Ρεπορτάζ: ΘΩΜΑΣ ΤΣΑΤΣΗΣ
Για πολλά χρόνια, η πληροφορία που έφερε τον Πατριάρχη Μόσχας Αλέξιο Β' ως πράκτορα των μυστικών υπηρεσιών της ΕΣΣΔ, της περίφημης KGB, δεν ήταν δυνατό να επιβεβαιωθεί, καθώς η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας την αντέκρουε. Οπως προκύπτει όμως από τη διδακτορική διατριβή του Μαρτίν Καλά, ο Αλέξιος Β' υπήρξε ένα εκλεκτό μέλος των μυστικών υπηρεσιών της ΕΣΣΔ, κατά τη θητεία του στην Εσθονία ως επισκόπου Ταλίν. Πρόκειται για το πρώτο επίσημο κείμενο που γίνεται αποδεκτό και περιλαμβάνεται σε διδακτορική διατριβή, στο πλαίσιο έρευνας του Εσθονού που ανακάλυψε έγγραφα που από τη μια αποκαλύπτουν το ρόλο του Αλέξιου Β' και από την άλλη περιγράφουν τον τρόπο που η Εκκλησία της Μόσχας λειτουργεί ως μέρος του κράτους σε συνεννόηση με την πολιτική ηγεσία της Ρωσίας. Η εκλογή του μητροπολίτη Σμολένσκ Κύριλλου μόλις πριν από λίγες ημέρες στο θρόνο του πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών, θα φανεί εάν θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή ή εάν θα αποτελέσει συνέχεια της προηγούμενης.
Στις 25 Μαΐου 2007, ο Μαρτίν Καλά παρουσίασε στη Σχολή Κοινωνικών και Θρησκευτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου 11 στο Παρίσι τη διδακτορική του διατριβή. Ο Εσθονός υποψήφιος διδάκτορας εκείνη την ημέρα απευθυνόμενος στους καθηγητές του μίλησε για ώρες για την έρευνά του. Ο τίτλος της διδακτορικής διατριβής «Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Εσθονία: Κανονική προσέγγιση του Ευρωπαϊκού και του Εκκλησιαστικού Δικαίου. (1923 - 2005)». Υπό διαφορετικές συνθήκες το θέμα που επέλεξε ο Καλά δεν θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο Καλά όμως είναι ο πρώτος ερευνητής που παρουσιάζει στοιχεία για τη δράση του Πατριάρχη Μόσχας Αλέξιου Β' στην KGB, δηλαδή τις μυστικές υπηρεσίες της ΕΣΣΔ, όταν ήταν επίσκοπος Ταλίν και πάσης Εσθονίας. Και το ενδιαφέρον ξεφεύγει των ορίων της Εσθονίας, καθώς ο αποθανών Πατριάρχης υπήρξε κορυφαίος παράγοντας (και) της πολιτικής της Ρωσίας.
Στις 400 και πλέον σελίδες της διδακτορικής διατριβής περιγράφεται ο ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Εσθονίας και της πολιτικοποίησής της από την περίοδο της Σοβιετική Ενωσης.
Ο Αλέξιος Β', που απεβίωσε στις 5 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με επίσημες πηγές εμφανιζόταν στα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών της KGB με το κωδικό όνομα Drosdov (Ντρόζντοβ). Οταν αυτό έγινε γνωστό, από την πλευρά της Εκκλησίας της Μόσχας υπήρξε ένα σοβαρό αντεπιχείρημα για να υποστηριχτεί ότι ουδέποτε διετέλεσε πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών. Σύμφωνα με το επιχείρημα αυτό, όλοι εκείνοι για τους οποίους συντάσσονταν εκθέσεις από τις μυστικές υπηρεσίες της ΕΣΣΔ, περιγράφονταν στα κείμενα μ' ένα κωδικό όνομα. Στην περίπτωση του μητροπολίτη Ταλίν και πάσης Εσθονίας, η KGB χρησιμοποιούσε το κωδικό όνομα Drosdov. Τίποτα μεμπτό δηλαδή για τον Αλέξιο Β'. Ο Μ. Καλά αντικρούει αυτό το επιχείρημα μέσω της διδακτορικής διατριβής που παρουσίασε στο Πανεπιστήμιο 11 στο Παρίσι.
Στο κεφάλαιο, υπό τον τίτλο «Η πολιτικοποίηση του Πατριαρχείου Μόσχας και οι πολιτικές δράσεις του Πατριάρχη. Η ρωσική Ιντελιγκέντσια στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Εσθονίας», επικαλούμενος επίσημα έγγραφα, φέρνει για πρώτη φορά στη δημοσιότητα μια σειρά στοιχείων.
Γράφει ο Καλά: «Οταν το 2005, τα εσθονικά αρχεία δημοσίευσαν μια σειρά ντοκουμέντων με τον τίτλο "Αναφορές εργασίας της Επιτροπής Ασφάλειας του Κράτους -δηλαδή της KGB- του Δεύτερου και Τέταρτου Τμήματος του 1958", φαινόταν ότι σε μια από τις συγκεντρωθείσες συλλογές από τον ιστορικό Ιντρέκ Γιούργο, μια ειδική αναφορά είχε υπογραφεί από τον πράκτορα Drosdov (Αλεξέι Ρίντιγκερ), το κωδικό όνομα του Αλέξιου Β'. Σύμφωνα με την αναφορά ο Αλέξιος έγινε επίσκοπος της Εκκλησίας της Εσθονίας με τη βοήθεια της KGB. Το Τέταρτο Τμήμα της KGB στην Εσθονία είχε χαρακτηρίσει τον πράκτορα Drosdov ως «έναν από τους πλέον έξοχους πράκτορες της KGB». Ο Τέταρτος Τομέας ασχολούνταν με την εθνική αντίσταση, την ένοπλη ή μη αντίσταση, την πάλη ενάντια στην προπαγάνδα και την επιτήρηση της Εκκλησίας και της Ιντελιγκέντσιας. Ασχολούνταν επίσης με την ιδεολογική άποψη της αντίστασης. Σύμφωνα με την αναφορά, ο πράκτορας Drozdov άσκησε «όλες τις υποχρεώσεις του με συνέπεια». Ο Drozdov, γεννημένος το 1929, ήταν θεολόγος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με πτυχίο ανώτερης σχολής και διδακτορικό Θεολογίας και μιλούσε με ευχέρεια ρωσικά και εσθονικά, καθώς και λίγα γερμανικά. Στρατολογήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1958 για τις πατριωτικές του πεποιθήσεις, για να προσδιορίσει τα αντισοβιετικά στοιχεία στους κόλπους του κλήρου. Στρατολογώντας τον Drosdov, η KGB έλαβε υπόψη τον μελλοντικό του διορισμό ως επισκόπου Ταλίν και πάσης Εσθονίας (σ.σ. Ο Αλέξιος χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταλίν και πάσης Εσθονίας στις 3 Σεπτεμβρίου 1961). Η αναφορά επιβεβαίωσε τη συνεχή παρουσία του Drozdov στην πραγματοποίηση των στόχων του. Από την αρχή της καριέρας του έδωσε στην KGB πληροφορίες ιδιαίτερης αξίας. Σύμφωνα με την αναφορά, ο Drozdov μάθαινε γερμανικά και ζητούσε να συμπεριληφθεί στις αντιπροσωπείες του κλήρου και των οργάνων ασφαλείας του κράτους στις καπιταλιστικές χώρες».
Οπως τονίζει ο Καλά, αυτή η αναφορά «είναι το μόνο διαθέσιμο ντοκουμέντο που αποδεικνύει ότι ο Αλέξιος Β' εργαζόταν για την KGB. Ολα τα άλλα ντοκουμέντα «είναι εικασίες». Μία από αυτές τις εκθέσεις είναι του Γκλεμπ Γιακούνιν, που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1990. Στη Ρωσία τα αρχεία αυτού του είδους παραμένουν σφραγισμένα». Και όπως τονίζει ο ερευνητής, «μόνο αυτό το εσθονικό ντοκουμέντο δίνει μια σαφή ένδειξη του ρόλου του Αλέξιου Β' στους κόλπους της KGB».
Στις 400 και πλέον σελίδες της διδακτορικής διατριβής περιγράφεται ο ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Εσθονίας και της πολιτικοποίησής της από την περίοδο της Σοβιετική Ενωσης.
Ο Αλέξιος Β', που απεβίωσε στις 5 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με επίσημες πηγές εμφανιζόταν στα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών της KGB με το κωδικό όνομα Drosdov (Ντρόζντοβ). Οταν αυτό έγινε γνωστό, από την πλευρά της Εκκλησίας της Μόσχας υπήρξε ένα σοβαρό αντεπιχείρημα για να υποστηριχτεί ότι ουδέποτε διετέλεσε πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών. Σύμφωνα με το επιχείρημα αυτό, όλοι εκείνοι για τους οποίους συντάσσονταν εκθέσεις από τις μυστικές υπηρεσίες της ΕΣΣΔ, περιγράφονταν στα κείμενα μ' ένα κωδικό όνομα. Στην περίπτωση του μητροπολίτη Ταλίν και πάσης Εσθονίας, η KGB χρησιμοποιούσε το κωδικό όνομα Drosdov. Τίποτα μεμπτό δηλαδή για τον Αλέξιο Β'. Ο Μ. Καλά αντικρούει αυτό το επιχείρημα μέσω της διδακτορικής διατριβής που παρουσίασε στο Πανεπιστήμιο 11 στο Παρίσι.
Στο κεφάλαιο, υπό τον τίτλο «Η πολιτικοποίηση του Πατριαρχείου Μόσχας και οι πολιτικές δράσεις του Πατριάρχη. Η ρωσική Ιντελιγκέντσια στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Εσθονίας», επικαλούμενος επίσημα έγγραφα, φέρνει για πρώτη φορά στη δημοσιότητα μια σειρά στοιχείων.
Γράφει ο Καλά: «Οταν το 2005, τα εσθονικά αρχεία δημοσίευσαν μια σειρά ντοκουμέντων με τον τίτλο "Αναφορές εργασίας της Επιτροπής Ασφάλειας του Κράτους -δηλαδή της KGB- του Δεύτερου και Τέταρτου Τμήματος του 1958", φαινόταν ότι σε μια από τις συγκεντρωθείσες συλλογές από τον ιστορικό Ιντρέκ Γιούργο, μια ειδική αναφορά είχε υπογραφεί από τον πράκτορα Drosdov (Αλεξέι Ρίντιγκερ), το κωδικό όνομα του Αλέξιου Β'. Σύμφωνα με την αναφορά ο Αλέξιος έγινε επίσκοπος της Εκκλησίας της Εσθονίας με τη βοήθεια της KGB. Το Τέταρτο Τμήμα της KGB στην Εσθονία είχε χαρακτηρίσει τον πράκτορα Drosdov ως «έναν από τους πλέον έξοχους πράκτορες της KGB». Ο Τέταρτος Τομέας ασχολούνταν με την εθνική αντίσταση, την ένοπλη ή μη αντίσταση, την πάλη ενάντια στην προπαγάνδα και την επιτήρηση της Εκκλησίας και της Ιντελιγκέντσιας. Ασχολούνταν επίσης με την ιδεολογική άποψη της αντίστασης. Σύμφωνα με την αναφορά, ο πράκτορας Drozdov άσκησε «όλες τις υποχρεώσεις του με συνέπεια». Ο Drozdov, γεννημένος το 1929, ήταν θεολόγος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με πτυχίο ανώτερης σχολής και διδακτορικό Θεολογίας και μιλούσε με ευχέρεια ρωσικά και εσθονικά, καθώς και λίγα γερμανικά. Στρατολογήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1958 για τις πατριωτικές του πεποιθήσεις, για να προσδιορίσει τα αντισοβιετικά στοιχεία στους κόλπους του κλήρου. Στρατολογώντας τον Drosdov, η KGB έλαβε υπόψη τον μελλοντικό του διορισμό ως επισκόπου Ταλίν και πάσης Εσθονίας (σ.σ. Ο Αλέξιος χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταλίν και πάσης Εσθονίας στις 3 Σεπτεμβρίου 1961). Η αναφορά επιβεβαίωσε τη συνεχή παρουσία του Drozdov στην πραγματοποίηση των στόχων του. Από την αρχή της καριέρας του έδωσε στην KGB πληροφορίες ιδιαίτερης αξίας. Σύμφωνα με την αναφορά, ο Drozdov μάθαινε γερμανικά και ζητούσε να συμπεριληφθεί στις αντιπροσωπείες του κλήρου και των οργάνων ασφαλείας του κράτους στις καπιταλιστικές χώρες».
Οπως τονίζει ο Καλά, αυτή η αναφορά «είναι το μόνο διαθέσιμο ντοκουμέντο που αποδεικνύει ότι ο Αλέξιος Β' εργαζόταν για την KGB. Ολα τα άλλα ντοκουμέντα «είναι εικασίες». Μία από αυτές τις εκθέσεις είναι του Γκλεμπ Γιακούνιν, που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1990. Στη Ρωσία τα αρχεία αυτού του είδους παραμένουν σφραγισμένα». Και όπως τονίζει ο ερευνητής, «μόνο αυτό το εσθονικό ντοκουμέντο δίνει μια σαφή ένδειξη του ρόλου του Αλέξιου Β' στους κόλπους της KGB».
tsath@enet.gr
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/02/200
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου