1938: ανοίγει διάπλατα η κερκόπορτα στον Χίτλερ
Του ΘΑΝΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ-Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
Συμβάν μακροϊστορικής σπουδαιότητας θεωρείται η «Συμφωνία του Μονάχου» (29-30 Σεπτεμβρίου, 1938 ) γνωστή και ως «επονείδιστη συνθήκη». Αυτό δείχνουν πρόσφατες συζητήσεις αλλά και επιστημονική έρευνα που εξακολουθεί να γίνεται, 70 χρόνια μετά, με ενεργό συμμετοχή και του λαμπρού Βρετανού ιστορικού Niall Ferguson.
Ο Αντολφ Χίτλερ μετά την ανάρρηση στην εξουσία και την απόλυτη επικράτησή του (1933) έθεσε δύο βασικούς στόχους: την επέκταση της Γερμανίας σε όσο γίνεται περισσότερο «ζωτικό χώρο» και την πλήρη εξόντωση των Εβραίων. Τηρώντας τα προσχήματα (τον φόβιζε μια αναμέτρηση με όχι αρκούντως προετοιμασμένη τη Βέρμαχτ) διακήρυττε urbi et orbi ότι δεν είχε επεκτατικές βλέψεις, αλλά ενδιαφερόταν μόνο να ενσωματώσει στο Γ' Ράιχ «καταπιεσμένες» γερμανόφωνες μειονότητες, όπως η Σουδητία, μεγάλη περιοχή που αποτελούσε τμήμα της Τσεχοσλοβακίας, κράτους ιδρυθέντος το 1918 που αποτελούσε προηγμένη βιομηχανικά χώρα, υπόδειγμα δημοκρατίας και αληθινή όαση στη ερημιά μιας εν πολλοίς φασίζουσας Ευρώπης. Ο Φίρερ είχε επιτύχει την προσάρτηση της ιδιαίτερης πατρίδας του Αυστρίας με το περιβόητο «Anschluss» το 1935 και τώρα ήταν η σειρά της Σουδητίας. Ουσιαστικά όμως, ορεγόταν ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία με την εξαιρετική βιομηχανική υποδομή (εργοστάσια SKODA), τον άρτια εξοπλισμένο στρατό και τις αναγκαίες στη βιομηχανία πρώτες ύλες.Η Συμφωνία του Μονάχου υπογράφηκε από τους Χίτλερ, Μουσολίνι, Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ. Το 1/3 της Τσεχοσλοβακίας με την οχυρωματική υποδομή του παραχωρήθηκε στον Χίτλερ ως δώρο εξευμενισμού γιατί, όπως έλεγε ο Τσάμπερλεν, η Βρετανία δεν μπορούσε να εμπλακεί σε πόλεμο μαζί του, χάριν μιας μικρής και «μακρινής» (!) χώρας, όπως η Τσεχοσλοβακία. Αλλωστε, το μεγάλο όραμα (οιονεί όραμα και του κυνικού Γάλλου πρωθυπουργού Νταλαντιέ) για την ευημερία των λαών (και το συμμαχικό εφησυχασμό) ήταν: «Ειρήνη στην εποχή μας». Για προφανείς λόγους, η άμεσα ενδιαφερόμενη Τσεχοσλοβακία έμεινε εκτός διαπραγματεύσεων του «Munich dictat», αφού Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ γνώριζαν πως ο Τσεχοσλοβάκος πρόεδρος Εντβαρντ Μπένες δεν έτρεφε αυταπάτες για τις προθέσεις του Χίτλερ και θα την απέρριπτε ασυζητητί . Σύμφωνα με πρόσφατο σχόλιο του Ferguson, η παραχώρηση της Σουδητίας δεν ήταν ενέργεια «κατευνασμού» του Χίτλερ αλλά «αριστοτεχνική (;) κίνηση» του Τσάμπερλεν για να κερδίσει χρόνο. Προσθέτει μάλιστα, πως χάθηκε μεγάλη ευκαιρία να επιτεθούν οι Αγγλογάλλοι κατά της Γερμανίας με ενδεχόμενη βοήθεια από την ΕΣΣΔ, που δήλωνε πρόθυμη να βοηθήσει την Τσεχοσλοβακία, και να νικήσουν ώστε να αποτραπεί ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Ούτε όμως οι Βρετανοί ούτε -πολύ περισσότερο- οι Γάλλοι ήταν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τη συγκριτικά υπέρτερη Βέρμαχτ. Οσο για τον Ερυθρό Στρατό, το ηθικό του δεν ήταν καθόλου ακμαίο. «Εκκαθαριστικώς», εβδομήντα μέλη του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου είχαν εκτελεσθεί ή σταλεί στα γκουλάγκ· πολλοί στρατηγοί της Οκτωβριανής Επανάστασης «αποδείχτηκαν προδότες» τελικά. Σε λιγότερο από χρόνο ο Χίτλερ κατέκτησε και την υπόλοιπη «Τσεχο-σλοβακία» (διαχωριστικά πλέον) αφού η Σλοβακία μεταλλάχθηκε σε φιλοναζιστικό προτεκτοράτο. Ετσι συντελέσθηκε ο κατά «Der Spiegel» «Θρίαμβος της παραφροσύνης». Η κατάφωρη παραβίαση του Munich dictat και η γερμανική επίθεση κατά της Πολωνίας εξανάγκασαν τους συμμάχους να κηρύξουν τον πόλεμο στη Γερμανία, μολονότι η Πολωνία ήταν λίγο «μακρύτερα» από την Τσεχοσλοβακία. Στην Ελλάδα, στο μεταξύ, ο γερμανόφιλος δικτάτορας Μεταξάς γινόταν παντού ενθουσιωδώς δεκτός, ως «πατέρας» επρόκειτο άλλωστε να αρθρώσει οσονούπω το ιστορικό «όχι». Το μεγαλύτερο μακελειό στην Ιστορία, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, άρχιζε τώρα και η Ελλάδα θα τον πλήρωνε πανάκριβα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Ο Αντολφ Χίτλερ μετά την ανάρρηση στην εξουσία και την απόλυτη επικράτησή του (1933) έθεσε δύο βασικούς στόχους: την επέκταση της Γερμανίας σε όσο γίνεται περισσότερο «ζωτικό χώρο» και την πλήρη εξόντωση των Εβραίων. Τηρώντας τα προσχήματα (τον φόβιζε μια αναμέτρηση με όχι αρκούντως προετοιμασμένη τη Βέρμαχτ) διακήρυττε urbi et orbi ότι δεν είχε επεκτατικές βλέψεις, αλλά ενδιαφερόταν μόνο να ενσωματώσει στο Γ' Ράιχ «καταπιεσμένες» γερμανόφωνες μειονότητες, όπως η Σουδητία, μεγάλη περιοχή που αποτελούσε τμήμα της Τσεχοσλοβακίας, κράτους ιδρυθέντος το 1918 που αποτελούσε προηγμένη βιομηχανικά χώρα, υπόδειγμα δημοκρατίας και αληθινή όαση στη ερημιά μιας εν πολλοίς φασίζουσας Ευρώπης. Ο Φίρερ είχε επιτύχει την προσάρτηση της ιδιαίτερης πατρίδας του Αυστρίας με το περιβόητο «Anschluss» το 1935 και τώρα ήταν η σειρά της Σουδητίας. Ουσιαστικά όμως, ορεγόταν ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία με την εξαιρετική βιομηχανική υποδομή (εργοστάσια SKODA), τον άρτια εξοπλισμένο στρατό και τις αναγκαίες στη βιομηχανία πρώτες ύλες.Η Συμφωνία του Μονάχου υπογράφηκε από τους Χίτλερ, Μουσολίνι, Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ. Το 1/3 της Τσεχοσλοβακίας με την οχυρωματική υποδομή του παραχωρήθηκε στον Χίτλερ ως δώρο εξευμενισμού γιατί, όπως έλεγε ο Τσάμπερλεν, η Βρετανία δεν μπορούσε να εμπλακεί σε πόλεμο μαζί του, χάριν μιας μικρής και «μακρινής» (!) χώρας, όπως η Τσεχοσλοβακία. Αλλωστε, το μεγάλο όραμα (οιονεί όραμα και του κυνικού Γάλλου πρωθυπουργού Νταλαντιέ) για την ευημερία των λαών (και το συμμαχικό εφησυχασμό) ήταν: «Ειρήνη στην εποχή μας». Για προφανείς λόγους, η άμεσα ενδιαφερόμενη Τσεχοσλοβακία έμεινε εκτός διαπραγματεύσεων του «Munich dictat», αφού Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ γνώριζαν πως ο Τσεχοσλοβάκος πρόεδρος Εντβαρντ Μπένες δεν έτρεφε αυταπάτες για τις προθέσεις του Χίτλερ και θα την απέρριπτε ασυζητητί . Σύμφωνα με πρόσφατο σχόλιο του Ferguson, η παραχώρηση της Σουδητίας δεν ήταν ενέργεια «κατευνασμού» του Χίτλερ αλλά «αριστοτεχνική (;) κίνηση» του Τσάμπερλεν για να κερδίσει χρόνο. Προσθέτει μάλιστα, πως χάθηκε μεγάλη ευκαιρία να επιτεθούν οι Αγγλογάλλοι κατά της Γερμανίας με ενδεχόμενη βοήθεια από την ΕΣΣΔ, που δήλωνε πρόθυμη να βοηθήσει την Τσεχοσλοβακία, και να νικήσουν ώστε να αποτραπεί ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Ούτε όμως οι Βρετανοί ούτε -πολύ περισσότερο- οι Γάλλοι ήταν έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τη συγκριτικά υπέρτερη Βέρμαχτ. Οσο για τον Ερυθρό Στρατό, το ηθικό του δεν ήταν καθόλου ακμαίο. «Εκκαθαριστικώς», εβδομήντα μέλη του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου είχαν εκτελεσθεί ή σταλεί στα γκουλάγκ· πολλοί στρατηγοί της Οκτωβριανής Επανάστασης «αποδείχτηκαν προδότες» τελικά. Σε λιγότερο από χρόνο ο Χίτλερ κατέκτησε και την υπόλοιπη «Τσεχο-σλοβακία» (διαχωριστικά πλέον) αφού η Σλοβακία μεταλλάχθηκε σε φιλοναζιστικό προτεκτοράτο. Ετσι συντελέσθηκε ο κατά «Der Spiegel» «Θρίαμβος της παραφροσύνης». Η κατάφωρη παραβίαση του Munich dictat και η γερμανική επίθεση κατά της Πολωνίας εξανάγκασαν τους συμμάχους να κηρύξουν τον πόλεμο στη Γερμανία, μολονότι η Πολωνία ήταν λίγο «μακρύτερα» από την Τσεχοσλοβακία. Στην Ελλάδα, στο μεταξύ, ο γερμανόφιλος δικτάτορας Μεταξάς γινόταν παντού ενθουσιωδώς δεκτός, ως «πατέρας» επρόκειτο άλλωστε να αρθρώσει οσονούπω το ιστορικό «όχι». Το μεγαλύτερο μακελειό στην Ιστορία, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, άρχιζε τώρα και η Ελλάδα θα τον πλήρωνε πανάκριβα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
* Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 24/09/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου