Ο Λακάν έρχεται να συμπληρώσει αυτά που υποστηρίζει ο Φρόιντ προσφέροντας ένα πιο γλωσσολογικό μοντέλο για την κατανόηση της εισόδου του ανθρώπου στην κοινωνική τάξη. Δίνει
λοιπόν περισσότερη έμφαση στη γλώσσα η χρήση της οποίας κάνει το ανθρώπινο Υποκείμενο να καταλάβει τη σχέση του με τους άλλους. Στην πορεία της εξέλιξης του, ο άνθρωπος, μαθαίνει για τον
εαυτό του ταυτίζοντας τον με κάποιες εικόνες και αργότερα μπαίνοντας στο πολύπλοκο σύστημα της γλώσσας.
Ο Λακάν δεν αρνείται την ύπαρξη του εαυτού εφόσον μιλά για το Υποκείμενο και τις βαθμίδες του ψυχισμού του. Αντιπαρατίθεται στην παραδοσιακή έννοια του πλήρως συνειδητά εκφραζόμενου
εαυτού, του εαυτού που ξέρει πάντα τι κάνει.
Ο μεταμοντερνισμός είναι κυρίως μια αντίδραση στην υποτιθέμενη βεβαιότητα των επιστημονικών ή αντικειμενικών προσπαθειών να εξηγηθεί η πραγματικότητα. Οι μεταμοντέρνοι θεωρητικοί υποστηρίζουν ότι οι έννοιες του εαυτού και της αναγνώρισης δεν υφίστανται αλλά αντιθέτως είναι δημιουργήματα της φαντασίας. Η ατομικότητα είναι μια ψευδαίσθηση που έχει σκοπό να καλύψει το γεγονός ότι η επιθυμία είναι αδηφάγα.
Όμως ο Λακάν πάει ακόμη πιο πέρα λέγοντας πως ακόμη και το Ασυνείδητο -αυτός ο σκοτεινός και καλά κρυμμένος χώρος στο βάθος της ύπαρξης μας σύμφωνα με τον Φρόιντ-είναι δομημένο
όπως η γλώσσα. Δίνει επομένως στο Ασυνείδητο μια διάσταση προσπελάσιμη σε μας και αφαιρεί το φαντασιακό προσωπείο που του είχε αποδώσει ο Φρόιντ.
Συνεχίζοντας κρίνουμε ότι πρέπει να αναφερθούμε στις τρεις βασικές έννοιες του Λακάν, οι οποίες έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη του Υποκειμένου. Το Πραγματικό, Η Φαντασιακή Τάξη και
Η Συμβολική Τάξη ή ο «Μεγάλος Άλλος».
Το Πραγματικό του Λακάν είναι μια φάση που έχει να κάνει με την ύπαρξη αναγκών. Είναι η κατάσταση στην οποία υπήρξαμε ως νεογέννητα και από την οποία χωριστήκαμε για πάντα με την είσοδο μας στη γλώσσα. Είναι μια εποχή πληρότητας και αρμονίας με τον εξωτερικό κόσμο όπου το Υποκείμενο αισθάνεται ένα και το αυτό με τη μητέρα του. Όμως το «Πραγματικό» για τους ανθρώπους είναι αδύνατο αφού η είσοδος μας στη γλώσσα ορίζει το διαχωρισμό μας
από αυτό, συνεχίζει όμως να εμφανίζεται σαν μια τραυματική εμπειρία αφού κάποιες φορές αναγκαζόμαστε να αποδεχτούμε την υλικότητα της ύπαρξης μας.
Η Φαντασιακή Τάξη έχει να κάνει με το αίτημα του Υποκειμένου, ένα αίτημα για αγάπη και αναγνώριση από τους άλλους. Το μικρό παιδί περνά από μια φάση αυτοαγάπης της εικόνας του στο στάδιο του καθρέφτη. Χωρίς τη φαντασιακή εικόνα του εαυτού μας δεν μπορούμε στη συνέχεια να κατανοήσουμε τους άλλους και να υιοθετήσουμε τον τρόπο που επιθυμούν. Το αίτημα λοιπόν για αγάπη έρχεται να καλύψει μια βασική έλλειψη που βιώνει το Υποκείμενο όταν συνειδητοποιεί ότι το σώμα του είναι ξεχωριστό από τον κόσμο και τη μητέρα του.
Τέλος η Συμβολική Τάξη έχει σχέση με τη γλώσσα και τις επιθυμίες. Από τη στιγμή που το παιδί μαθαίνει τη γλώσσα και αποδέχεται τους κανόνες της κοινωνίας είναι σε θέση να φροντίσει
τον εαυτό του και να αντιμετωπίσει τους άλλους δηλαδή να εκφράσει τις επιθυμίες του. Σύμφωνα με τον Λακάν η αποδοχή των κανόνων της γλώσσας έχει να κάνει με το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα όπου ο
πατέρας αντιπροσωπεύει για μας όλους τους κανόνες και περιορισμούς.
Υπάρχει μια βασική διαφορά μεταξύ της επιθυμίας και του αιτήματος. Η πρώτη για να εκφραστεί έχει ανάγκη την αναγνώριση της γλώσσας και των κανόνων της κοινωνίας. Από την άλλη το
αίτημα αφορά τον εαυτό και το αντικείμενο που θέλει ο καθένας να κάνει μέρος του εαυτού του. Δημιουργείται δηλαδή μια δυαδική σχέση όπου δεν χρειάζεται η διαμεσολάβηση της γλώσσας ή των
κοινωνικών θεσμών.
Πρέπει εδώ να τονίσουμε τη διαφορά της ‘φαντασίωσης’ από το ‘Φαντασιακό’. Η πρώτη αφορά τον τρόπο με τον οποίο το Υποκείμενο αντιλαμβάνεται τον κόσμο και λειτουργεί μέσα σε αυτόν ενώ το
‘Φαντασιακό’ όπως προαναφέραμε αποτελεί μια από τις τρεις βαθμίδες του ψυχισμού. Η φαντασίωση περιλαμβάνει και στοιχεία της αντικειμενικής πραγματικότητας και δεν έχει καμία σχέση με τα
ψέματα. Αντίθετα το ‘Φαντασιακό’ δημιουργεί σαγηνευτικές εικόνες, πιθανόν και ψεύτικες, έτσι ώστε να κάνει τη ζωή μας πιο όμορφη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου