Λεωνίδας Χρηστάκης:«Σε αυτή τη χώρα κανείς δεν υπολογίζει τους ποιητές...»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: στον ΣΤΑΥΡΟ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ - από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" Σάββατο 29.3.2008

Ο 80χρονος αντιεξουσιαστής Λεωνίδας Χρηστάκης σε μια εκ βαθέων εξομολόγηση για πρώτη φορά στον «αστικό» Τύπο
Οι άλλοι πρωταγωνιστές «Σε αυτή τη χώρα κανείς δεν υπολογίζει τους ποιητές...»

«Ο Ρόμβος έγραψε ένα κομμάτι για μένα: “Le oneidos”. Ωραίος τίτλος»
Είχα να τον δω χρόνια. Προσπέρασα συγγραφείς, κινηματογραφιστές και πρεζόνια και κάθησα δίπλα του. Έξω στην πλατεία, τα ζευγαράκια έπαιζαν στον ήλιο. Δεν μου έδωσε το χέρι του, εκείνη την ώρα άναβε την πίπα του. Είχε δει στην τηλεόραση την εκπομπή μου για το «Δρομοκαΐτειο» και του άρεσε. «Τι άλλο έχεις κάνει όλα αυτά τα χρόνια», με ρώτησε αγέλαστος. Δύο κυρίες από το γωνιακό τραπέζι δεν έπαιρναν τα μάτια τους από πάνω μας. «Ο Χρηστάκης- ο Χρηστάκης».
Το «Ιδεοδρόμιό» του κάποτε γινόταν σημαία. Τεύχη 126. Πιο παλιά, στον καιρό της χούντας, ήταν η «Ρanderma» (Παντός δέρμα ή παντός τέρμα). Τεύχη 38. Πιο πριν ο «Κούρος». Τεύχη 42. Βιβλία; «Είπαμε, 46. Τελείωσα την Παιδαγωγική Ακαδημία, τη Σχολή Καλών Τεχνών, σπούδασα μουσική, γνώρισα ποιητές, όλους αυτούς που ξέρεις, αλλά εμένα άλλα με συγκινούσαν». Ναι, το ξέρω. Οι ληστές, οι αλήτες, τα πρεζόνια, το χάος, οι πόρνες, οι παραβάτες. «Ο άρχοντας του Underground» ψιθυρίζω, αλλά δεν του αρέσει. «Βγάλε το άρχοντας», μου λέει αυ στηρά.
Είχατε πολλούς εχθρούς;
Δεν είχα ακριβώς εχθρούς, κάτι μελαγχολικά κωλόπαιδα ήτανε.
Πόσων χρόνων είστε;
Στις 23 Απριλίου κλείνω, τελείως, τα 80 και πάω στα 81.
Οι γονείς σας πόσα χρόνια έζησαν;
Τον πατέρα μου τον κρέμασαν στη Σολωμού, η μητέρα μου πέθανε 101.
Ποια ήταν τα πιο ωραία χρόνια;
Για μένα δεν υπήρχαν ωραία χρόνια, ήμουνα πολύ φορτωμένος με δυστυχία. Έχω παντρευτεί 3 φορές. Με την τελευταία γυναίκα έζησα 9,5 χρόνια, με την προηγούμενη έζησα 17 χρόνια και με την πρώτη γυναίκα, το αυτό. Και έχω δύο γιους, τον Νικόλα, καθηγητή Πανεπιστημίου, και τον Αλέξη που ασχολείται με υπολογιστές. Και έχουν από 2-3 παιδιά ο καθένας.
Κανονικοί γάμοι, με κοστούμι;
Όχι τέτοια. Να φανταστείς, όταν πήγαινα με τον κουμπάρο και με τη γυναίκα μου για να παντρευτούμε, νόμιζε ο ταξιτζής ότι ο γαμπρός είναι ο κουμπάρος.
Άθεος;
Άθεος, ναι. Και πριν από έναν χρόνο πήγα στη Μητρόπολη και ζήτησα να μου δώσουνε χαρτί όταν πεθάνω να μη γίνει χριστιανική ταφή.
Και πώς αντέδρασαν;
Με μίσος. Μου λέει ο πρωτοσύγκελλος, πιστεύετε ότι θα γλιτώσετε τα έξοδα; Εγώ το μόνο που δεν θέλω είναι να κάτσουν από πάνω μου οι παπά δες και αρχίσουν τα ωωωωω. Θα μου πεις, δεν θα ζεις για να σ΄ ενοχλήσει- παρ΄ όλα αυτά όμως, μόνο που το σκέφτομαι με πιάνει φρίκη.
