Της Αλίκης Οικονόμου Γιωτάκου
Φιλόλογος Καθηγήτρια - Συγγραφέας
Ζούμε σε μια εξαιρετικά ασυνήθιστη εποχή προόδου σε όλους τους τομείς της τεχνολογίας, η οποία έχει ξεπεράσει κάθε ανθρώπινη φαντασία και σκέψη και ούτε μπορούμε βέβαια να συλλογιστούμε τι αποτελέσματα θετικά ή αρνητικά θα έχει η πρόοδος αυτή για το άτομο και την κοινωνία.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου έχουμε μια νέα φάση τεχνολογικού πολιτισμού. Οι πρωτοφανείς τεχνολογικές εφαρμογές συνετέλεσαν, ώστε το άτομο και η κοινωνία να εξελιχθεί με αλματώδη ρυθμό.
Η διαστημική εποχή, η εποχή της πληροφορικής, η ηλεκτρονική εποχή δεν είναι μία βαθμιαία μεταβολή, αλλά μία λαίλαπα που παρασύρει οτιδήποτε παλιό δεν αντέχει στην ορμή της, όπως γράφει η διδάκτωρ Δέσποινα Κοντονατσίου στη μελέτη της «Η επίδραση της Βιομηχανικής νοοτροπίας στη νεότερη γλωσσική πολιτική».
Ο βιομηχανικός πολιτισμός άλλαξε τη μορφή του παραδοσιακού κόσμου. Ο άνθρωπος υποτάχτηκε τώρα στην αρχή της τυποποίησης... Όμως η τυποποίηση του προϊόντος συνεπάγεται και την τυποποίηση του ατόμου και του συνόλου.
Το ρολόι τυποποιεί το χρόνο και η τυποποίηση του χρόνου τον συγχρονισμό και τον προγραμματισμό. Όλοι υποκείμεθα σε ένα παραπλήσιο πρόγραμμα.
Το άτομο χωρίς καν να το καταλάβει έχασε την ελευθερία του, την ατομικότητά του, σκέπτεται με τη σκέψη του άλλου και εδώ βλέπουμε την αντινομία η οποία εξισούται με τις άσχημες πλευρές της ζωής συγκριτικά με τον τεχνολογικό πολιτισμό.
Ο άνθρωπος έχασε τα ψυχικά του χαρίσματα, καθώς κινείται σε μια ξέφρενη πορεία ζωής. Έχασε την ανθρωπιά, την αγάπη, την καλοσύνη, την αδελφοσύνη και ζει πλέον με τάσεις εχθρικές και πολλάκις επιθετικές για τους άλλους σε μια προσπάθεια υποσκελισμού των άλλων.
Έγινε τώρα ότι οι Λατίνοι έλεγαν σοφά «homo homini lupus” (O άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος.)
Πάνω στις θέσεις αυτές δικαιολογείται και η ύπαρξη του κοινωνικού ρατσισμού.
Τι εννοούμε όμως λέγοντας κοινωνικό ρατσισμό;
Εννοούμε τις διακρίσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, όταν διαφοροποιούνται και κατατάσσονται σε πλούσιους και φτωχούς, μορφωμένους και αμόρφωτους, γυναίκες και άνδρες, Εβραίους, μαύρους και άλλες φυλές (κατώτερες κατά την αντίληψη των ρατσιστών), επαγγελματίες κύρους και μη, βιομηχάνους, εφοπλιστές και ναύτες, που σαφώς θεωρούνται κατώτεροί τους και οι άλλοι απαξιούν να κάνουν λόγο γι’ αυτούς.
Κοινωνικός ρατσισμός υπάρχει ακόμη και στους ανθρώπους που ζουν σε πλούσια προάστια, συγκριτικά με τους άλλους των φτωχών και υποβαθμισμένων περιοχών.
Εκεί όμως που ο κοινωνικός ρατσισμός αποτελεί ράπισμα για την κοινωνία είναι η διάκριση ανάμεσα σε υγιείς και αρτιμελείς και σε άτομα που η μοίρα τους στέρησε το αγαθό της υγείας και της αρτιμέλειας. Και είναι τόσο σκαιοί και βάρβαροι οι ρατσιστές αυτοί που δεν διστάζουν να καταφύγουν στην ειρωνεία και να μην σεβαστούν το ελάχιστο προνόμιο που τους έδωσε η Πολιτεία, να μπορούν δηλαδή να σταθμεύουν τα αμαξίδιά τους σε χώρους προορισμένους γι’ αυτούς.
Εδώ δεν νομίζω ότι πρέπει έτσι απλά να προσπεράσουμε το θέμα.
Πολιτεία και ρατσισμός!!
Πού και πώς η πολιτεία στάθηκε συμπαραστάτης στον αδύναμο νέο, στην αδύναμη και ανήμπορη γυναίκα, στον αδύνατο εν γένει συμπολίτη της;
Πού είναι τα μεγάλα πεζοδρόμια, χωρίς παγίδες παντού, πού οι ράμπες για να ανεβαίνουν χωρίς φοβερή δυσκολία οι έχοντες ανάγκη;
Γιατί παίζουμε εν ου παικτοίς;
Ποιος ειρωνεύεται ποιον; Μα φυσικά ο αρτιμελής τον ανήμπορο, ο πλούσιος τον πένητα, ο έχων παλάτια πάνω στο κύμα της θάλασσας εκείνον που ζει κάτω από τη γη και αντικρίζει κάπου- κάπου και καμιά αχτίδα φωτός.
Έως πότε όμως αυτή η κρατική ακαμψία; Έως πότε; Μήπως αυτή η τακτική σημαδεύει άσχημα και ανεπανόρθωτα τη ζωή μας και ρίχνει τον λίθον του αναθέματος σε όσους μας κυβέρνησαν και μας κυβερνούν;
Δυστυχώς ναι. Ο ρατσισμός έχει σημαδέψει τη ζωή μας σε μεγάλο βαθμό. Μας υποβίβασε στην κλίμακα των ανθρωπιστικών αξιών, μας τοποθέτησε σε μια τάξη όπου κυριαρχεί η ιδιοτέλεια, ο ετσιθελισμός, η εγωπάθεια, η έλλειψη ψυχικής προσέγγισης του άλλου.
Οι λόγοι για τους οποίους εκδηλώνεται το φαινόμενο αυτό είναι πολλοί και ποικίλοι. Μπορούμε όμως να εντοπίσουμε την ύπαρξή τους σε μερικές αλλά πολύ βασικές αιτίες.
Κατά πρώτον, είναι η ψυχική απομόνωση στην οποία έχει περιέλθει ο άνθρωπος του σύγχρονου πολιτισμένου κόσμου.
Ζούμε δυστυχώς στην αντίνομη κατάσταση της μεγάλης τεχνολογικής προόδου από τη μια πλευρά και της ηθικής παρακμής και απάρνησης ιδεών και ιδανικών από την άλλη.
Το ΕΓΩ του ανθρώπου προβάλει επιτακτικά και παραμερίζει καθετί που είναι δυνατόν να του δημιουργήσει και την πιο μικρή δυσκολία.
Η αύξηση των καταναλωτικών αγαθών, των δυνατοτήτων για ευμάρεια, η αλλοτρίωση του ανθρώπου που είναι καθ’ ολοκληρίαν υποταγμένος στην ύλη και το τεράστιο κενό που δημιούργησε μέσα του, είναι από τις βασικές αιτίες του ρατσισμού.
Οι άνθρωποι χωρίστηκαν σε τάξεις, ομάδες, πλούσιους και φτωχούς δημιουργώντας ένα κοινωνικό πλέγμα γύρω τους, που δεν τους αποσπά μόνο από τους συνανθρώπους τους, αλλά κυρίως τους απογυμνώνει από κάθε ανθρώπινο που διέκρινε πριν την ύπαρξή τους.
Τιμή, αγάπη, φιλαλήθεια, ευθύνη, αγνότητα, ειλικρίνεια, αλληλεγγύη έγιναν έννοιες άγνωστες για την κατηγορία των ανθρώπων αυτών.
Έτσι η σύγχρονη κοινωνία έκανε το θεμελιώδες λάθος να απειθήσει στο νόμο της αφύπνισης του πνεύματος. Το «ου τι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν» που είπε προφητικά για την εποχή μας η Αντιγόνη με τη γραφίδα του Σοφοκλή, δεν νομίζω ότι συγκινεί εύκολα πολλούς συνανθρώπους μας σήμερα.
Ο Σαμαράκης είχε πει ότι «όσο οι στέγες των σπιτιών μας πλησιάζουν, τόσο οι άνθρωποι απομακρύνονται μεταξύ τους».
Στην άρνηση όμως να συμμορφωθούμε στην ανύψωση του πνευματικού νόμου, η ζωή μας απάντησε με τρόπο αυτόματο καθαιρώντας μας και εκφυλίζοντάς μας. Και δυστυχώς στο μεγάλο αυτό πρόβλημα μένουμε όλοι αδρανείς και αδιάφοροι.
Όλα είναι πέρα από μας, ανήκουν σε άλλες περιοχές, δεν μας αγγίζουν.
Γιατί όμως τηρούμε τη στάση αυτή και μάλιστα χωρίς κανένα συνειδησιακό έλεγχο;
Απλή η απάντηση! Γίναμε όλοι άνθρωποι της ύλης, φθαρμένοι ουσιαστικά και κενοί
από αξίες και ιδανικά, άρρωστοι από τον πυρετό της υλοφροσύνης.
Έτσι φώλιασε μέσα μας ο ρατσισμός, χωριστήκαμε σε στρατόπεδα και γίναμε οι Βόρειοι και οι Νότιοι της Αμερικής. Έτσι ακούς! Ο μεγαλογιατρός, ο μεγαλοδικηγόρος, ο εφοπλιστής και ας είναι και μεταφορέας ναρκωτικών σκληρών και τόνων πολλών, ο μεγαλοεπιχειρηματίας που ασύστολα καταπατά τους εργαζομένους σ’ αυτόν και από την άλλη όλοι οι μικροί και μηδαμινοί για τους δήθεν σπουδαίους.
Αναβίωσε το καθεστώς των κολλήγων, των δούλων, των υπηρετριών με την άσπρη κεντημένη ποδιά και το σκουφί. Οποία γελοιότης, οποία έλλειψη ηθικής και αξιοπρεπείας από άνθρωπο προς άνθρωπο!
Σήμερα τα παιδιά των κολλεγίων και των άλλων μεγάλων ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων έχουν τη στάμπα των αριστοκρατών και αποτελούν μια κάστα, κλειστή κοινωνική ομάδα, με μια τέλεια προστατευτική τάση του ενός προς τον άλλον.
Εδώ ο ρατσισμός γίνεται πιο έντονος λόγω του νεαρού της ηλικίας των μαθητών και λόγω του τρόπου συμπεριφοράς που τους επικολλήθηκε ως ετικέτα από τους υψηλόφρονες γονείς τους.
Αυτή η συμπεριφορά οξύνεται από το εκχύλισμα του οπτικού εντυπωσιασμού της στιγμής, αποκτά τη σημασία γοήτρου, αλλά της λείπει η εσωτερικότητα και το βάθος. Ο έφηβος του στυλ αυτού ζει στον κόσμο, όπου υπέρτατο αγαθό θεωρείται το να μην φοβάται κανέναν και ότι όλα μπορεί να τα επιτύχει αφού πίσω του βρίσκεται ως στήριγμα ένας ισχυρός πατέρας.
Δυστυχώς όμως ο ρατσισμός εκτείνεται και στις γυναίκες. Υπάρχουν ακόμη σκέψεις και τάσεις για την κατώτερη υπόσταση της γυναίκας. Σε πολλά κράτη πολιτισμένα και μη, αλλά και στην Ελλάδα η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως RES, πράγμα, όπως στη Ρωμαϊκή κοινωνία, ή ως σκεύος ηδονής, ως κατώτερη ύπαρξη, η οποία αξίζει (εάν αξίζει), εφ΄όσον είναι ικανή να τεκνοποιεί. Η γυναίκα είναι το ΤΙΠΟΤΕ! Ο άνδρας είναι ο περισπούδαστος που έχει το δικαίωμα να βιαιοπραγεί, να υβρίζει, να ταπεινώνει, να χυδαιολογεί , να κακοποιεί βάναυσα τη γυναίκα του, κάτι που το βλέπουμε και στις αριστοκρατικές οικογένειες, χωρίς να λογοδοτεί σε κανέναν.
Η γυναίκα χρειάστηκε να παλέψει πολύ για να αποκτήσει μόρφωση, να διεκδικήσει θέσεις διευθυντικές, βουλευτικές, υπουργικές τέλος. Και πάλι, παρά τους αγώνες, ποσόστωση δεν υπάρχει και οι άνδρες υπερτερούν στις θέσεις αυτές.
Και όμως η γυναίκα διαθέτει τεράστια ψυχική δύναμη, έχει ιδέες και προβληματισμούς που τους μετατρέπει σε έργα, είναι γρήγορη και σωστή στις αποφάσεις της, διαθέτει μεγάλη δυναμική.
Η γυναίκα μπορεί γιατί το θέλει! Μπορεί γιατί είναι γεννημένη για να δημιουργεί.
Τώρα αν εξετάσουμε το τι προβλήματα δημιουργεί ο ρατσισμός θα βρούμε ότι βλάπτει και το κράτος. Ποτέ ένας λαός δεν μπορεί να προχωρήσει στη δημιουργία, αν όλα τα μέλη του δεν είναι υπολογίσιμα το καθένα στη θέση του.
Απέναντι στο νόμο όλοι είμαστε ίσοι και ο καθένας από τη θέση του προσφέρει και έτσι επιτελείται σωστά και κάθε έργο. Και ο εφοπλιστής μας χρειάζεται και ο εργάτης. Και ο μορφωμένος και ο αγράμματος και ο σκουπιδιάρης και ο επιφανής και σπουδαίος. Όλοι είμαστε μέλη ενός σώματος, όπου το κάθε μέλος εξυπηρετεί κάποιο σκοπό. Εξυπηρετεί το όλον. Το σώμα μας δεν κινείται άνετα χωρίς χέρι, χωρίς πόδι, χωρίς μυαλό που σκέφτεται και αποφασίζει. Όλα συνεργούν στο να δημιουργηθεί το Ένα, το ασύλληπτο σε συμμετρία ον ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ.
Εδώ θα πρέπει να αναφερθούμε και στον φυλετικό ρατσισμό που τα τελευταία χρόνια πήρε εκρηκτικές διαστάσεις για τη χώρα μας. Πλήθος μεταναστών, λαθρομεταναστών, για οικονομικούς λόγους ή πολιτικούς και κοινωνικούς εγκατέλειψαν την πατρίδα τους και κατά εκατομμύρια έφτασαν και στην Ελλάδα αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής.
Δυστυχώς όμως, παρά το γεγονός ότι πολλοί προσφέρουν σημαντική βοήθεια στους Έλληνες, όπως π,χ στην Ημαθεία, όπου 2500 αλλοδαποί εργάζονται στην φρουτοπαραγωγή, αρκετοί από αυτούς άλλαξαν συμπεριφορά και φέρθηκαν με τρόπο άσχημο και εγκληματικό ακόμη στους ανθρώπους που τους έδωσαν εργασία και προστασία. Το έγκλημα πήρε εξ αιτίας των διαστάσεις και ο πανικός μπήκε στα σπίτια μας. Έτσι ο Ξένιος Ζευς δεν τους μετέβαλε τα άγρια ένστικτα που κουβαλούσαν πολλοί απ’ αυτούς μέσα στις ψυχές τους και το κακό το δέχονται, και με φοβερή αγριότητα πολλές φορές, οι Έλληνες που τους φιλοξένησαν.
Μεγάλο το θέμα και δύσκολο!
Ο ρατσισμός εν τέλει με όποια μορφή και αν παρουσιάζεται είναι επιβλαβής για όλους μας. Είναι μια άσχημη και οδυνηρή κατάσταση, είναι μια αρρώστια!
Και εδώ αξίζει να παλέψουμε για να τοποθετηθούμε σωστά απέναντι σε όλους τους ανθρώπους και ας μην ξεχνούμε ότι ο άξονας πάνω στον οποίον πρέπει να κινηθούμε είναι η αγάπη και το ενδιαφέρον για τον πλησίον μας, είναι η συνείδησή μας, η αλληλεγγύη.
Μέσα στια αξίες αυτές, τις αιώνιες, τις αναλλοίωτες παίζεται και κρίνεται το μέλλον όλου του κόσμου, το μέλλον μιας κοινωνίας αληθινής!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου