όταν εξέδωσε την πρώτη συλλογή της «Διόδια»- και από τους συγγραφείς, τον Ρίτσο, τον Αναγνωστάκη, τον Αλεξάνδρου και τον Πατρίκιο.

Μία από τις τελευταίες αναφορές της στην αυτοβιογραφία της, ήταν αποκαλυπτική. Ξεκαθάρισε ότι γράφει «πάντα με τα χέρια στα πλήκτρα». Για μιαν εικοσαετία, από τα είκοσι ώς τα σαράντα της, δακτυλογραφούσε τα ποιήματά της σε μια ηλεκτρική γραφομηχανή. Και περιέγραψε πώς ένιωσε μπροστά στον πρώτο της υπολογιστή: «Τα πλήκτρα ήταν άβολα, δεν είχε σιδερένια γράμματα, που να χτυπάνε με φόρα στο χαρτί», είπε. «Ολα μου έφταιγαν. Και πιο πολύ η οθόνη. Δεν άντεχα να γράψω τίποτα και να το δω να φέγγει σ' όλο το δωμάτιο».

ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ

Φωτογραφίες σε ρόλο αναλγητικού

Η αγάπη κάποτε πληγώνει αλλά κάποιες φορές μπορεί και να απαλύνει το φυσικό πόνο. Τουλάχιστον, αυτό υποστηρίζουν δύο νέες επιστημονικές έρευνες. Σύμφωνα με τις συγκεκριμένες μελέτες, τα συναισθήματα αγάπης που νιώθει ένας άνθρωπος - κοιτώντας μια φωτογραφία ή απλώς φέρνοντας στη σκέψη του εκείνους που αγαπά - μπορούν να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά για τα συναισθήματα πόνου.

Μάλιστα, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος δείχνει να αντέχει περισσότερο τον πόνο.

H πρώτη έρευνα, με επικεφαλής την καθηγήτρια ψυχολογίας Ναόμι Αϊζενμπέργκερ του Τμήματος Ψυχολογίας του πανεπιστημίου UUCLA, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science. Σε αυτήν, επιστήμονες πραγματοποίησαν πειράματα, ασκώντας πόνο στο μπράτσο 25 γυναικών εθελοντριών. Κάθε μια από αυτές κρατούσε το χέρι του αγαπημένου της, ενός άγνωστου ξένου ή απλώς έσφιγγε μια μπάλα. Οι γυναίκες ανέφεραν αισθητά λιγότερο πόνο όταν κρατούσαν το χέρι του φίλου τους σε σχέση με τις άλλες δύο περιπτώσεις.

Σε άλλα πειράματα, οι επιστήμονες άσκησαν πόνο ενώ έδειχναν στις εθελόντριες μια εικόνα του αγαπημένου τους, ενός ξένου άνδρα ή μιας καρέκλας. Και σε αυτές τις περιπτώσεις, οι γυναίκες ανέφεραν λιγότερο πόνο, όταν έβλεπαν τη φωτογραφία του φίλου τους από ό,τι τις άλλες εικόνες.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, από τα εν λόγω πειράματα προκύπτει ότι όταν βιώνουμε μια οδυνηρή σωματική ή ψυχολογική εμπειρία και δεν μπορούμε να πιάσετε το χέρι ενός αγαπημένου σας προσώπου, ακόμα και μια φωτογραφία του θα βοηθήσει για τον μετριασμό του πόνου.

Εξάλλου, σύμφωνα με δεύτερη συναφή έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PNAS της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, ερευνητές του πανεπιστημίου του Μόντρεαλ στον Καναδά, με επικεφαλής τον Ματιέ Ρόι, έδειξαν ότι η δύναμη του νου μπορεί να επηρεάσει άμεσα την αντίληψη του πόνου. Οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν ότι τα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα επηρεάζουν την υποκειμενική εμπειρία που έχει ένας άνθρωπος όταν πονά.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, επειδή ο πόνος γίνεται αντιληπτός πρωταρχικά από τον εγκέφαλο, μπορεί να αμβλυνθεί αν την ίδια στιγμή συνυπάρχουν θετικά συναισθήματα. Στην αντίπερα όχθη, μπορεί να ενισχυθεί, αν επικρατούν αρνητικά συναισθήματα.

Για τις ανάγκες της έρευνας, ομάδα 13 εθελοντών υποβλήθηκαν σε μικρής έντασης ηλεκτροσόκ. Παράλληλα, έβλεπαν εικόνες όμορφες όπως για παράδειγμα θαλάσσιο σκι το καλοκαίρι αλλά και άσχημες όπως για παράδειγμα μια απειλητική αρκούδα. Επιπλέον, στους εθελοντές προβάλλονταν και ουδέτερες εικόνες όπως ένα βιβλίο. Την ίδια στιγμή, η εγκεφαλική δραστηριότητά τους καταγραφόταν με μαγνητική τομογραφία λειτουργικού συντονισμού (fMRI).

Όπως διαπιστώθηκε, οι εθελοντές, όταν έβλεπαν τις ευχάριστες εικόνες, ανέφεραν λιγότερο πόνο. Αντίθετα, ο πόνος από το ηλεκτροσόκ μεγάλωνε, όταν έβλεπαν τις δυσάρεστες εικόνες.

Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει ότι το αίσθημα του πόνου σχετίζεται άμεσα και εξαρτάται από τη γενικότερη διάθεση και συναισθηματική κατάσταση του ατόμου.

Εξάλλου, προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ανάλογα αποτελέσματα. Μια από αυτές, υποστήριξε ότι η ακρόαση μιας όμορφης μουσικής μπορεί να αμβλύνει τον πόνο.

Ακόμη, οι ερευνητές ανέφεραν ότι η νέα έρευνα δείχνει πως σε ασθενείς με πόνους είναι δυνατό να υπάρξουν αποτελεσματικές μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που θα απαλύνουν τον πόνο τους.ΕΝΕΤ

Ακούμε και μέσω της επιδερμίδας

Άγγιξε με να σε ακούσω

Ακούμε και μέσω της επιδερμίδας σύμφωνα με νέα έρευνα

Σημαντικό ρόλο στην ακοή διαδραματίζουν οι αισθήσεις στην επιδερμίδα. Σύμφωνα με νέα έρευνα Καναδών επιστημόνων, πέραν των ακουστικών και οπτικών ερεθισμάτων, το ανθρώπινο δέρμα συμμετέχει στη διαδικασία της ακοής.

Η μελέτη θεωρείται ότι θα βοηθήσει στη δημιουργία καλύτερων ακουστικών βαρυκοϊας. Έγινε από ερευνητές του πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ υπό τον γλωσσολόγο Μπράιαν Γκικ. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature.

Σύμφωνα με την έρευνα, πέρα από την όραση - το γνωστό "διάβασμα" των χειλιών - ακόμα και οι αισθήσεις της αφής παίζουν το δικό τους ρόλο στη διαδικασία της ακρόασης.

Για να καταλήξουν στο συγκεκριμένο συμπέρασμα, οι επιστήμονες συνέκριναν τον τρόπο που οι άνθρωποι ακούνε ήχους, οι οποίοι κατά την ομιλία συνοδεύονται από ανεπαίσθητες πνοές αέρα, σε σχέση με ήχους της ομιλίας που δεν συνοδεύονται από πνοές αέρα.

Παράλληλα, οι ερευνητές σε τακτά χρονικά διαστήματα, έστελναν μικρά ρεύματα αέρα στους εθελοντές των πειραμάτων. Οι εθελοντές την ίδια ώρα είχαν καλυμμένα τα μάτια τους, ώστε να απομονωθεί τελείως η αίσθηση της όρασης σε σχέση με την ακοή.

Όπως ανέφεραν, όταν φυσούσε το ανεπαίσθητο αεράκι, οι ακροατές συχνά άκουγαν λανθασμένα τους ψιλούς ήχους. Επιπλέον, όσοι εθελοντές δεν μπερδεύονταν από το τεχνητό αεράκι και απλώς άκουγαν τις ομιλίες, δεν έκαναν αντίστοιχα λάθη.

Μετά από σειρά πειραμάτων, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, χωρίς να το καταλαβαίνουν, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν πληροφορίες από την αίσθηση της αφής, από κοινού με την ακοή και την όραση, για να ακούσουν μια ομιλία. Η απαλή, μη αισθητή, πνοή αέρα που συνοδεύει ορισμένες συλλαβές ή σύμφωνα, βοηθά τους ανθρώπους να ξεχωρίσουν ποιο σύμφωνο ακούνε. Αντίστοιχα, η ίδια πνοή αέρα μπορεί να τους μπερδέψει.

Η νέα έρευνα δείχνει ότι ο εγκέφαλός μας προσλαμβάνει και συνδυάζει πληροφορίες από τις πιο διαφορετικές αισθήσεις για να δημιουργήσει μια πλήρη εικόνα της του ήχου που ακούει.

Από την πλευρά του, ο Μ. Γκικ χαρακτηρίζει τους ανθρώπους "αντιληπτικές μηχανές μέσα από το σύνολο του σώματος".

Εξάλλου, προηγούμενες έρευνες έχουν μελετήσει το συναφές φαινόμενο της συναισθησίας, κατά το οποίο οι άνθρωποι βλέπουν τους ήχους και ακούνε το φως!ΕΝΕΤ

Χρονια Πολλα στην Astrocat

Η αστρολογικη παιδεια.....

Ωροσκοπιο της ημερας της κρισης 5/4/1761

Το 2012 θα ελθει η συντελεια του κοσμου,λενε πολλοι.Στο παρεθλον εχουν προσδιοριστει οι ημερομηνιες του τελους του κοσμου,αλλα ευτυχως ειμαστε ακομη ζωντανοι.Θα παραθεσουμε μερικα ωροσκοπια για τις πιο διασημες ημερες της κρισης.

Στις 8 Φλεβαρη του 1761,το Λονδινο σειστηκε απο τον Εγκελαδο.Ενα μηνα αργοτερα,σημειωθηκε και νεα δονηση.Τοτε ενας στρατιωτης,ο Ουιλιαμ Μπελ,βασιζομενος στους δυο αυτους σεισμους,αποφανθηκε οτι η τριτη δονηση,5 Απριλιου,θα κατεστρεφε τον κοσμο.Ο Μπελ κατεληξε στο φρενοκομειο του Μπεντλαμ.

Η Αση Μπιλιου για τον πλανητη Πλουτωνα

Για οσους δεν ειδαν την εκπομπη της Ασης Μπιλου για την επιδραση του πλανητη Πλουτωνα στα Ζωδια παραθετουμε μια περιληψη της εκπομπης....



.....τι ειπατε ασχετο το βιντεο,ε και αυτα που ειπε ασχετα ηταν.....αλλα μεσα απο μια σουρεαλιστικη γωνια ολα μπορουν να γινουν πραγματικοτητα,αν βεβαια πιστευεις στην δυναμικη του υποκρινομενου σαν φορεας αλλαγης του περιβαλλοντος...χωρου της αστρολογικης παιδικης χαρας της ελληνικης τηλεορασης....



γιατι ολα εχουν ενα κοινο παρανομαστη.....



.....γιαυτο μαγκες.....


...γιατι εχουμε και ενα καρμα...


Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Δήμητρα Γαλάνη

Πάρε με νύχτα, πάρε με
στων αστεριών το άρμα
να σεργιανίσω μια ψυχή
που τυραννάω καιρό

Στον κόσμο αυτό παιδεύτηκα
γιατί ήρθα μ' ένα κάρμα
το παραπέρα απ' τη ζωή
να μάθω ν' αγαπώ

Ατομική μου ενέργεια
κι ανάσα μου στα χείλη
την πρώτη ουσία, την αρχή,
σηκώστε με να δω

Όχι από περιέργεια,
μα δε χωράω στην ύλη
κι ετούτη η ψεύτρα η εποχή
την έχει για θεό

Δίνε μου, κόσμε, δίνε μου
το πιο θλιμμένο όπα
να στο γυρίσω μια στροφή
με σώμα ευγενικό

Κι αν είναι από το είναι μου
κι απ΄ την καρδιά που το 'πα
να γίνει η αγάπη προσευχή
και στάχτη το κακό

Ατομική μου ενέργεια
κι ανάσα μου στα χείλη
την πρώτη ουσία, την αρχή,
σηκώστε με να δω

Όχι από περιέργεια,
μα δε χωράω στην ύλη
κι ετούτη η ψεύτρα η εποχή
την έχει για θεό

Αντε βιβα μαγκες.....για κυκλοφορει και το μπεσελ....

ΤΕΛΟΣ?????!!!!!!

Αστρολογικη βιβλιοθηκη της Λιτσας Πατερας

Λιγο η κριση της αγορας στα 090,λιγο ο περιορισμος της αμοιβης απο τον πρωινο καφε,λιγο η πτωση κυκλοφοριας του περιοδικου ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΣ,η κυρια Λιτσα Πατερα βρηκε ενα αλλο τροπο για να ενισχυσει τα οικονομικα της.Καθε μηνα στα τηλεοπτικο περιοδοκο ΤΗΛΕΘΕΑΤΗΣ θα προσφερει ενα βιβλιο καθε μηνα,100 σελιδων.Στο πρωτο βιβλιο αρχιζει με την ενοτητα ΕΧΕΤΕ ΒΡΕΙ ΤΟΝ ΑΝΔΡΑ ΤΟΥ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟΥ ΣΑΣ?Το κειμενο στηριζεται στην θεση του Αρη.Παραθετει και μια μινι αστρολογικη εφημεριδα,για να βρειτε που εχετε τον Αρη σας.Η δευτερη ενοτητα ειναι αναλυση καθε μοιρας του Τοξοτη,με μεγαλα ερωτηματικα για τις ερμηνειες.Οπως ο αριθμος 4 τον κυβερνα ο πλανητης Ουρανος,τον αριθμο 7 κυβερνα ο πλανητης Ποσειδωνας και αλλα κουλα και κουφα.Παραγωγη του εντυπου ειναι της ΔΑΦΝΗΣ Α.Ε της εταιρειας που εκδιδει και το περιοδικο ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΣ,εκεινο με την Λιτσα στο εξωφυλλο,για να το αγοραζουν και αυτες που δεν ξερουν γραμματα,αλλα βλεπουν την Λιτσα στον ΑΝΤ-1.Τιμη μαζι με το περιοδικο μονο 4,90 ευρωπουλα,οσο ενας εσπρεσσο στο ΚΟΛΩΝΑΚΙ,εκει που τον πινει η Λιτσα....

Ο συστημικός χαρακτήρας της γρίπης των χοίρων

Του ΤΑΚΗ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

• Το πρώτο κύμα της γρίπης των χοίρων, που κατ' απαίτηση των πολυεθνικών κτηνοτροφικών εταιρειών μετονομάστηκε, για προφανείς εμπορικούς λόγους, σε «Η1Ν1» (ενώ η σιωνιστική κυβέρνηση τη βάφτισε, για... θρησκευτικούς λόγους, «γρίπη του Μεξικού»!), φαίνεται ότι τελικά έπεσε «στα μαλακά».

  Ετσι, τα θανατηφόρα κρούσματα παγκοσμίως είναι πολύ λιγότερα απ' ό,τι αναμενόταν, πράγμα, βέβαια, που δεν αποκλείει ένα δεύτερο κύμα μεταλλαγμένου ιού, με πολύ σοβαρότερες συνέπειες στο μέλλον. Παρ' όλα αυτά, η σχετική συνωμοσιολογία έχει οργιάσει, ιδιαίτερα στο Διαδίκτυο. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ότι οι συνωμοσιολογικές αυτές «θεωρίες» έχουν εντελώς αντιφατικό χαρακτήρα.

  Ετσι, μια κατηγορία παρόμοιων θεωριών, που είχε αναπτυχθεί ιδιαίτερα την άνοιξη και το καλοκαίρι όταν ακόμη τα κρούσματα -έστω στη σχετικά ήπια σημερινή μορφή- δεν είχαν πάρει την τωρινή έκταση, υποστήριζε ότι, στην πραγματικότητα, η νέα αυτή γρίπη δεν επρόκειτο ποτέ να πάρει επικίνδυνες διαστάσεις, παρά τον σχετικό θόρυβο των ΜΜΕ. Ο προφανής στόχος της εκστρατείας αυτής που, σύμφωνα με την άποψη αυτή, στήριζαν οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες, ήταν η δημιουργία πανικού και κατάλληλου κλίματος για να μπορέσουν οι κυβερνήσεις να δαπανήσουν δισεκατομμύρια για την αγορά κατασταλτικών αντιιικών φαρμάκων ή προληπτικών εμβολίων που, «κατά σύμπτωση», παράγει μια χούφτα πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίες βρήκαν τρόπο να «ξελασπώσουν» από την παγκόσμια οικονομική κρίση που είχε επηρεάσει, βέβαια και αυτές. Το εύλογο συμπέρασμα ήταν, να μην εμβολιαστεί κανείς. Μια άλλη κατηγορία συνωμοσιολογικών θεωριών υποστηρίζει το ακριβώς αντίθετο, αλλά καταλήγει επίσης στο ίδιο συμπέρασμα του μη εμβολιασμού, με διαφορετική όμως αιτιολογία. Η αιτιολογία είναι ότι υπάρχει μια συνωμοσία των ελίτ, στην οποία φέρεται αναμεμιγμένος ακόμη και ο γνωστός αρχιεγκληματίας Κίσινγκερ, με στόχο την αναγκαστική μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού και μέσον, κατά μια παραλλαγή, την ίδια τη γρίπη, την οποία προκάλεσαν οι ελίτ αυτές και, κατ' άλλη, το εμβόλιο.

  Δεν θα εξετάσω εδώ τις ανορθολογικές αυτές ανοησίες, εφόσον δεν στηρίζονται στη μόνη ορθολογική μέθοδο, δηλαδή την κατάστρωση λογικών υποθέσεων που είναι συμβατές με τα εμπειρικά στοιχεία. Εντούτοις, το φαινόμενο είναι χαρακτηριστικό μιας γενικότερης οπισθοδρόμησης προς τον ανορθολογισμό1, όπως ανέφερα και στο προηγούμενο άρθρο σε σχέση με τον ψευτο-ορθολογικό τεχνο-επιστημονικό ανορθολογισμό. Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο ότι ο ίδιος ανορθολογισμός βασιλεύει και στις διάφορες μορφές «εναλλακτικής» ιατρικής, που εκμεταλλεύονται το άγχος ασθενών, οι οποίοι ωθούνται σε ανορθολογικές και, επομένως, αναξιόπιστες ιατρικές πρακτικές (με συνέπειες που τις πληρώνουν, συνήθως, πολύ ακριβά αργότερα) από τις ελλείψεις της ορθόδοξης ιατρικής αλλά και την παραμόρφωση της ίδιας της ιατρικής πρακτικής και έρευνας από τις δραστηριότητες των φαρμακοβιομηχανιών2. Στο ίδιο αυτό πλαίσιο της δυσπιστίας, που δημιουργούν οι δραστηριότητες των πολυεθνικών, δεν είναι επίσης περίεργη η φοβία που έχει δημιουργηθεί στο ευρύ κοινό για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού. Φυσικά, κάθε εμβόλιο (όπως άλλωστε και κάθε φάρμακο) περικλείει κινδύνους αλλά, κατά κανόνα, οι κίνδυνοι αυτοί είναι πολύ μικρότεροι από τους κινδύνους των ίδιων των ασθενειών. Μολονότι το εμβόλιο της γρίπης, που έχει ήδη γίνει σε χιλιάδες ανθρώπους, δεν έχει παρουσιάσει σημαντικά αρνητικά βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα μέχρι τώρα, πολλοί ανησυχούν (δικαιολογημένα) ότι ο βεβιασμένος τρόπος με τον οποίο παρασκευάσθηκε το εμβόλιο από τις πολυεθνικές μπορεί να κρύβει σοβαρούς μακροπρόθεσμους κινδύνους, που τη στιγμή αυτή είναι άγνωστοι.

  Και αυτό μας φέρνει στον συστημικό χαρακτήρα της γρίπης αλλά και στους τρόπους αντιμετώπισής της. «Συστημικό» με την έννοια όχι της... «νεωτερικότητας» ή του «δικομματισμού» (sic!) -όπως μπερδεύονται μερικοί, συνήθως στη ρεφορμιστική Αριστερά, για ευνόητους λόγους- αλλά με την έννοια της αναφοράς στο καπιταλιστικό σύστημα της οικονομίας της αγοράς και το πολιτικό του συμπλήρωμα, την αντιπροσωπευτική «δημοκρατία». Ο συστημικός αυτός χαρακτήρας επιβεβαιώνεται από τα παρακάτω:

  * Η γένεση της νέας γρίπης έχει δειχτεί ότι οφείλεται βασικά στο εντατικό αγροτικό σύστημα, στο οποίο έχει οδηγήσει η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Οπως συμπεραίνει ειδική μελέτη, η εντατική κτηνοτροφία είναι στην καρδιά της σημερινής «πανδημίας»3. Ιδιαίτερα, όταν άλλη μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου επιβεβαίωσε πριν από λίγους μήνες την ύπαρξη συνδετικού κρίκου μεταξύ χοίρων και του ανθρώπινου ιού της γρίπης4. Οι συνθήκες που δημιούργησε η εντατική κτηνοτροφία σήμαιναν, για παράδειγμα, ότι ενώ το 1965 υπήρχαν 53 εκατ. χοίρων σε πάνω από 1 εκατ. αμερικανικές φάρμες, σήμερα κυριολεκτικά πνίγονται στα «κλουβιά» των 65.000 αγροεπιχειρήσεων 65 εκατ. χοίροι, με αδυνατισμένα ανοσοποιητικά συστήματα5 -σε μία από τις οποίες, τη Smithfields (η οποία «τυχαίνει» να είναι η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγός χοιρινού κρέατος στον κόσμο και διαβόητη για τις οικολογικές παραβάσεις της), ξεκίνησε η γρίπη στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ.

  * Η εξάπλωση της γρίπης έχει απόλυτη σχέση με τα συμφέροντα της τουριστικής βιομηχανίας και των αεροπορικών εταιρειών. Ετσι, ενώ τα πρώτα συμπτώματα της γρίπης εμφανίστηκαν στο Μεξικό τον Φεβρουάριο, πέρασαν δύο μήνες πριν η μεξικανική ελίτ τα ανακοινώσει στον ΠΟΥ, για να μη ζημιωθεί η τουριστική της βιομηχανία. Αλλά και όταν τα ανακοίνωσε, δεν ελήφθη κανένα μέτρο περιορισμού ή και διακοπής των πτήσεων στις πληγείσες περιοχές, για να μη θιχτούν τα συμφέροντα του τουριστικού κλάδου και των αερομεταφορέων, ενώ η Κύπρια επίτροπος Υγείας της Ε.Ε. αποδοκιμάστηκε από την υπόλοιπη Κομισιόν όταν τόλμησε να αναφέρει κάτι τέτοιο. Το αποτέλεσμα ήταν, η μέσα σε 12 μέρες εξάπλωση της γρίπης σε άλλες τόσες χώρες και σήμερα δεν υπάρχει σχεδόν χώρα στον κόσμο που δεν έχει πληγεί.

  * Η αντιμετώπιση της γρίπης γίνεται με τρόπο που προωθεί άμεσα τα συμφέροντα των φαρμακοβιομηχανιών. Ετσι, ακόμη και στο στάδιο αυτό του πρώτου κύματος και των ήπιων συμπτωμάτων, τα μεν προληπτικά μέτρα (πέρα από τα εμβόλια) αγνοούνται6, τα δε υπόλοιπα μέτρα (εμβόλια, αντιιικά φάρμακα κ.λπ.) χορηγούνται αφειδώς, χωρίς οι ιατρικές υπηρεσίες να περιμένουν καν την τυχόν επιδείνωση της κατάστασης από την εμφάνιση νέου κύματος με ένα μεταλλαγμένο ιό, που πράγματι θα έκανε αναγκαία την άμεση μαζική χρήση τους.

  Συμπερασματικά, η σημερινή παγκόσμια κρίση7 δεν σημαίνει μόνο μια πολυδιάστατη κρίση που εκτείνεται από το οικονομικό στο πολιτικό πεδίο και από το οικολογικό στο κοινωνικό, αλλά και μια σοβαρή βιολογική κρίση, που εκδηλώνεται με τη δραματική επιδείνωση της δημόσιας υγείας, ως συνέπεια του θανάσιμου εναγκαλισμού της από τις πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες, και της πλανητικής καταστροφής που επιφέρει το εντατικό αγροτικό σύστημα, το οποίο συμβάλλει σημαντικά στην αναπαραγωγή της καταναλωτική κοινωνίας.

  http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/

  1. Βλ. Θρησκεία, Αυτονομία, Δημοκρατία, (Ελ. Τύπος, 2000)

  2. Johann Hari, «Drug companies are the biggest funders of university research - and they want a return», Independent, 17/11/2009

  3. Felicity Lawrence, «The pigs' revenge», Guardian, 2/5/2009 & Eat Your Heart Out: Why the Food Business is Bad for the Planet and Your Health (Penguin, 2008)

  4. Debora MacKenzie, consultant, «Pork industry is blurring the science of swine flu», New Scientist, 30/4/2009

  5. Mike Davis, «The swine flu crisis lays bare the meat industry's monstrous power», Guardian, 27/4/2009

  6. βλ. Δρ Π. Κουμεντάκη, Γρίπη Η1Ν1 (Κουκκίδα, 2009)

  7. βλ Τ. Φωτόπουλος, Η παγκόσμια Κρίση, η Ελλάδα και το Αντισυστημικό Κίνημα (Κουκκίδα, 2009)

Από τον Δημήτριο Γούναρη στην Ντόρα και τον Αντώνη

Του ΦΟΙΒΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

Στις 31 Μαΐου 1915 κατήλθε για πρώτη φορά στις εκλογές το νέο υπό τον Δημήτριο Γούναρη Κόμμα των Εθνικοφρόνων, «ο πυρήν του οποίου είχε συγκροτηθεί προ τριών ετών εις την φιλικήν συγκέντρωσιν της Γαστούνης».

Δημήτριος Γούναρης Το Κόμμα των Εθνικοφρόνων έμελλε να αποτελέσει τον κεντρικό πυρήνα πέριξ του οποίου συνασπίστηκε βαθμιαία η αποκαλούμενη Δεξιά που αυτοπροσδιοριζόταν τότε ως φιλοβασιλική και αντιβενιζελική.

Στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, που αποτέλεσαν δυσάρεστη έκπληξη για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, η «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις», που ο κεντρικός πυρήνας της υπήρξε το Κόμμα των Εθνικοφρόνων, που μετονομάστηκε τότε σε «Λαϊκόν Κόμμα», κατήγαγε μεγάλη νίκη.

Τον Νοέμβριο του 1922, με την εκτέλεση των έξι -ανάμεσά τους και του πρώην πρωθυπουργού Δημητρίου Γούναρη, αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος- που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική Καταστροφή με απόφαση του «Εκτάκτου Επαναστατικού Στρατοδικείου», φάνηκε ότι ορφάνεψε η αντιβενιζελική παράταξη.

Διάδοχος του Δημητρίου Γούναρη στην ηγεσία του Λαϊκού Κόμματος αναδείχτηκε ο στενός του φίλος και συμφοιτητής στη Γοτίγγη της Γερμανίας, ο δικηγόρος Παναγής Τσαλδάρης.

Στις εκλογές του Ιανουαρίου 1936, το ΚΚΕ, υπό τη μορφή του «Παλλαϊκού Μετώπου», κέρδισε περί το 5,8% των ψήφων, και την άνοιξη της ίδιας χρονιάς ο Τσαλδάρης εξέφρασε την ανησυχία του δεξιού κόσμου δηλώνοντας ότι «δεν υπάρχουν πλέον δημοκρατικοί και βασιλικοί, βενιζελικοί και αντιβενιζελικοί. Υπάρχει από την μια πλευράν η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, η οποία εμμένουσα εις τας μακραίωνας εθνικάς παραδόσεις και πιστεύουσα εις τα σύμβολα της πατρίδος, της θρησκείας, της οικογενείας και της ηθικής παρακολουθεί ταυτοχρόνως την εξέλιξιν των συνθηκών της ζωής μη αποστέργουσα την πρόοδον και τα εκ ταύτης αγαθά. Από την άλλην πλευράν υπάρχει η μειοψηφία, η έχουσα ως σημαίαν την κοινωνικήν ανατροπήν, το ποδοπάτημα των ιερών της φυλής μας συμβόλων, την διάλυσιν της οικογενείας...». Ας σημειωθεί ότι στις εκλογές του 1936 το Λαϊκό Κόμμα είχε έρθει πρώτο στον χώρο της αντιβενιζελικής δεξιάς παράταξης με 22,1% των ψήφων.

Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936 ανέκοψε την κοινοβουλευτική ζωή. Ακολούθησαν ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η Κατοχή της Ελλάδας.

Τον Μάρτιο του 1946, στις πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές μετά την απελευθέρωση, η Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων, που βασική της συνιστώσα ήταν το Λαϊκό Κόμμα, κέρδισε το 55,16% των ψήφων.

Από τους 206 βουλευτές που εξέλεξε η ΗΠΕ, οι 156 ανήκαν στο Λαϊκό Κόμμα, του οποίου νέος πρόεδρος εξελέγη ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, ανιψιός του Παναγή.

Τον Σεπτέμβριο του 1947 ο Τσαλδάρης, προς χάρη της «εθνικής ενότητας» αποδέχτηκε κυβέρνηση συνεργασίας Λαϊκών - Φιλελευθέρων, ύστερα από αμερικανικές πιέσεις, με πρωθυπουργό τον Θ. Σοφούλη και τον ίδιο αντιπρόεδρο και υπουργό Εξωτερικών, για την καλύτερη αντιμετώπιση του «κομμουνιστικού κινδύνου».

Στις 30 Αυγούστου 1949, ενώ τελείωνε η εμφύλια σύγκρουση στα πεδία των μαχών, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τόνισε σε Αμερικανό εκπρόσωπο ότι το Λαϊκό Κόμμα στο οποίο ανήκε λειτουργούσε μ' έναν αναχρονιστικό τρόπο υπό τον Κ. Τσαλδάρη. Το φθινόπωρο του 1946 ο Καραμανλής είχε αναλάβει το υπουργείο Εργασίας σε κυβέρνηση Τσαλδάρη.

Ο εμφύλιος πόλεμος είχε συμβάλει στη σημαντική άνοδο του ελληνικού στρατιωτικού κατεστημένου και ο στρατάρχης Παπάγος φιλοδοξούσε να ηγηθεί της Δεξιάς.

Μετά την αναγγελία των εκλογών της 9ης Σεπτεμβρίου 1951, ο Παπάγος ανακοίνωσε την κάθοδό του στις εκλογές με το νεοϊδρυθέν κόμμα του τον Ελληνικό Συναγερμό.

Ο Ελληνικός Συναγερμός κέρδισε το 36,53% των ψήφων αποψιλώνοντας το Λαϊκό Κόμμα, που κέρδισε μόνο το 6,6%.

Οι εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952 έδειξαν την ολοσχερή σχεδόν προσχώρηση των ψηφοφόρων της Δεξιάς στον Ελληνικό Συναγερμό (49,22% των ψήφων), που συνεργάστηκε και με πολιτικούς του Κέντρου, και τη σχεδόν εξαφάνιση του Λαϊκού Κόμματος (1,05%).

Μετά τον θάνατο του Παπάγου, στα τέλη του 1955, πρωθυπουργός της χώρας ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που αμέσως θέλησε να βάλει την προσωπική του σφραγίδα δημιουργώντας ένα νέο δεξιό κόμμα, την Εθνικήν Ριζοσπαστικήν Ενωσιν (ΕΡΕ) που συγκέντρωσε το σύνολο σχεδόν των ψηφοφόρων της παράταξης.

Ο Καραμανλής, όπως και ο Παπάγος, θα έρθει σε αντίθεση με το παλάτι, έτσι που για πρώτη φορά στη μεταπολεμική Ελλάδα θ' αρχίσει να παρουσιάζεται και στον χώρο της Δεξιάς μια κριτική ματιά προς τον βασιλικό θεσμό.

Μετά τη νίκη της Ενώσεως Κέντρου στις 3 Νοεμβρίου 1963, ο Καραμανλής θα αναχωρήσει για το Παρίσι, αναθέτοντας την αρχηγία της ΕΡΕ στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, με τον οποίο έχει αποκτήσει συγγενικό δεσμό αφού έχει παντρευτεί την ανιψιά του Αμαλία.

Ο Π. Κανελλόπουλος, μαζί με άλλα ηγετικά στελέχη της ΕΡΕ, θα συλληφθεί από τη στρατιωτική δικτατορία την 21η Απριλίου 1967.

Στις 23 Ιουλίου 1974 κατέρρευσε η στρατιωτική δικτατορία και τις πρωινές ώρες της επομένης ο Κ. Καραμανλής επέστρεψε από το Παρίσι για ν' αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας.

Η νέα πολιτική πραγματικότητα απαιτεί ένα νέο πρόσωπο της Δεξιάς που ν' ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών.

Στις 4 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς ο Καραμανλής ιδρύει τη Νέα Δημοκρατία, που φιλοδοξεί να κερδίσει τους παλιούς ψηφοφόρους της Δεξιάς αλλά και να διεισδύσει στον χώρο του Κέντρου. Επί των ημερών Καραμανλή, γίνεται δεκτός στο νέο κόμμα και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.

Μετά τη μετάβασή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας, τον Μάιο του 1980, πρόεδρος της Ν.Δ. και πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Γεώργιος Ράλλης. Αλλά η σκιά του Κ. Καραμανλή εξακολουθεί να δεσπόζει πάνω από το κόμμα που ίδρυσε και αυτό συμβαίνει ακόμα και σήμερα.

Η νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του Οκτωβρίου 1981 οδήγησε τη Ν.Δ. σε ανάδειξη νέου αρχηγού, του Ευάγγελου Αβέρωφ.

Το καλοκαίρι του 1984 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης γίνεται ο νέος αρχηγός της Ν.Δ., στον οποίο αντιπαρατίθεται σε μια κρυφή διαμάχη η παλιά φρουρά του κόμματος.

Το 1990 ο Μητσοτάκης κέρδισε τις εκλογές και σχημάτισε κυβέρνηση. Αλλά τον Ιούνιο του 1993 ο Αντώνης Σαμαράς, σε έντονη διαφωνία με τον πρωθυπουργό, αποχώρησε από τη Ν.Δ., γεγονός που θα προκαλέσει την πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εκλογές που ακολουθούν. Ο Μητσοτάκης παραιτείται και νέος πρόεδρος της Ν.Δ. εκλέγεται ο Μιλτιάδης Εβερτ.

Τον Μάρτιο του 1997 νέος πρόεδρος εκλέγεται, ο ανιψιός του ιδρυτή της Ν.Δ., Κώστας Καραμανλής, που είχε και τη μεγαλύτερη θητεία σ' αυτό το πόστο -επί 12 και πλέον χρόνια μέχρι πρόσφατα.

Τώρα τα ξίφη τους διασταυρώνουν δύο κύριοι αντίπαλοι, ο Αντώνης Σαμαράς και η Ντόρα Μπακογιάννη, και δεν θ' αργήσουμε να μάθουμε το αποτέλεσμα.

Ο πρώτος θεωρείται ή παρουσιάζεται ως εκφραστής της καραμανλικής γενικά παράδοσης, ενώ στη δεύτερη αποδίδεται από τους αντιπάλους της ο τίτλος της συνεχίστριας της μητσοτακικής παράδοσης, αν και η ίδια το αρνείται πεισματικά. *

Homo violens: η τυφλή βία είναι γένους αρσενικού

Από τον ΣΠΥΡΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ

Οι εκδηλώσεις της ανθρώπινης επιθετικότητας και βίαιης συμπεριφοράς είναι παντού αισθητές και επηρεάζουν όλες τις πτυχές της ατομικής και συλλογικής ζωής μας. Από την κακοποίηση των παιδιών από τους γονείς τους μέχρι την ωμή και αυθαίρετη βία που ασκούν τα «όργανα της τάξης» στους πολίτες· από τη συναισθηματική βία που ασκείται στους χώρους εργασίας και τα σχολεία μέχρι τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα πολέμου, η βίαιη συμπεριφορά ήταν και είναι πανταχού παρούσα στην ανθρώπινη ιστορία.

Οταν ένας άνθρωπος, κατά κανόνα άνδρας, εκδηλώνει μια τόσο απάνθρωπη και αντικοινωνική συμπεριφορά, το κάνει συνειδητά ή μήπως «εξαναγκάζεται» παρά τη βούλησή του; Και όποτε συμβαίνει αυτό -και συμβαίνει πολύ συχνά- ο «εύφρων άνθρωπος» (Homo sapiens) μπορεί να θεωρείται υπεύθυνος για τις πράξεις του «βίαιου ανθρώπου» (Homo violens) που κρύβει μέσα του;

Καθημερινά διαβάζουμε στον Τύπο για τα πιο αποκρουστικά εγκλήματα: βιασμούς γυναικών ή ανηλίκων, κακοποίηση παιδιών στο σχολείο από συμμαθητές τους, δολοφονίες συνανθρώπων μας για λίγα ευρώ, τυφλές τρομοκρατικές ενέργειες με πολλά αθώα θύματα.

Το να αποδίδουμε τέτοιες εγκληματικές πράξεις στη γενικευμένη παρακμή των ηθικών αξιών ή στην πλήρη απαξίωση του θεσμού της οικογένειας αποτελεί μια προφανή αλλά, δυστυχώς, ελάχιστα διαφωτιστική αντίδραση, η οποία το μόνο που πετυχαίνει είναι ίσως να μας καθησυχάζει ψυχολογικά: η βίαιη συμπεριφορά αφορά πάντα τους άλλους και ποτέ εμάς τους ίδιους. Πάντως, το γεγονός ότι οι περισσότεροι από εμάς καταφεύγουν σε τέτοιες απλοϊκές και μονομερείς «εξηγήσεις» οφείλεται προφανώς στην εγγενή πολυπλοκότητα και στην άκρως ανησυχητική επιρροή της βίας στη ζωή μας. Στην πραγματικότητα όλοι κατά βάθος γνωρίζουμε ότι είναι αδύνατον να αποδοθεί η βίαιη συμπεριφορά σε μία και μόνο αιτία!

Αντίθετα, οι περισσότερες εκδηλώσεις ανθρώπινης βίας προκύπτουν από τη σύμπραξη πολλών παραγόντων, ενδογενών και εξωγενών: για να εκδηλώσει ένα άτομο ενδογενή γενετική ή νευροψυχολογική προδιάθεση στη βία πρέπει να συντρέχουν και κάποια εξωτερικά αίτια -παιδικές τραυματικές εμπειρίες, έκθεση σε ενδοοικογενειακή βία, μεγάλη κοινωνική καταστολή, έντονη επαγγελματική αβεβαιότητα κ.ο.κ.- τα οποία είναι συνήθως απαραίτητα για να πυροδοτηθεί η αλυσωτή αντίδραση που οδηγεί στην εξωτερίκευση της βίας.

Χωρίς καμία πρόθεση να «νομιμοποιήσουμε» την όποια προσφυγή στη βία, έχει, πιστεύουμε, εξαιρετικό ενδιαφέρον το πώς η σύγχρονη επιστήμη επιχειρεί στις μέρες μας να διαφωτίσει ένα τόσο περίπλοκο βιοψυχολογικό και, ταυτόχρονα, κοινωνικό φαινόμενο. Με δεδομένο μάλιστα το τεράστιο κοινωνικό ενδιαφέρον του θέματος, δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει ότι έχει σημειωθεί, τα τελευταία χρόνια, σημαντική πρόοδος στην επιστημονική διερεύνηση της ατομικής και συλλογικής βίας.

Η πιο συστηματική ψυχολογική έρευνα ξεκίνησε το 1972 από μια διεθνή επιστημονική ομάδα, η οποία τα επόμενα 34 χρόνια παρακολούθησε συστηματικά την ανάπτυξη χιλίων ατόμων και από τα δύο φύλα που γεννήθηκαν στην πόλη Dunedin της Νέας Ζηλανδίας. Τα άτομα αυτά υποβλήθηκαν σε τακτικές νευροψυχολογικές εξετάσεις από τη γέννησή τους μέχρι τα τρία τους χρόνια, κατόπιν κάθε δύο χρόνια μέχρι το 15ο έτος της ηλικίας τους και στη συνέχεια όταν συμπλήρωσαν τα 18, 21, και 32 χρόνια.

Αναλύοντας τα δεδομένα από αυτή την έρευνα, οι Τ. Moffitt και Α. Caspi κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα άτομα που εκδήλωναν κάποια αντικοινωνική συμπεριφορά συνοδευόμενη από πράξεις σωματικής βίας χωρίζονταν σε δύο ομάδες: η πλειονότητα είχε ηλικία μεταξύ 13 και 15 ετών και οι τάσεις τους για βίαιη παραβατική συμπεριφορά εξαφανίζονταν το ίδιο απότομα όπως εμφανίζονταν. Μια πολύ μικρότερη ομάδα, ωστόσο, εμφάνιζε ήδη από την παιδική ηλικία (ορισμένοι από 5 ετών!) μια ιδιαίτερα βίαιη συμπεριφορά και εξακολουθούσε σταθερά να εκδηλώνει αυτή τη συμπεριφορά ακόμη και στην ωριμότητα. Αυτή η δεύτερη ομάδα ιδιαίτερα βίαιων ατόμων όπως διαπίστωσαν αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από αγόρια. Κατέληξαν λοιπόν στο φαινομενικά παράδοξο συμπέρασμα ότι αν κάποιος ανήκει στο αρσενικό φύλο, έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να εκδηλώσει την εγγενή επιθετικότητά του με βίαιο τρόπο.

Γιατί η σωματική βία είναι συνήθως ανδρική;

Πράγματι, πλήθος ψυχογραφικών και στατιστικών ερευνών επιβεβαιώνουν το μάλλον αξιοπερίεργο γεγονός ότι, σε ολόκληρο τον κόσμο, οι έφηβοι και οι νεαροί άνδρες διαπράττουν την πλειονότητα των πιο βίαιων εγκλημάτων. Σύμφωνα, μάλιστα, με τα επίσημα στοιχεία του FBI για το 2004 στις ΗΠΑ, το 90,1% από όσους συνελήφθησαν για δολοφονικές πράξεις ήταν άνδρες, ενώ το 82,1% από όσους συνελήφθησαν για βίαιες πράξεις ήταν επίσης νεαροί άνδρες.

Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει, όπως εσφαλμένα υποστηρίζουν αρκετές φεμινίστριες, ότι οι γυναίκες εκδηλώνουν μικρότερη επιθετικότητα από ό,τι οι άνδρες. Υποδεικνύει όμως σαφώς ότι το λεγόμενο «ασθενές φύλο» επιλέγει και μαθαίνει από νωρίς να εκφράζει με τρόπο λιγότερο άμεσο και πιο συγκαλυμμένο την ιδιόμορφη -περισσότερο ψυχολογική παρά σωματική- θηλυκή βία.

Τα αίτια για αυτή τη φυλετική διαφοροποίηση στον τρόπο που εκδηλώνεται η ανθρώπινη βία είναι πολλά και θα πρέπει να αναζητηθούν τόσο στην εξελικτική μας ιστορία όσο και στα κυρίαρχα κοινωνικά πρότυπα συμπεριφοράς που τα παιδιά υποχρεώνονται να εμπεδώσουν από τη γέννησή τους. Για παράδειγμα, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα περισσότερα αγοράκια πρέπει να μάθουν από νωρίς «να υπερασπίζονται διά της βίας τον εαυτό τους», ενώ τα κοριτσάκια «δεν πρέπει να παίζουν μπουνιές» αλλά να επιβάλλουν με πιο έμμεσους τρόπους τη θέλησή τους.

Πάντως, όσοι επιμένουν ότι οι νευροβιολογικοί παράγοντες παίζουν δευτερεύοντα ή και ασήμαντο ρόλο στις εκδηλώσεις της ανθρώπινης βίας στα δύο φύλα, και συνεπώς ότι αυτές καθορίζονται «σε τελευταία ανάλυση» από κοινωνικούς αποκλειστικά παράγοντες, θα πρέπει μάλλον να αναθεωρήσουν ορισμένες από τις απόψεις τους. Σήμερα, για παράδειγμα, στο δίλημμα «φύση ή ανατροφή» φαίνεται να κυριαρχεί η φύση -όμως η διαμάχη παραμένει ανοιχτή παρά την απλοϊκή ερμηνεία των πρόσφατων νευροβιολογικών κατακτήσεων.

Πράγματι, για να εξηγήσουν το γιατί οι άνδρες καταφεύγουν συχνότερα από τις γυναίκες στη σωματική βία, οι επιστήμονες επικαλούνται την τεστοστερόνη, μια τυπικά ανδρική ορμόνη. Οπως σε πολλά άλλα ζωικά είδη, έτσι και στον άνθρωπο διαπίστωσαν ότι η υψηλή συγκέντρωση τεστοστερόνης στο νευρικό σύστημα έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς. Στον άνθρωπο όμως η εξάρτηση της βίαιης συμπεριφοράς από αυτή την ορμόνη είναι λιγότερο άμεση και εμφανής από ό,τι σε ζώα με λιγότερο σύνθετο νευρικό σύστημα από το δικό μας. Εντούτοις, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι δράστες βίαιων εγκλημάτων παρουσιάζουν σαφώς υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης απ' ό,τι οι δράστες λιγότερο βίαιων εγκλημάτων.

Η συγκέντρωση αυτής της ορμόνης στον εγκέφαλό μας υπόκειται σε μεγάλες διακυμάνσεις. Για παράδειγμα, στους άνδρες αυξάνεται κατακόρυφα λίγο πριν από έναν αθλητικό αγώνα. Και ενώ στους νικητές η συγκέντρωσή της παραμένει υψηλή αρκετή ώρα μετά το τέλος του αγώνα, στους ηττημένους πέφτει αμέσως κατακόρυφα. Ορισμένοι ερευνητές, μάλιστα, θεωρούν πιθανό η συχνή εμπειρία βίαιων ή απλώς συγκρουσιακών καταστάσεων μεγάλης ανταγωνιστικότητας να μεταβάλλει με σχεδόν μόνιμο τρόπο τα επίπεδα συγκέντρωσης αυτής της ορμόνης και συνεπώς να διευκολύνει την εξωτερίκευση της βίαιης συμπεριφοράς!

Πολλές άλλες έρευνες υποδεικνύουν τη σαφέστατη σχέση που όντως υπάρχει μεταξύ βίαιης συμπεριφοράς και ενός είδους μόνιμου νευροχημικού βραχυκυκλώματος. Σε πολλά άτομα που είχαν καταδικαστεί για ιδιαίτερα βίαια εγκλήματα οι νευροεπιστήμονες διαπίστωσαν την παρουσία μόνιμων ανατομικών και φυσιολογικών εγκεφαλικών αλλοιώσεων, οι οποίες εντοπίζονται κυρίως στον προμετωπιαίο φλοιό και στο βαθύτερο μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου (βλ. ειδικό πλαίσιο), εγκεφαλικές περιοχές που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία των συγκινήσεων και στον έλεγχο των συναισθηματικών αντιδράσεων ενός ανθρώπου.

Οπως προκύπτει από πολλές και διαφορετικές μελέτες, στη λήψη και τον έλεγχο πολλών συνειδητών μας αποφάσεων και «ελεύθερων» επιλογών μας εμπλέκονται συγκεκριμένα κυκλώματα του προμετωπιαίου φλοιού, τα οποία μπορούν, όταν χρειάζεται, να καταστέλλουν (μέσω των κατάλληλων νευροχημικών σημάτων) ορισμένες περιοχές του πιο πρωτόγονου εξελικτικά μεταιχμιακού συστήματος του εγκεφάλου, και πιο συγκεκριμένα του υποθάλαμου και της αμυγδαλής, δύο δομών του μεταιχμιακού συστήματος που διαμορφώνουν τα αισθήματα φόβου, πανικού αλλά και τις βίαιες αντιδράσεις μας. Συνεπώς, κάθε διακοπή ή αλλοίωση -εξαιτίας ενός τραύματος, μιας γενετικής μετάλλαξης- της φυσιολογικής επικοινωνίας μεταξύ του αρχαιότερου μεταιχμιακού συστήματος και του πιο εξελιγμένου προμετωπιαίου φλοιού πιθανά να καθιστά το άτομο παντελώς ανίκανο να ελέγχει συνειδητά τις συναισθηματικές του αντιδράσεις!

Οσο μάλιστα νωρίτερα στη ζωή ενός ανθρώπου διακόπτεται, από κάποια ασθένεια ή τραύμα, αυτό το αμφίδρομο κανάλι επικοινωνίας και ελέγχου του «ανώτερου» μετωπιαίου φλοιού με τις κατώτερες δομές του μεταιχμιακού συστήματος τόσο δραματικότερες είναι οι συνέπειες. Αυτό το αναμφισβήτητο γεγονός επιβεβαιώνεται από διάφορες κλινικές παρατηρήσεις σε ασθενείς με σοβαρά νευρολογικά προβλήματα, καθώς και από τις ενδελεχείς καταγραφές, μέσω τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων (ΡΕΤ), της λειτουργίας του εγκεφάλου φυλακισμένων δολοφόνων ή των ιδιαίτερα βίαιων ατόμων.

Από τις τρισδιάστατες απεικονίσεις της λειτουργίας του εγκεφάλου των φυλακισμένων ο διάσημος Αμερικανός νευρολόγος Adrian Raine διαπίστωσε την παρουσία σημαντικών διαφορών ανάμεσα στους κρατουμένους που είχαν διαπράξει το φόνο αυθόρμητα, υπό την επήρεια μεγάλου θυμού ή έντονης συναισθηματικής εμπλοκής, και στους ψυχρούς επαγγελματίες δολοφόνους οι οποίοι είχαν προσχεδιάσει λεπτομερώς και είχαν διαπράξει το έγκλημα χωρίς καμία συναισθηματική εμπλοκή. Στην πρώτη περίπτωση, των «θερμών» δολοφόνων, διαπίστωσε μια εμφανώς μειωμένη και ανεπαρκή λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου τους, ενώ αντίθετα τα επίπεδα λειτουργίας του προμετωπιαίου φλοιού των «ψυχρών» δολοφόνων ήταν απολύτως φυσιολογικά!

Ετσι, σήμερα η διαζευκτική περιγραφή που αντιπαραθέτει τη φύση-βιολογία στην ανατροφή-πολιτισμό, απ' ό,τι φαίνεται κλίνει μάλλον προς τη φύση-βιολογία, εισάγοντας μια «νέα» αντίληψη και περιγραφή που τείνει να «βιολογικοποιεί» κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά, αναζητά δηλαδή αποκλειστικά στα γονίδια και, πιο πρόσφατα, στις εγκεφαλικές δομές όλες τις εξηγήσεις της ανθρώπινης φυσιολογικής και παραβατικής συμπεριφοράς. Συνεπώς, τα αίτια των σοβαρών κοινωνικών και ιστορικών αδιεξόδων του πολιτισμού μας θα πρέπει πλέον να αναζητηθούν, να εξηγηθούν και ίσως να «θεραπευτούν» από την έρευνα των νευροβιολογικών προϋποθέσεων της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Αυτή η προσέγγιση κυριαρχεί πλέον και στην έρευνα της ανθρώπινης βίας. Η προσέγγιση αυτή, ενώ βασίζεται σε πραγματικά επιστημονικά δεδομένα, τείνει να είναι εξίσου αποσπασματική και μονομερής με την αντίθετή της, επικρατέστερη μέχρι χθες, αντίληψη που απέδιδε τα πάντα στην ανατροφή και σε εξωγενείς κοινωνιο-ιστορικούς παράγοντες. Και ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν βιολογικά αίτια για κάποιες ακραίες εγκληματικές συμπεριφορές, η ίδια η εγκληματικότητα δεν έχει καθόλου αποδειχθεί ότι διαθέτει σαφείς νευροβιολογικές ρίζες και ότι καθορίζεται αποκλειστικά από βιολογικά αίτια! Αντίθετα, αν κάτι έγινε σαφές από τις πρόσφατες νευροβιολογικές κατακτήσεις είναι ότι η εγκληματικότητα είναι «σχέση» και όχι «κάποιο πράγμα», είναι δηλαδή μια «τάση» και όχι ένα σαφές βιολογικό «αντικείμενο». Υπάρχουν μόνο συγκεκριμένες σχέσεις βίας μεταξύ διαφορετικών ανθρώπινων εγκεφάλων και μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, σχέσεις που μόνο αλληλεπιδρώντας συνδιαμορφώνουν και εξελίσσουν τον τρόπο σκέψης των εγκεφάλων μας. *

Διεισδύοντας στον εγκέφαλο ενός δολοφόνου

Από τον ΣΠΥΡΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ

Από πολυάριθμες νευροβιολογικές έρευνες προέκυψε ότι κάποιες ανωμαλίες ή τραύματα στα νευρωνικά κυκλώματα του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου μας μπορεί να επηρεάζουν δραστικά την κοινωνική μας συμπεριφορά και μας καθιστούν ανίκανους να ελέγχουμε τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις, με αποτέλεσμα να αντιδράμε με ιδιαίτερα βίαιο και ανεξέλεγκτο τρόπο.

Για να εξηγήσουν τέτοια φαινόμενα ανεξέλεγκτης σωματικής βίας που συχνά οδηγούν σε δολοφονίες, ορισμένοι επιφανείς νευροεπιστήμονες πρότειναν τη θεωρία του «μετωπιαίου εγκεφάλου» για τον έλεγχο της βίας. Η περιοχή αυτή εμπλέκεται άμεσα στη λήψη συνειδητών αποφάσεων και στη λειτουργία της «ελεύθερης βούλησης». Αυτό το πετυχαίνει χάρη στον νευρολογικό έλεγχο που μπορεί να ασκεί ο πιο πρόσφατα εξελιγμένος μετωπιαίος φλοιός πάνω στις βαθύτερες και άρα πιο πρωτόγονες εξελικτικά εγκεφαλικές δομές, όπως είναι το μεταιχμιακό σύστημα.

Από καιρό ήταν γνωστό στους ειδικούς ότι το μεταιχμιακό σύστημα και ειδικότερα δύο δομές του, ο υποθάλαμος και η αμυγδαλή, παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημιουργία αισθημάτων όπως ο φόβος και η επιθετικότητα. Οταν εξαιτίας ενός τραύματος ή κάποιας ανωμαλίας διακόπτεται η επικοινωνία αυτών των δύο εγκεφαλικών δομών, το άτομο είναι ανίκανο να ελέγξει και να περιορίσει με τη βούλησή του τις εξαιρετικά βίαιες αντιδράσεις του. Αυτή η επιστημονική υπόθεση καταφέρνει να εξηγήσει τη συνήθη απίστευτη ωμότητα, την παντελή έλλειψη φόβου ή τύψεων που επιδεικνύουν ορισμένοι, αλλά όχι όλοι, δολοφόνοι.