Εγώ,γιατί νομίζω ότι έχετε περάσει ωραία χρόνια;
Δεν ήταν ακριβώς ωραία, ήτανε κάποια χρόνια μαχητικά. Όταν έβγαλα τον κατάλογο της χορηγίας του Φορντ, πέρασα πολύ δύσκολα. Απειλούσαν τα παιδιά μου, ζήτησα προστασία. Από πού αλλού; Από την Αστυνομία. Και γωνία Σκουφά, στεκόταν ο αστυνομικός.
Πού βρήκατε τη λίστα;
Έκανα κλοπή στα γραφεία του ιδρύματος Φορντ, στην οδό Κανάρη, μαζί με έναν ακόμα.
Το χίλια...;
Τέσσερις μήνες μετά το ΄67. Εγώ είχα πρόταση να με βάλουν στον κατάλογο του Φορντ, αλλά δεν το δέχτηκα, μου μπήκε όμως η ιδέα ότι κάποιοι παίρνουν λεφτά. Έκανα διάρρηξη, πήρα τον κατάλογο, τον δημοσίευσα, βγήκε και η κυρία Λιλή Ζωγράφου κι έγραφε φοβερά πράγματα εναντίον των αργυρώνητων του Φορντ και ήταν σαν να έπεσε μια μπόμπα ανάμεσα στους διανοούμενους.
Ποιοι ήταν στον κατάλογο;
80- 90 μεγάλα ονόματα. Και πολλοί αριστεροί. Με πήρε κόσμος που έκλαιγε. «Δεν ήξερα ότι είναι του Φορντ, αλλιώς δεν θα το ΄παιρνα» ή «έχω ξοδέψει μερικά λεφτά από αυτά και δεν μπορώ να τα δώσω πίσω, αλλιώς θα τα έδινα».
Οι αλήτες και οι ποιητές σας συγκινούν.Όλο το «ενδιάμεσο» το «πετάτε».
Ο πιο συγκινητικός ήταν ο Καββαδίας. Μέσα στη χούντα ο Άσιμος, ο Γκαϊφύλλιας, η Γώγου, αποφάσισαν να κάνουν στην Πλάκα κάτι σαν θέατρο. Βοηθούσα κι εγώ. Θα λέγαμε και τραγούδια του Καββαδία. Ξαφνικά στις πρόβες ακούγονταν λυγμοί. Λέω, παιδιά κάποιος κλαίει. Πήγαμε στο βάθος και είδαμε τον Καββαδία τον ποιητή, το είχε «σκάσει» επί τούτου από το σανατόριο. Έπειτα από 2 μήνες πέθανε.
Δεν μου απαντάτε όμως τι είναι αυτό που σας συγκινεί στους ποιητές.
Σε αυτή τη χώρα κανείς δεν υπολογίζει τους ποιητές. Αλλά αυτό είναι και σωτήριο μερικές φορές. Τον Ανδρέα Εμπειρίκο πήγαιναν να τον εκτελέσουν οι ΕΛΑΣίτες. Τον ρώτησαν, τι δουλειά κάνεις; Αυτός δεν έλεγε εφοπλιστής, έλεγε ποιητής. Τον κορόιδεψαν, τους μοίρασε και τα δακτυλίδια που φορούσε και τον άφησαν. Ο ίδιος ο Εμπειρίκος μου διηγήθηκε την ιστορία, έχει γράψει και ένα καταπληκτικό ποίημα, «ο δρόμος σκληρότερος παρά ποτέ». Αυτόν τον δρόμο τον ανατίναξα εγώ.
Τι εννοείτε «τον ανατίναξα»;
Το 1949 με δυναμίτιδα. Μου είπαν από το αντάρτικό του ΕΛΑΣ να πάω να τινάξω μια γέφυρα στο Μαρούσι η οποία θα εμπόδιζε τους Άγγλους. Στο τρίγωνο που σήμερα είναι ο ΟΤΕ.
Και από τη δυναμίτιδα περάσατε στις μολότοφ στα χρόνια της χούντας.
Μες στη χούντα, γραμματέας της ενώσεως βιομηχάνων ήτανε ένας Σαφαρίκας και με φώναξε και μου λέει έχω βρει ένα στρατιωτικό βιβλίο από την Ελβετία, πώς θα φτιάχνετε μολότοφ. Το έβγαλα, αλλά για να μη με πιάσουνε έβαλα τίτλο «οδηγίες προς Κυπρίους», δηλαδή βοηθούσα τους Κυπρίους να κάνουν αντίσταση. Το ΄βγαλα σε 14.000 αντίτυπα, αν ήθελα θα πουλούσα και 50.000 αντίτυπα, αλλά το άφησα να κυκλοφορεί σε φωτοτυπίες. Ψάχναν τα σπίτια οι μπάτσοι, βρίσκανε το φυλλάδιο και έτσι με όρισαν ως τον αρχηγό της τρομοκρατίας. Μπήκα στη φυλακή στην Αίγινα 3,5 μήνες. Δικάστηκα από 5μελές Εφετείο και είχα μάρτυρες τρομερούς, τη Βακαλό και δικηγόρους καλούς. Και αθωώθηκα.
Και βγήκατε από τη λίστα των υπόπτων.
Από τα αρχεία του μπατσάδικου διεσώθην, γιατί με βοήθησε πολύ ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος, του οποίου ο πατέρας ο Παυσανίας ήτανε συμμαθητής μου. Με είχαν ψάξει 30 φορές! Πήγαμε λοιπόν με τον Λυκουρέζο και βρήκαμε τον διοικητή της Ασφαλείας. Ω, λέει, κύριε Χρηστάκη έχουμε όλα τα βιβλία σας. Ναι, του λέει ο Λυκουρέζος, αλλά μην τον ψάχνετε κάθε που γίνεται κάποια ανωμαλία. Και ξέρεις τι είπε ο διευθυντής; «Είστε το νούμερο 23». Λέει, πέστε ότι είμαστε η γαλλική πρεσβεία, κάθε φορά που θα γίνεται δεξίωση, θα είστε μέσα στον κατάλογο των προσκλήσεων. Έτσι ακριβώς.
Είχατε ποτέ μίσος για τους μπάτσους;Σαν και αυτό που φαίνεται ότι έχουν τα παιδιά
που επιτίθενται στο τμήμα της Καλλιδρομίου;
Δεν είναι μίσος, απλώς συνεννοούνται να ζήσουν μια βραδιά περιπέτειας. Αυτό μπορώ να σου πω, τίποτε άλλο.
Εσείς φτιάξατε ποτέ μολότοφ;
Όχι, εγώ έβαλα τις οδηγίες. Βέβαια ρώτησα πολλούς νέους της εποχής εκείνης εάν η «συνταγή» λειτουργεί.
Ποια είναι η καλύτερη συνταγή λοιπόν;
Εκεί είχα δύο- τρεις συνταγές. Βάζεις βενζίνη ή πετρέλαιο καθαρό σ΄ ένα μπουκάλι, βάζεις και ένα στουπί και αυτό είναι.
Σας σέβονται στα Εξάρχεια;
Σέβας; Αποφεύγω και τη λέξη ακόμα.
Πώς σας φαίνεται η πλατεία;
Ε, η πλατεία πάει περίπατο τώρα. Έρχονται φοιτητές από την επαρχία, στον καναπέ κατευθείαν. Αυτοί που δημιουργούσαν τις ιστορίες, όχι μόνο τις αντικοινωνικές, αλλά και τις κοινωνικές, δεν υπάρχουν πια. Τώρα κάθονται και όταν τύχει να γίνει καμία διαδήλωση καίνε και κάνα αυτοκίνητο. Αντιεξουσιαστές, αναρχικοί, γόνοι διαφόρων οικογενειών, ένας γιος βουλευτή που έκανε ληστείες...
Ληστείες ή απαλλοτρίωση;
Οι ληστείες που λες δεν έχουν καμία σχέση με αυτές που γίναν και που γίνονται στη Λατινική Αμερική. Εδώ γίνονται ή για βίτσιο από τους νεαρούς φοιτητές ή για κονόμα από μερικούς Αλβανούς.
Ναρκωτικά εσείς πήρατε ποτέ;
Όχι, εγώ ήμουνα ντουμανάκιας. Με έπιαναν τα ντουμάνια αλλά ποτέ δεν έπεσα στα ντραγκς.
Τι τίτλο να βάλουμε στη συζήτησή μας;
Εσύ θα αποφασίσεις, δεν νομίζω πως πρέπει να βρω εγώ.
Αμετανόητα αναρχικός;
Όχι, όχι... Ο Ρόμβος έγραψε ένα κομμάτι για μένα και έβαλε τίτλο: Le oneidos. Το όνειδος της Ιστορίας. Είναι ωραίος τίτλος.
«Οι δικοί μου Άγιοι»