Αριστερά και Ψυχανάλυση

Επειδή ο καθένας μας βγάζει μια ταυτότητα  που δομείται στην βάση πολύ συγκεκριμένων αναγκών( τις περισσότερες φορές απέχουν ριζικά απο τους πραγματικούς όρους ζωής) θέλω να τονίσω οτι η σχέση μου με την ταυτότητα του λακανικού αριστερού, μοιάζει να γίνεται καθαρά φαντασιακή, όπως ορίζει και η ψυχαναλυτική θεωρία του υποκειμένου και όπως επιδρούν πάνω μου τα διαβάσματα απο Ζίζεκ ,Μπάουμαν κ.α

Ας ξεκινήσω πρώτα με τα αυτονόητα ερωτήματα: ήταν ο Λακάν αριστερός; Ελλείψει ενός αξιόπιστου μετρητή αριστεροφροσύνης, η απάντηση είναι δυσχερής. Οσοι όμως βούτηξαν στα βαθειά νερά της λακανικής θεωρίας, και όσοι μελετούν την σχέση της με την Πολιτική(σημ: έξοχο το βιβλίου του Γ.Σταυρακάκη, ο Λακάν και το Πολιτικο, εκδ. Ψυχογιός), γνωρίζουν οτι επικρίνεται ευθέως η κοινωνία της αφθονίας, ο αμερικανικός καπιταλισμός και εισάγετε ή έννοια του πλεονάσματος απόλαυσης, βασισμένη στην διάσταση της ανάλυσης περί υπεραξίας του Μαρξ. Να γίνω πιο σαφής: είχα τονίσει προ ημερών μια αποστροφή του ψυχαναλυτικού λόγου του Λακάν:

''Αυτό που έχουμε σήμερα δεν είναι τόσο πολύ η ΠΟΛΙΤΙΚΗ της απόλαυσης, όσο για την ακρίβεια, η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ (η διοίκηση) της απόλαυσης, η οποία με τη στενή έννοια είναι μια μετα-πολιτική πράξη...
Το “άγχος” είναι το όνομα, που δίνουμε σ’ αυτήν την πληθωριστική διάσταση της ζωής, για αυτό το “τόσο πολύ,” που θέλουμε να το έχουμε πλήρως κάτω από τον έλεγχό μας''

Θα αναρωτηθεί κανείς πώς συνδέεται η Ψυχανάλυση με την Πολιτική ιδεολογία, το corpus της σεξουαλικότητας και του ψυχισμού με την κοινωνική κινητικότητα και τις κινηματικές δράσεις. Και όμως , φαίνεται οτι πρίν απο την ιδεολογική προσαρμογή της Αριστεράς στην πραγματικότητα των αγορών, χρειάζεται μια προσαρμογή στην πραγματικότητα των νευρώσεων και των παθογενών μηχανισμών που γεννούν οι αγορές και η δίνη του κέρδους.
Το επαναστατικό πρόταγμα του Μαρξ, δεν μοιάζει τόσο πρακτικό όσο η φρουδολακανική προσέγγιση της Πολιτικής. Απευθυνόμενος σε φοιτητές, στο Βενσέν ,το 1971 ο Λακάν είπε κάποτε:

΄΄Η επιθυμία σας για επανάσταση ,κρύβει τον λόγο του Κυρίου, τον λόγο του Αφέντη. Αυτό ζητάτε ως επαναστάτες; ''

Λακλάου, Μπαντιού , Μουφ, Ζίζεκ κ.α σύγχρονοι μαρξιστές θεωρητικοί της μή επαναστατικής αριστεράς, θεωρούν οτι ο συνδυασμός τη λακανικής ψυχανάλυσης με τον αδογμάτιστο μαρξισμό, αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα που μπορέι να ισορροπήσει τις αρνητικές συνέπειες στο κύκλωμα ροών του κεφαλαίου. Πιο απλά: οι λενινιστικές θεωρήσεις και οι μαρξιστικές προτροπές αγώνων, μπορούν να πάρουν άλλη μορφή αν κατανοηθεί οτι η δημοκρατία σήμερα ,σχεδόν πάντου πάνω στην γή, μοιάζει σαν ένα σημαίνον που έχει χάσει την αξία του. Αυτό δεν σημαίνει οτι η κοινωνία ασθενεί, σίγουρα όμως δεν μένει άθικτη απο τις συμβολικές επιρροές των ατομικών νευρώσεων.
Θα γίνω πιο πρακτικός: αναρωτηθήκαμε ποτέ ,πόσες επιχειρήσεις διελυθηκαν και πόσοι έμειναν άνεργοι, επειδή μόνο η προσδοκία και επιθυμία του κέρδους ώθησαν τους εν δυνάμει μικροκαπιταλιστές του ονείρου, να μην σχεδιάσουν ορθολογικά; Αναρωτηθήκαμε αν το περίφημο αμερικανικό όνειρο έχει εξαπλωθεί ταχύτατα και στις ανεπτυγμένες ευρωπαικές κοινωνίες, που όμως δεν αντέχουν αυτές τις νέες τάξεις του φανταστικού πλούτου;
Θέλω να επισημάνω, μιας και ο νεαρός αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να επιθυμεί άλλο λόγο,άλλο κώδικά επικοινωνίας, οτι η Αριστερά σήμερα δεν μπορεί να βρεί έκφραση και δυναμική αν δεν περάσει απο το ντιβάνι της Ψυχανάλυσης. Υπάρχει ένα κεντρί, που μας αφυπνίζει να πάρουμε στα χέρια μας τους όρους της ζωής μας. Αναγκαία συνθήκη για αυτό είναι να βεβαιωθεί ο καθέ άνθρωπος στην ελευθερία του (Haidegger) , να αδράξει τον χρόνο και να τον κάνει δικό του.
Αν κάτι επαναστατικό χρειάζεται ώς συνθημα ατομικής και συλλογικής αφύπνισης, είναι να νιώσουμε την διαρκή άσκηση των στιγμών, να μπούμε στο συνειδησιακό τώρα.(Hegel)
H διαφυγή απο την τεχνοκρατική και χρησιμοθηρική κοινωνία, σημαίνει να μην απορρίψουμε την κατανάλωση, που συντηρεί όλο το οικοδόμημα (πολιτικό -κοινωνικό) του ύστερου καπιταλισμού, αλλά να μην ξεχνάμε μια αλήθεια ,που βολικά απωθείται: η επιθυμία του ανθρώπου, είναι η επιθυμία του Άλλου( Lacan). H συνεχής διαλεκτική ατομικού -κοινωνικού, όπως είναι πχ. η blogosfaira, είναι η βάση να καταλάβουμε οτι κάτι άλλο είναι πάντα δυνατό, αλλά δεν είναι όλα δυνατά ....

Όσοι προσπαθούν να αυτοτοποθετήθούν στα όρια πολιτικής ιδεολογίας, σε πλαίσιο Αριστεράς-Δεξιάς, ας καταλάβουν οτι πράττουν έργο δύσκολο... Ο Ν.Μπόμπιο, μέγας θεωρητικός πολιτικής ιδεολογίας, έγραψε κάποτε:
΄΄Γίνεσαι, δεν γεννιέσαι Αριστερός...΄΄.Μάλλον συμφωνώ, αν και είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τον μηχανισμό κοινωνικής νεύρωσης και ατομικών εμμονών, που γεννάει ο όψιμος σημειοκαπιταλισμός: χρήμα, ηδονή του κέρδους και του status,εικόνες και θεάματα, σκεπάζουν διανοητικές οδούς που ένα υγιές μυαλό μπορεί να ακολουθήσει.
Στην πορεία της ζωής, στην ροή της καθημερινότητας, σταματάς να σκέφτεσαι με όρους ουμανιστικής και σοσιαλιστικής ηθικής,αλλά υιοθετείς την τηλεοπτική και αυτοκινιτιστική ταχύτητα: στους δρόμους, στα γραφεία, στα κινητά και στους καναπέδες μας, νεκρώνουν οι νευρώνες μεταβίβασης της Λογικής και ενεργοποιούνται αυτοί του άγχους και της αλλοτρίωσης.
Η Πολιτική, εξαντλείται για τον καθένα μας, μπροστά στους λογαρισμούς και στην ακρίβεια, μπροστά στο χάσμα του θέλω με το μπορώ...
Θα επιμείνω : η διαχείριση των επιθυμιών, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο ,αποτελεί κομβικό σημείο ευημερίας και ευτυχίας. Δεν υπάρχει ο μέσος άνθρωπος, η κοινή γνώμη, ο απλός πολίτης. Αυτοί οι όροι είναι μυθεύματα και δημιουργήματα του συστήματος μικροφυσικής της εξουσίας και του κεφαλαίου( Φουκώ).
Ο καθένας μας προσπαθεί να μιλήσει, να γράψει, να παράγει...Όλοι όμως καταναλώνουμε: αγαθά,υπηρεσίες, πολιτική, χρόνο,έρωτα( ναι, ακόμα και ο έρωτας έγινε αναλώσιμο υλικό νοητικής ηδονής)
Προτείνω λοιπόν στους Αριστερούς( και δεν υπονοώ τίποτα ειρωνικό) αν θέλουν να νιώσουν που συναντάται η μαρξιστική διάνοια με την ανθρώπινη υπόσταση της κοινωνικότητας, να διαβάσουν κάτι πιο... βατό απο το Κεφάλαιο: το έργο του Freud ΄΄Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας΄΄. Εκεί θα ανακαλύψουν το πώς ένας μεγαλοαστός της Βιέννης, στηναρχή του αιώνα, ανέλυσε την νεύρωση που γεννά η καλυμμένη πάλη των τάξεων, η κρυμμένη κοινωνική ανισότητα,αυτή που υπάρχει στο ατομικό μας υποσυνείδητο...