Ακριβώς επειδή δίνουν το λόγο στο λαό, λειτουργούν σαν στιγμιαία δημοψηφίσματα και επομένως ανοίγουν το δρόμο για μιαν αναζωογόνηση της συμμετοχικής δημοκρατίας. Οι δημοσκοπήσεις είναι εξάλλου οι πρόδρομοι της μελλοντικής ηλεκτρονικής αγοράς, στην οποία οι πολίτες θα μπορούν να διατυπώνουν διαρκώς τη γνώμη τους για τα πολιτικά θέματα, χάρη στα νέα τεχνικά μέσα που θέτουν στη διάθεσή τους οι σύγχρονες τεχνολογίες της επικοινωνίας.
Αυτά τα επιχειρήματα εξωραΐζουν την πραγματικότητα και παραγνωρίζουν ή υποτιμούν τη σημασία των αλλαγών που έχουν επισυμβεί στη λειτουργία των πολιτικών συστημάτων. Στις σύγχρονες «τηλε-δημοκρατίες» παρατηρούμε μιαν αυξανόμενη αλληλεπίδραση ανάμεσα στους θεσμούς της αντιπροσώπευσης και στις στρατηγικές πολιτικής επικοινωνίας που αξιοποιούν τα νέα ηλεκτρονικά μέσα.
Αυτές οι στρατηγικές στηρίζονται όλο και περισσότερο στη δύναμη των μεγάλων μέσων μαζικής επικοινωνίας και ιδιαίτερα της τηλεόρασης και τείνουν να υιοθετούν ως προνομιακό επικοινωνιακό τους μοντέλο εκείνο της εμπορικής διαφήμισης. Από ’δώ πηγάζει ένας βαθύς μετασχηματισμός τόσο της ιδέας της κοινής γνώμης όσο και της έννοιας της πολιτικής αντιπροσώπευσης. Στην πραγματικότητα αυτό που αλλάζει είναι η ίδια η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, η οποία απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από τις κανονιστικές επιταγές που προέβλεπε η κλασική θεωρία. Ήδη οι περισσότεροι σύγχρονοι θεωρητικοί της «πλουραλιστικής δημοκρατίας» έχουν από καιρό εγκαταλείψει εκείνο το υπόδειγμα που ο Σουμπέτερ αποκαλούσε κλασική θεωρία της δημοκρατίας. Αυτοί οι θεωρητικοί υποστηρίζουν ότι στις σύγχρονες πολύπλοκες κοινωνίες η δημοκρατία δεν μπορεί να ταυτίζεται με μορφές αυτοκυβέρνησης και άμεσης λαϊκής συμμετοχής. Και θεωρούν δημοκρατικό ένα καθεστώς όταν εγγυάται απλώς έναν ανταγωνισμό πολλαπλών ελίτ για την κατάκτηση της εξουσίας μέσα από ελεύθερες εκλογές. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτήν τη «διαδικαστική» αντίληψη της δημοκρατίας, προϋποτίθεται ότι οι πεποιθήσεις των πολιτών θα διαμορφώνονται και θα ωριμάζουν ελεύθερα μέσα από το δημόσιο διάλογο και την αντιπαράθεση των ιδεών και των προγραμμάτων. Χωρίς μιαν ουσιαστική αυτονομία και μιαν ορθολογικότητα στις διαδικασίες διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, ακόμα και οι πιο στοιχειώδεις προϋποθέσεις του πλουραλισμού και του ισότιμου εκλογικού ανταγωνισμού δεν μπορούν να εξασφαλιστούν. Όταν όμως η κατάκτηση της λαϊκής συναίνεσης γίνεται με μορφές πολιτικής προπαγάνδας όμοιες με εκείνες της εμπορικής διαφήμισης και όταν η κοινή γνώμη καταλήγει να είναι ολικά εξαρτημένη από τις τεχνικές χειραγώγησης των πιο ισχυρών ελίτ που μετέχουν στον εκλογικό ανταγωνισμό, τότε το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι η εκλογική επιβράβευση εκείνης της ελίτ που είναι ικανή να χειρίζεται πιο επιδέξια και με λιγότερες αναστολές τα (ηλεκτρονικά) εργαλεία παραγωγής της συναίνεσης.
Σε αυτό το πλαίσιο της χειραγώγησης της συναίνεσης εγγράφεται και το φαινόμενο της πολιτικής χρήσης των δημοσκοπήσεων. Τυπικό γνώρισμα της τεχνικής των δημοσκοπήσεων είναι ότι αντιμετωπίζουν τους πολίτες όχι ως υποκείμενα πολιτικής πρωτοβουλίας αλλά σαν αντικείμενα έρευνας. Στόχος των δημοσκοπήσεων δεν είναι να προτείνουν εναλλακτικές πολιτικές επιλογές, να συμβάλουν στο δημόσιο διάλογο που μπορεί να οδηγήσει σε πιο ορθολογικές και πιο δημοκρατικές αποφάσεις. Το κοινό δεν πληροφορείται για ορισμένα ζητήματα, δεν υποκινείται να ενδιαφερθεί γι’ αυτά, να τα συζητήσει ορθολογικά. Βομβαρδίζεται αντίθετα με μια ποσότητα στοιχειωδών ερεθισμάτων και καλείται να εκφράσει τις πιο άμεσες και στιγμιαίες αντιδράσεις του, οι οποίες παρουσιάζονται έπειτα ως η πιο έγκυρη και αυθεντική απεικόνιση των τάσεων που κυριαρχούν στην κοινή γνώμη.
Στη δημοκρατία των δημοσκοπήσεων, ο πολίτης με δικαίωμα ψήφου δέχεται τη συνεχή πίεση των επαναλαμβανόμενων προβλέψεων του εκλογικού αποτελέσματος που τείνουν να αυτοεπαληθεύονται.
Οι εκλογείς παρακολουθούν παθητικά τη δημοσκοπική και τηλεοπτική τους υποκατάσταση από τους ηλεκτρονικούς σωσίες τους. Η νίκη
του αντίπαλου κόμματος, που θεωρείται δεδομένη, τους αποθαρρύνει εξίσου
με την πρόβλεψη για νίκη του δικού τους κόμματος, καθώς και οι δυο
καθιστούν περιττή κάθε δική τους προσωπική πρωτοβουλία.Από αυτήν την άποψη, οι δημοσκοπήσεις όχι μόνον δεν είναι εκδήλωση μιας συμμετοχικής ή άμεσης δημοκρατίας, αλλά αντίθετα ασκούν μια συστηματική πίεση που ωθεί προς την πολιτική απάθεια και τον κομφορμισμό. πηγη εδω
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου