Τα ελληνικά νοµίσµατα κατέγραψαν την έκλειψη

Επιµέλεια: , Μαίρη Αδαµοπούλου

Ενα σπάνιο αρχαίο ελληνικό νόµισµα αποκαλύπτει µια (σπανιότατη) έκλειψη που έγινε πριν από 2.132 χρόνια και ήταν ορατή στην τότε συριακή Αντιόχεια
Ηταν 17 Ιανουαρίου 121 π.Χ. Ακριβώς πριν από 2.132 χρόνια συµβαίνει ένα σπάνιο αστρονοµικό φαινόµενο: έκλειψητου ∆ία από τηΣελήνη. Λίγο αργότερα – περίπουτο 120 π.Χ. – κυκλοφορεί ένααργυρό τετράδραχµο που εµφανίζεται γιαµία φορά µόνο στην Ιστορία της αρχαίας Συρίας και εξαφανίζεται.

Στη µία πλευρά του νοµίσµατος απεικονίζεται ο βασιλιάς της περιοχής Αντίοχος Η’ Γρυπός (αυτός που έχειγαµψή µύτη)

– που ανήκε στη δυναστεία των Σελευκιδών, επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην άλλη πλευρά ο ∆ίας ηµίγυµνος κρατά σκήπτρο στο δεξί του χέρι και στο αριστερό ένα αστέρι (συνήθως κρατά µία νίκη), ενώ πάνω από το κεφάλι του εµφανίζεται η ηµισέληνος.

Ποια σχέση µπορεί να έχουν τα δύο γεγονότα; Την απάντηση δίνει ο καθηγητής στο Πανεπιστήµιο του Oυίνσδορ στον Καναδά Ρόµπερτ Γουάιρ. «Εκανα ορισµένους υπολογισµούς για να διαπιστώσω τι µπορεί να ήταν ορατό στον ουρανό της Αντιόχειας, της πρωτεύουσας των Σελευκιδών (σ.σ.: και λίκνο του ελληνικού πολιτισµού στην περιοχή της Μέσης Ανατολής) εκείνη την εποχή και βρήκα κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία», εξηγεί ο επιστήµονας κλασικών σπουδών που ενδιαφέρεται για τα αστρονοµικά φαινόµενα και παρουσίασε τα αποτελέσµατα των ερευνών του στην ετήσια εκδήλωση του Αµερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.

«Στις 17 Ιανουαρίου το 121 π.Χ. οι κάτοικοι της πόλης είδαν την έκλειψη, από τον δίσκο της Σελήνης, του∆ία – ενός από τους πλέον λαµπρούς πλανήτες και ορατού διά γυµνού οφθαλµού από την αρχαιότητα. Την ίδια εποχή ο∆ίας βρισκόταν στον αστερισµό του Καρκίνου, ο οποίος είναι πολύ σηµαντικός αστερισµός. Αυτό σήµαινε πως έναςσπουδαίος βασιλιάς θα αναλάµβανε την εξουσία ή θα γεννιόταν στη Συρία, καθώς οιαρχαίοι αστρολόγοι πίστευαν πως ο Καρκίνος κυβερνά το συγκεκριµένο κοµµάτι του κόσµου».

Την εποχή που ο Αντίοχος Η’ σκότωσε τη δεσποτική µητέρα του Κλεοπάτρα Θεά, η οποία στο µεταξύ είχε συµβάλει στον θάνατο του άλλου της γιου, Σελεύκου Ε’ Φιλοµήτορος, ο οποίος µε τη σειρά του είχε επιχειρήσει να αναλάβει µόνος του τη διακυβέρνηση του κράτους συνέβαιναν κι άλλα στον νυχτερινό ουρανό τηςαρχαίας Συρίας.

«Παρατήρησα ότισυνέβησαν κι άλλες εκλείψεις την ίδια εποχή», λέει ο καθηγητής - ερευνητής Ρόµπερτ Γουάιρ. «Μέσα στην ίδια χρονιά έγινε και δεύτερη έκλειψη του ∆ία ενώµια εβδοµάδα µετά την πρώτη έγινε και έκλειψητης Αφροδίτης που επίσης θεωρείται πολύ καλός οιωνός. Ισως ο Αντίοχος Η’ αισθάνθηκε πως οι θεοί είναι επιτέλους µε το µέρος του, καθώς η έκλειψη ειδικά του ∆ία θεωρείται πολύ θετικό σηµάδι για τους βασιλείς.

Το εντυπωσιακό είναι πως ουδείς ξαναχρησιµοποίη- σε τησυγκεκριµένη εικονογραφία. Το ενλόγωνόµισµα κυκλοφόρησε σε µία κοπή και δεν επανήλθε στην κυκλοφορία», καταλήγει.