Του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ
Γιατί, ενώ μπορούμε να φτιάξουμε ομελέτα από αβγά, δεν μπορούμε να ξαναφτιάξουμε αβγά από την ομελέτα; Από το πώς απαντά κανείς σε αυτό το φαινομενικά απλοϊκό ερώτημα εξαρτάται η δυνατότητα ή όχι να καταφέρουμε κάποτε ένα ταξίδι στον χρόνο.
Το γιατί είναι αδύνατον να ανασυγκροτήσουμε αυθόρμητα τα αβγά που σπάσαμε για να φτιάξουμε μια ομελέτα πρέπει να αναζητηθεί στον περίφημο δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής, του κλάδου της φυσικής που μελετά τις μεταβολές της ενέργειας (θερμότητας) σε όλα τα φυσικά συστήματα.
Ενώ όμως ο πρώτος νόμος της θερμοδυναμικής αποφαίνεται ότι η συνολική μάζα-ενέργεια του Σύμπαντος διατηρείται σταθερή, ο δεύτερος νόμος επιβάλλει ότι σε ένα κλειστό σύστημα -που δεν ανταλλάσσει ενέργεια και ύλη με το περιβάλλον του- η συνολική «εντροπία» του συστήματος αυξάνεται. Με άλλα λόγια, κάθε φυσική μεταβολή τείνει να αυξήσει τη συνολική εντροπία, δηλαδή την αταξία του Σύμπαντος.
Η θεμελιώδης έννοια της εντροπίας εισάγει στον φυσικό κόσμο το βέλος του χρόνου, δηλαδή μια εγγενή ασυμμετρία του χρόνου: το παρελθόν θα διαφέρει πάντα από το μέλλον. Στη μικροφυσική όμως τα υποατομικά σωματίδια δεν φαίνεται να αναγνωρίζουν κάποιο βέλος του χρόνου: οι νόμοι της φυσικής ισχύουν γι' αυτά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο είτε κινούνται προς τα εμπρός είτε προς τα πίσω στον χρόνο!
Αντίθετα, για τα πιο μακροσκοπικά σώματα (από τα χημικά μόρια μέχρι τους γαλαξίες) το βέλος του χρόνου επιβάλλει πάντα να εξελίσσονται από την κατάσταση της μικρότερης στην κατάσταση της μεγαλύτερης αταξίας (εντροπίας). Μέχρι σήμερα ουδείς φυσικός έχει καταφέρει να εξηγήσει ικανοποιητικά γιατί συμβαίνει αυτό.
Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές, που ανυπομονούν να πραγματοποιήσουν ταξίδια στον καμπυλωμένο χωρόχρονο, αδιάφορο αν είναι νοητικά ή πραγματικά, έχουν υιοθετήσει το μοντέλο του «πληθωριστικού Σύμπαντος». Το Σύμπαν στο οποίο ζούμε είναι μόνον ένα από τα πολλά παράλληλα Σύμπαντα που δημιουργούνται ασταμάτητα.
Μια άλλη εξίσου απίστευτη, αλλά περισσότερα υποσχόμενη στρατηγική, για όσους επιθυμούν διακαώς να κάνουν ταξίδια στον χρόνο, είναι να εκμεταλλευτούν τις «χωροχρονικές σήραγγες» που προβλέπονται από τη θεωρία της γενικής σχετικότητας.
Αν καταφέρει κανείς να βρει και να ταξιδεύσει μέσα από μια τέτοια σήραγγα ή «σκουληκότρυπα», είναι πολύ πιθανό τελικά να επιστρέψει στο σημείο από όπου έφυγε περίπου μισή ώρα πριν από την αναχώρησή του!
Η πιθανότητα να υπάρχουν, και αν υπάρχουν να εντοπιστούν, τέτοιοι «κλειστοί χρονοειδείς βρόχοι» στον χωροχρόνο είναι μικρή, ακόμη μικρότερη δε είναι η πιθανότητα να αναπτύξουμε σύντομα την κατάλληλη τεχνολογία για τη δημιουργία τόσο περίπλοκων χρονομηχανών.
Ωστόσο, ο ανθρώπινος νους διέθετε ανέκαθεν τη δυνατότητα να ταξιδεύει στα πέρατα του χρόνου με όχημα την επιστήμη ή τη φιλοσοφία.
Το γιατί είναι αδύνατον να ανασυγκροτήσουμε αυθόρμητα τα αβγά που σπάσαμε για να φτιάξουμε μια ομελέτα πρέπει να αναζητηθεί στον περίφημο δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής, του κλάδου της φυσικής που μελετά τις μεταβολές της ενέργειας (θερμότητας) σε όλα τα φυσικά συστήματα.
Ενώ όμως ο πρώτος νόμος της θερμοδυναμικής αποφαίνεται ότι η συνολική μάζα-ενέργεια του Σύμπαντος διατηρείται σταθερή, ο δεύτερος νόμος επιβάλλει ότι σε ένα κλειστό σύστημα -που δεν ανταλλάσσει ενέργεια και ύλη με το περιβάλλον του- η συνολική «εντροπία» του συστήματος αυξάνεται. Με άλλα λόγια, κάθε φυσική μεταβολή τείνει να αυξήσει τη συνολική εντροπία, δηλαδή την αταξία του Σύμπαντος.
Η θεμελιώδης έννοια της εντροπίας εισάγει στον φυσικό κόσμο το βέλος του χρόνου, δηλαδή μια εγγενή ασυμμετρία του χρόνου: το παρελθόν θα διαφέρει πάντα από το μέλλον. Στη μικροφυσική όμως τα υποατομικά σωματίδια δεν φαίνεται να αναγνωρίζουν κάποιο βέλος του χρόνου: οι νόμοι της φυσικής ισχύουν γι' αυτά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο είτε κινούνται προς τα εμπρός είτε προς τα πίσω στον χρόνο!
Αντίθετα, για τα πιο μακροσκοπικά σώματα (από τα χημικά μόρια μέχρι τους γαλαξίες) το βέλος του χρόνου επιβάλλει πάντα να εξελίσσονται από την κατάσταση της μικρότερης στην κατάσταση της μεγαλύτερης αταξίας (εντροπίας). Μέχρι σήμερα ουδείς φυσικός έχει καταφέρει να εξηγήσει ικανοποιητικά γιατί συμβαίνει αυτό.
Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές, που ανυπομονούν να πραγματοποιήσουν ταξίδια στον καμπυλωμένο χωρόχρονο, αδιάφορο αν είναι νοητικά ή πραγματικά, έχουν υιοθετήσει το μοντέλο του «πληθωριστικού Σύμπαντος». Το Σύμπαν στο οποίο ζούμε είναι μόνον ένα από τα πολλά παράλληλα Σύμπαντα που δημιουργούνται ασταμάτητα.
Μια άλλη εξίσου απίστευτη, αλλά περισσότερα υποσχόμενη στρατηγική, για όσους επιθυμούν διακαώς να κάνουν ταξίδια στον χρόνο, είναι να εκμεταλλευτούν τις «χωροχρονικές σήραγγες» που προβλέπονται από τη θεωρία της γενικής σχετικότητας.
Αν καταφέρει κανείς να βρει και να ταξιδεύσει μέσα από μια τέτοια σήραγγα ή «σκουληκότρυπα», είναι πολύ πιθανό τελικά να επιστρέψει στο σημείο από όπου έφυγε περίπου μισή ώρα πριν από την αναχώρησή του!
Η πιθανότητα να υπάρχουν, και αν υπάρχουν να εντοπιστούν, τέτοιοι «κλειστοί χρονοειδείς βρόχοι» στον χωροχρόνο είναι μικρή, ακόμη μικρότερη δε είναι η πιθανότητα να αναπτύξουμε σύντομα την κατάλληλη τεχνολογία για τη δημιουργία τόσο περίπλοκων χρονομηχανών.
Ωστόσο, ο ανθρώπινος νους διέθετε ανέκαθεν τη δυνατότητα να ταξιδεύει στα πέρατα του χρόνου με όχημα την επιστήμη ή τη φιλοσοφία.
2 - 27/12/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου