Το κομμένο δάχτυλο του Γαλιλαίου

Μέλος του σώματος του πατέρα της νεότερης Φυσικής βρίσκεται μεταξύ των εκθεμάτων μεγάλης έκθεσης για το έτος της Αστρονομίας

Από τον ΣΠΥΡΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Στις 13 Μαρτίου πρόκειται να εγκαινιαστεί στο Palazzo Strozzi στη Φλωρεντία μια μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στον Γαλιλαίο αλλά και στο έτος της Αστρονομίας που διανύουμε. Η έκθεση έχει τίτλο «Γαλιλαίος. Εικόνες του Σύμπαντος από την αρχαιότητα έως το τηλεσκόπιο» και περιλαμβάνει 250 εκθέματα: πίνακες, σχέδια, χαλκογραφίες, επιστημονικά όργανα, αρχαιολογικά ευρήματα.

Ανάμεσα σε αυτά τα πολύτιμα εκθέματα όμως ένα είναι βέβαιο πως θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, εξαιτίας του ασυνήθιστου όσο και μακάβριου χαρακτήρα του. Πρόκειται για το μεσαίο δάχτυλο του δεξιού χεριού του Γαλιλαίου, ή ακριβέστερα για το σκεβρωμένο και ισχνό κατάλοιπό του. Το δάχτυλο φυλάσσεται μέσα σε μια κρυστάλλινη ωοειδή φιάλη, η οποία στηρίζεται πάνω σε μια μαρμάρινη στήλη που φέρει αναμνηστική επιγραφή του αστρονόμου Τομάζο Περέλι (1704-1783).

Η ιστορία του διάσημου δαχτύλου είναι μακρά και περιπετειώδης. Ο Γαλιλαίος πέθανε το 1642 αλλά η Εκκλησία δεν επέτρεψε να γίνει θρησκευτική τελετή ταφής. Οταν, εκατό χρόνια μετά, στις 12 Μαρτίου του 1737, έγινε μεταφορά της σορού στο μαυσωλείο που ανεγέρθηκε στη Βασιλική του Αγίου Σταυρού στη Φλωρεντία, ύστερα από πρωτοβουλία του μαθητή του Γαλιλαίου Βιντσέντσο Βιβιάνι (1622-1703), ο ιστορικός Αντον Φραντσέσκο Γκόρι απέσπασε το δάχτυλο από τη σορό του Γαλιλαίου. Το δάχτυλο πέρασε κατόπιν στην κατοχή του Αντζελο Μαρία Μπαντίνι, διευθυντή της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης, ο οποίος για μεγάλο χρονικό διάστημα το εξέθετε στη βιβλιοθήκη. Το 1841 μεταφέρθηκε στην «Αίθουσα Γαλιλαίου» που είχε μόλις εγκαινιαστεί στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, ενώ από το 1927 ανήκει στο Μουσείο Ιστορίας της Επιστήμης της Φλωρεντίας, στο οποίο μέχρι πρότινος εκτίθετο.

Επιμελητής της έκθεσης, που θα διαρκέσει μέχρι το τέλος Αυγούστου, είναι ο Πάολο Γκαλούτσι, διευθυντής του Μουσείου Ιστορίας της Επιστήμης, το οποίο μετά την ανακαίνισή του θα μετονομαστεί σε Μουσείο Γαλιλαίου.

Ομως οι ταλαιπωρίες της σορού του Γαλιλαίου δεν φαίνεται να έχουν τελειώσει. Πριν από ένα μήνα Βρετανοί και Ιταλοί επιστήμονες ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να υποβάλουν σε τεστ DNA τη σορό του Γαλιλαίου προκειμένου να διαπιστώσουν αν ο μεγάλος αστρονόμος υπέφερε από μια ασθένεια της όρασης, η οποία ενδεχομένως να επηρέασε τις αστρονομικές του παρατηρήσεις. Ενα από τα πλέον χαρακτηριστικά «σφάλματα» του Γαλιλαίου, τα οποία οι επιστήμονες τείνουν να αποδίδουν σε μια μορφή γλαυκώματος που τον άφησε τυφλό στα τελευταία χρόνια της ζωής του, είναι ο τρόπος που περιγράφει τον Κρόνο: υποστηρίζει ότι έχει μία πλευρά ανώμαλη και εξογκωμένη. Σύμφωνα με τον Γκαλούτσι: «Αν καταφέρουμε να μάθουμε ποια ακριβώς βλάβη είχε η όρασή του, θα μπορέσουμε να αναπαραγάγουμε στον υπολογιστή ό,τι εκείνος έβλεπε με το τηλεσκόπιο». Για να προχωρήσουν όμως στην εκταφή, θα πρέπει πρώτα να λάβουν άδεια από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

2 - 07/03/2009