Της ΣΟΦΙΑΣ ΝΕΤΑ
Ο ύπνος είναι μια φυσιολογική, περιοδική κατάσταση ηρεμίας, κατά τη διάρκεια της οποίας σημειώνεται προσωρινή μεταβολή της συνείδησης του εξωτερικού κόσμου και επακόλουθη μείωση της μυϊκής δραστηριότητας, του μεταβολισμού και της ανταπόκρισης σε ερεθίσματα. Μολονότι είναι αυτονόητο, αξίζει να σημειωθεί ότι περνάμε περίπου το ένα τρίτο της ζωής μας κοιμώμενοι.
Τα στάδια του ύπνου
Ο συνήθης νυχτερινός ύπνος μπορεί να διαιρεθεί σε κύκλους που διαρκούν περίπου μιάμιση ώρα ο καθένας. Οι περίοδοι του ύπνου REM (με ταχείες κινήσεις των οφθαλμών-Rapid Eye Movement), δηλαδή του ύπνου με όνειρα, εναλλάσσονται με τα τέσσερα διαφορετικά στάδια του ύπνου NREM (μη REM - non REM).
Υπνος NREM
Ο ύπνος NREM χωρίζεται σε τέσσερα στάδια:
Στάδιο 1 (υπνηλία) - Διαρκεί τα πρώτα πέντε έως δέκα λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη μυϊκή δραστηριότητα, αργή κίνηση των οφθαλμών και εύκολη αφύπνιση.
Στάδιο 2 (ελαφρύς ύπνος) - Καταλαμβάνει το 50% του κύκλου του ύπνου. Οι οφθαλμοί αδρανοποιούνται, ο καρδιακός ρυθμός επιβραδύνεται και η θερμοκρασία μειώνεται.
Στάδια 3 και 4 (βαθύς ύπνος) - Οι οφθαλμοί είναι ακίνητοι και οι μύες χαλαρωμένοι. Ο βαθύς ύπνος θεωρείται το πιο αναζωογονητικό από όλα τα στάδια ύπνου. Η διάρκεια του βαθέος ύπνου μειώνεται όσο ο ύπνος συνεχίζεται.
Υπνος REM
Η πρώτη περίοδος του ύπνου REM λαμβάνει χώρα περίπου 70-90 λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου. Οι πρώτοι κύκλοι ύπνου περιλαμβάνουν σχετικά βραχείες περιόδους ύπνου REM, αλλά προς το τέλος της νύχτας ο ύπνος REM καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερο μέρος κάθε κύκλου του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, οι κινήσεις των οφθαλμών είναι ταχείες (γι' αυτό ονομάστηκε έτσι), οι μύες των άκρων προσωρινά παραλύουν, ενώ ο εγκέφαλος είναι εξίσου ενεργός εάν όχι περισσότερο απ' ό,τι κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης. Ο ύπνος REM είναι η περίοδος του ύπνου κατά την οποία παρουσιάζονται τα όνειρα.
Πόσο ύπνο χρειαζόμαστε;
Η «ποσότητα» ύπνου που χρειάζονται οι άνθρωποι διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από έναν αριθμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας, της γενετικής του προδιάθεσης, της άσκησης, των καθημερινών δραστηριοτήτων και της ποιότητας του ύπνου του. Η σύσταση ότι χρειαζόμαστε οκτώ ώρες ύπνου τη νύχτα, ώστε να λειτουργούμε σωστά τις υπόλοιπες ώρες, δεν ισχύει για όλους. Γενικά, εάν ξυπνάτε και αισθάνεστε ανανεωμένοι και δεν νιώθετε νύστα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο ύπνος σας είναι επαρκής. Τα μωρά, οι ηλικιωμένοι και οι έγκυοι ενδέχεται να χρειάζονται περισσότερο ύπνο από τον μέσο όρο.
Τα τελευταία χρόνια οι γιατροί διαθέτουν εξειδικευμένες αγωγές που συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της αϋπνίας.
Ειδικότερα, η χορήγηση της ουσίας ζολπιδέμη στα πρώιμα στάδια της αϋπνίας μπορεί να βοηθήσει τον πάσχοντα ακόμη κι αν χορηγείται σε αυτόν περιστασιακά και όχι απαραίτητα κάθε βράδυ. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη κλινικές μελέτες με νέες ελπιδοφόρες ουσίες για την αντιμετώπιση διαταραχών του ύπνου που δεν έχουν ακόμη καλυφθεί, όπως είναι π.χ. οι νυχτερινές αφυπνίσεις.
Οι επιπτώσεις της αϋπνίας φαίνεται ότι είναι πολλές και σημαντικές. Τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί ότι ασθενείς που πάσχουν από αϋπνία έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος, ενώ επίσης παρουσιάζουν και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Πέραν αυτού φαίνεται ότι η αϋπνία συνδέεται στενά με ψυχικές νόσους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ασθενείς που πάσχουν από αϋπνία για περισσότερο από ένα χρόνο έχουν 40 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν κατάθλιψη σε σχέση με τους μη πάσχοντες, ενώ όταν η αϋπνία αντιμετωπίζεται έγκαιρα, η πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης είναι ίδια με αυτήν που συναντάται στον γενικό πληθυσμό.
Σε μεγάλη διεθνή έρευνα για τις συνέπειες του διαταραγμένου ύπνου μεταξύ ασθενών με αϋπνία που επισκέπτονται γιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης (μελέτη Equinox), στην οποία συμμετείχε και η Ελλάδα, διαφαίνεται μεταξύ άλλων η συσχέτιση της αϋπνίας με τη χαμηλή παραγωγικότητα στην εργασία αλλά και μεγαλύτερη επίπτωση σε ατυχήματα.
Η αϋπνία που αφορά τη διατήρηση του ύπνου είναι το πιο συχνά αναφερόμενο σύμπτωμα αϋπνίας στη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ (75% και 78% αντίστοιχα). Σύμφωνα με τα δεδομένα της μελέτης Equinox στον ελληνικό πλυθυσμό, 75% του πληθυσμού που δηλώνουν προβλήματα στον ύπνο έχουν νυχτερινές αφυπνίσεις.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, έχει θεσπίσει την 21η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Υπνου, στο πλαίσιο της προσπάθειας ευαισθητοποίησης τόσο του κοινού όσο και των υγειονομικών υπηρεσιών για τη σημασία του επαρκούς και ποιοτικού ύπνου. Στη χώρα μας υπάρχουν Κέντρα Αντιμετώπισης των Διαταραχών του Υπνου που μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένη βοήθεια στους πάσχοντες από αϋπνία.
Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Ερευνας του Υπνου και τη στήριξη της sanofi-aventis, οργανώνουν μια σειρά εκδηλώσεων προαγωγής της δημόσιας υγείας, με στόχο να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν το κοινό για το πολυδιάστατο πρόβλημα της αϋπνίας.
Ο συνήθης νυχτερινός ύπνος μπορεί να διαιρεθεί σε κύκλους που διαρκούν περίπου μιάμιση ώρα ο καθένας. Οι περίοδοι του ύπνου REM (με ταχείες κινήσεις των οφθαλμών-Rapid Eye Movement), δηλαδή του ύπνου με όνειρα, εναλλάσσονται με τα τέσσερα διαφορετικά στάδια του ύπνου NREM (μη REM - non REM).
Υπνος NREM
Ο ύπνος NREM χωρίζεται σε τέσσερα στάδια:
Στάδιο 1 (υπνηλία) - Διαρκεί τα πρώτα πέντε έως δέκα λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη μυϊκή δραστηριότητα, αργή κίνηση των οφθαλμών και εύκολη αφύπνιση.
Στάδιο 2 (ελαφρύς ύπνος) - Καταλαμβάνει το 50% του κύκλου του ύπνου. Οι οφθαλμοί αδρανοποιούνται, ο καρδιακός ρυθμός επιβραδύνεται και η θερμοκρασία μειώνεται.
Στάδια 3 και 4 (βαθύς ύπνος) - Οι οφθαλμοί είναι ακίνητοι και οι μύες χαλαρωμένοι. Ο βαθύς ύπνος θεωρείται το πιο αναζωογονητικό από όλα τα στάδια ύπνου. Η διάρκεια του βαθέος ύπνου μειώνεται όσο ο ύπνος συνεχίζεται.
Υπνος REM
Η πρώτη περίοδος του ύπνου REM λαμβάνει χώρα περίπου 70-90 λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου. Οι πρώτοι κύκλοι ύπνου περιλαμβάνουν σχετικά βραχείες περιόδους ύπνου REM, αλλά προς το τέλος της νύχτας ο ύπνος REM καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερο μέρος κάθε κύκλου του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, οι κινήσεις των οφθαλμών είναι ταχείες (γι' αυτό ονομάστηκε έτσι), οι μύες των άκρων προσωρινά παραλύουν, ενώ ο εγκέφαλος είναι εξίσου ενεργός εάν όχι περισσότερο απ' ό,τι κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης. Ο ύπνος REM είναι η περίοδος του ύπνου κατά την οποία παρουσιάζονται τα όνειρα.
Πόσο ύπνο χρειαζόμαστε;
Η «ποσότητα» ύπνου που χρειάζονται οι άνθρωποι διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από έναν αριθμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας, της γενετικής του προδιάθεσης, της άσκησης, των καθημερινών δραστηριοτήτων και της ποιότητας του ύπνου του. Η σύσταση ότι χρειαζόμαστε οκτώ ώρες ύπνου τη νύχτα, ώστε να λειτουργούμε σωστά τις υπόλοιπες ώρες, δεν ισχύει για όλους. Γενικά, εάν ξυπνάτε και αισθάνεστε ανανεωμένοι και δεν νιώθετε νύστα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο ύπνος σας είναι επαρκής. Τα μωρά, οι ηλικιωμένοι και οι έγκυοι ενδέχεται να χρειάζονται περισσότερο ύπνο από τον μέσο όρο.
Τα τελευταία χρόνια οι γιατροί διαθέτουν εξειδικευμένες αγωγές που συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της αϋπνίας.
Ειδικότερα, η χορήγηση της ουσίας ζολπιδέμη στα πρώιμα στάδια της αϋπνίας μπορεί να βοηθήσει τον πάσχοντα ακόμη κι αν χορηγείται σε αυτόν περιστασιακά και όχι απαραίτητα κάθε βράδυ. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη κλινικές μελέτες με νέες ελπιδοφόρες ουσίες για την αντιμετώπιση διαταραχών του ύπνου που δεν έχουν ακόμη καλυφθεί, όπως είναι π.χ. οι νυχτερινές αφυπνίσεις.
Οι επιπτώσεις της αϋπνίας φαίνεται ότι είναι πολλές και σημαντικές. Τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί ότι ασθενείς που πάσχουν από αϋπνία έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος, ενώ επίσης παρουσιάζουν και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Πέραν αυτού φαίνεται ότι η αϋπνία συνδέεται στενά με ψυχικές νόσους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ασθενείς που πάσχουν από αϋπνία για περισσότερο από ένα χρόνο έχουν 40 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν κατάθλιψη σε σχέση με τους μη πάσχοντες, ενώ όταν η αϋπνία αντιμετωπίζεται έγκαιρα, η πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης είναι ίδια με αυτήν που συναντάται στον γενικό πληθυσμό.
Σε μεγάλη διεθνή έρευνα για τις συνέπειες του διαταραγμένου ύπνου μεταξύ ασθενών με αϋπνία που επισκέπτονται γιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης (μελέτη Equinox), στην οποία συμμετείχε και η Ελλάδα, διαφαίνεται μεταξύ άλλων η συσχέτιση της αϋπνίας με τη χαμηλή παραγωγικότητα στην εργασία αλλά και μεγαλύτερη επίπτωση σε ατυχήματα.
Η αϋπνία που αφορά τη διατήρηση του ύπνου είναι το πιο συχνά αναφερόμενο σύμπτωμα αϋπνίας στη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ (75% και 78% αντίστοιχα). Σύμφωνα με τα δεδομένα της μελέτης Equinox στον ελληνικό πλυθυσμό, 75% του πληθυσμού που δηλώνουν προβλήματα στον ύπνο έχουν νυχτερινές αφυπνίσεις.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, έχει θεσπίσει την 21η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Υπνου, στο πλαίσιο της προσπάθειας ευαισθητοποίησης τόσο του κοινού όσο και των υγειονομικών υπηρεσιών για τη σημασία του επαρκούς και ποιοτικού ύπνου. Στη χώρα μας υπάρχουν Κέντρα Αντιμετώπισης των Διαταραχών του Υπνου που μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένη βοήθεια στους πάσχοντες από αϋπνία.
Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Ερευνας του Υπνου και τη στήριξη της sanofi-aventis, οργανώνουν μια σειρά εκδηλώσεων προαγωγής της δημόσιας υγείας, με στόχο να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν το κοινό για το πολυδιάστατο πρόβλημα της αϋπνίας.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 17/03/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου