Ανδρική υπογονιμότητα

Γράφει ο δρ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΒΑΣΙΛΗΣ, γυναικολόγος - μαιευτήρας, xειρουργός, http://www.reproduction.gr

Για πολλά χρόνια πιστεύαμε ότι όταν ένα ζευγάρι είχε πρόβλημα τεκνοποίησης, υπεύθυνη ήταν αποκλειστικά η γυναίκα. Σήμερα από τα στατιστικά δεδομένα γνωρίζουμε ότι ο άνδρας είναι εξίσου υπεύθυνος για την υπογονιμότητα του ζευγαριού. Αυτό το μέρος ευθύνης θεωρείται απίστευτο εάν σκεφτεί κανείς ότι ένας υγιής άνδρας ελευθερώνει με κάθε του εκσπερμάτωση 120-600 εκατομμύρια σπερματοζωάρια και παράγει κατά τη διάρκεια της ζωής του περίπου 400 δισ. σπερματοζωάρια. Φαινομενικά, δηλαδή, ο άνδρας τα καταφέρνει πολύ καλά στον τομέα της αναπαραγωγής, αλλά δυστυχώς αυτό δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις αληθές. Η πιο κοινή αιτία ανδρικής υπογονιμότητας είναι ακριβώς η αδυναμία πολλών ανδρών να παράγουν ικανοποιητικό αριθμό υγιούς σπέρματος.

Προκειμένου να έχουμε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του προβλήματος της υπογονιμότητας αλλά και των διαθέσιμων τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, υποβάλαμε στον κύριο Αθανασίου μια σειρά από ερωτήματα.

Ο δρ Αθανασίου είναι γυναικολόγος, εξειδικευμένος σε θέματα εξωσωματικής γονιμοποίησης και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Εξωσωματικής Αθηνών.

Πώς μπορούν οι τεχνικές της εξωσωματικής γονιμοποίησης να βοηθήσουν έναν υπογόνιμο άνδρα;

Η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) χρησιμοποιείται εδώ και καιρό ως θεραπεία υπογονιμότητας σε άνδρες, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα επιτυχής όσον αφορά σοβαρά προβλήματα ανδρικής υπογονιμότητας. Στην πλειοψηφία των περιστατικών, τα σπερματοζωάρια δεν είναι ικανά να διαπεράσουν το εξωτερικό στρώμα (zona pellucida) του ωαρίου, με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται η γονιμοποίηση. Για τον λόγο αυτό και ανάλογα με το αίτιο της χαμηλής ποιότητας ή ποσότητας παραγόμενου σπέρματος, χρησιμοποιούνται οι τεχνικές της μικρογονιμοποίησης (ICSI) αλλά και η μέθοδος TESE (βιοψία όρχεως).

Σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας, η βιοψία όρχεως μπορεί να μας καθορίσει αν τα σπερματοζωάρια μπορεί να ληφθούν από τον όρχι. Σε πολλές περιπτώσεις αν σπερματοζωάρια δεν είναι ορατά κατά την απλή ανάλυση σπέρματος, μπορούν να περισυλλεγούν από διάφορα μέρη του όρχεως. Η μικροχειρουργική αυτή επέμβαση μπορεί να γίνει μία μέρα πριν την ωοληψία, ή πριν ακόμα αρχίσει τη θεραπεία η γυναίκα και ο ορχικός ιστός να καταψυχθεί.

Εάν περισυλλεγούν σπερματικά κύτταρα (σπερματοζωάρια) με τη μέθοδο TESE, χρησιμοποιείται η μέθοδος ICSI για να γονιμοποιηθούν τα ωάρια. Με τη μέθοδο ICSI, ο εξειδικευμένος γιατρός εισάγει ένα μόνο σπερματοζωάριο με τη βοήθεια μιας πολύ λεπτής βελόνας στο ωάριο, διευκολύνοντας έτσι τη διαδικασία γονιμοποίησης. Η ίδια αυτή τεχνική (ICSI) μπορεί να χρησιμοποιηθεί με σπερματοζωάρια που έχουν αναρροφηθεί από τους όρχεις μέσω λεπτής βελόνας ή βιοψίας. Αυτό συνηθίζεται, για παράδειγμα, σε άντρες που δεν έχουν σπερματοζωάρια κατά την εκσπερμάτωση (αζωοσπερμία) - πάθηση που μπορεί να οφείλεται σε ελαττωμένη παραγωγή σπέρματος από τους όρχεις ή σε πρόβλημα στην παροχέτευση σπέρματος λόγω απόφραξης των σπερματικών πόρων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, σπερματοζωάρια για μικρογονιμοποίηση μπορεί να βρεθούν στην επιδιδυμίδα και στους όρχεις και να αναρροφηθούν με λεπτή βελόνα (PESA).

Υπάρχει περίπτωση να μην επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα (σύλληψη) ακόμη και με την εφαρμογή όλων αυτών των μεθόδων;

Σε κάθε περίπτωση, ο εκάστοτε θεράπων ιατρός εφαρμόζει την πλέον κατάλληλη μέθοδο βάσει του ιστορικού και του προβλήματος που αντιμετωπίζει ο εκάστοτε ασθενής, ξεχωριστά. Στις περιπτώσεις όμως όπου ο σύζυγος έχει σοβαρό πρόβλημα με το σπέρμα του, ή αν ακόμη ύστερα από εξέταση σπέρματος και TESE δεν βρεθούν σπερματοζωάρια, τότε είναι δυνατόν να επιτευχθεί γονιμοποίηση από σπέρμα δότη. Το σπέρμα που χρησιμοποιείται σε αυτήν την περίπτωση είναι πάντα κρυοσυντηρημένο για τουλάχιστον 6 μήνες στην τράπεζα σπέρματος, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να εξεταστεί για ηπατίτιδα, HIV κ.λπ.

Εάν τελικά γίνει αποδεκτή η χρήση σπέρματος δότη, από το ζευγάρι, απαιτείται μια περίοδος προσαρμογής και ψυχολογικής στήριξης και στους δύο συζύγους ενώ παρέχεται πλέον η δυνατότητα, κατά την επιλογή σπέρματος δότη, να περιέχονται γενετικά χαρακτηριστικά του συζύγου - δηλαδή να έχει παρόμοιο ύψος, χρώμα ματιών, σωματική διάπλαση όπως επίσης και την ίδια ομάδα αίματος με τον σύζυγο.