5.12.08

Ο Στάλιν και ο Ζαχαριάδης



Του ΦΟΙΒΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

Οταν την άνοιξη του 1946 ο αρχηγός του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης επισκέφτηκε μυστικά τη Σοβιετική Ενωση και συναντήθηκε με τον Στάλιν τον ρώτησε: γιατί δεν μπήκατε στην Ελλάδα;


Και ο αρχηγός της ΕΣΣΔ απάντησε: «Γιατί δεν έχουμε στόλο».

Μεγάλη ναυτική δύναμη της εποχής εθεωρείτο η Μεγάλη Βρετανία που με το στόλο της είχε «πλευρίσει» την Ελλάδα.

Το 1956 στο 20ο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης η νέα ηγεσία της χώρας αποκαθήλωσε επίσημα τον Ιωσήφ Στάλιν που είχε πεθάνει τρία χρόνια νωρίτερα. Την ίδια περίοδο με πρωτοβουλία του σοβιετικού κόμματος συστάθηκε μια «διεθνής επιτροπή» αποτελούμενη από αντιπροσώπους έξι χωρών του σοβιετικού μπλοκ (Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία, ΕΣΣΔ) για να εξετάσει «το ανώμαλο καθεστώς» που είχε δημιουργηθεί μέσα στις τάξεις του ΚΚΕ.

Η έκτη πλατιά ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ τον Μάρτιο του 1956 συναίνεσε με τη διεθνή επιτροπή για «την καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη από τη θέση του γενικού γραμματέα» του κόμματος.

Η χρονική σύμπτωση της αποκαθήλωσης του Στάλιν και της καθαίρεσης του Ζαχαριάδη δημιουργούσε την εντύπωση ότι ήταν ταυτόσημη. Οτι ο Ζαχαριάδης ακολουθούσε πιστά τις θέσεις και υποδείξεις της σοβιετικής πολιτικής επί Στάλιν. Αυτό ήταν μόνο εν μέρει αληθινό. Οταν οι Ρώσοι υπέδειξαν τη συμμετοχή του ΚΚΕ στις εκλογές του 1946, ο Ζαχαριάδης είπε στον Παρτσαλίδη που μετέφερε τη «συμβουλή» επιστρέφοντας από τη Μόσχα ότι «τώρα δεν υπάρχει Κομμουνιστική Διεθνής και το κάθε κόμμα είναι υπεύθυνο για τις αποφάσεις του».

Ο Ζαχαριάδης ήταν απόλυτα πιστός στη Σοβιετική Ενωση και στον Στάλιν χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν διέβλεπε και πολλά αρνητικά σημεία που με το πέρασμα του χρόνου γίνονταν και πιο ορατά.

Το 1950 στη συνάντηση κορυφής της ηγεσίας του ΚΚΕ με το ΚΚΣΕ, ο Μόλοτοφ εκδήλωσε τη δυσαρέσκεια του σοβιετικού κόμματος υποστηρίζοντας ότι ο Μάρκος Βαφειάδης, ένας «άνθρωπος με κύρος», είχε καθορίσει «τη σωστή γραμμή» για το ελληνικό αντάρτικο, υπονοώντας ότι ο Ζαχαριάδης είχε τη λαθεμένη γραμμή. Ο Μόλοτοφ ενώπιον των συμμετεχόντων διάβασε ένα γράμμα του Βαφειάδη προς την ηγεσία του ΚΚΣΕ που κατηγορούσε τον γραμματέα του ΚΚΕ ως «πράκτορα».

«Αν, όταν ανύποπτος άκουσα που μου διάβασαν το γράμμα του Βαφειάδη, τα 'χανα έστω και λίγο θα μου το 'παιρναν το κεφάλι. Τότε αμέσως έγραψα στον Στάλιν και ζήτησα να φύγω απ' το πόστο μου. Είπε όχι», θα γράψει προς το τέλος της ζωής του ο παλιός αρχηγός του ΚΚΕ. Η αντικατάστασή του θα γίνει έξι χρόνια αργότερα. Πράγματι θαύμαζε τον Στάλιν που είχε εξιδανικευθεί στα μάτια του αν και είχε αντιληφτεί ότι είχαν γίνει σοβαρές παρεκτροπές επί εποχής του.

Απευθυνόμενος προς τη νέα ηγεσία του ΚΚΕ υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη έγραψε χαρακτηριστικά:

«Κάποτε θα πρέπει να ζητήσετε -ακόμα και με απόφαση συνεδρίου- όλα τα χαρτιά της Κομμουνιστικής Διεθνούς, της Κ.Ε. του ΚΚΣΕ, της Κα-Γκε-Μπε, που αφορούν το ΚΚΕ και το κίνημα, τους αγωνιστές μας που χάθηκαν εδώ στη Σιβηρία (σαν τον Κλειδωνάρη, Φλαράκο, Χαϊτά και άλλους πολλούς). Αυτή είναι ιερή υποχρέωσή μας. Το 1947 εγώ ζωντανούς βρήκα μονάχα δύο».

Η αναγνώριση του Στάλιν από το ΚΚΕ είναι μια πιο εύκολη υπόθεση απ' ό,τι η αναγνώριση του Ζαχαριάδη.

Ο Πούτιν έχει αναγνωρίσει τον Στάλιν ως εθνικό ηγέτη που επί της εποχής του είχε ανέβει το διεθνές γόητρο της χώρας. Αυτό είναι διάχυτο και εμφανές όταν κάποιος συζητάει με διπλωματικούς αντιπροσώπους της Ρωσίας.

Η προσπάθεια αποκατάστασης του Ζαχαριάδη δεν είναι μια καινούργια υπόθεση. Η ηγεσία του ΚΚΕ υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη, στην οποία άλλωστε ανήκε και η δεύτερη σύζυγος του Ζαχαριάδη Ρούλα Κουκούλου, στόχευε διακριτικά σε μια αποκατάσταση, όταν οι συνθήκες θα το επέτρεπαν, του παλιού γραμματέα του ΚΚΕ.

Στις αρχές της δεκαετίας του '80 σε μια συνάντηση του γράφοντα με τον Κώστα Κάππο, μέλος τότε της ηγεσίας του ΚΚΕ, σ' ένα συνέδριο στο εξωτερικό, ο αντιπρόσωπος του ΚΚΕ είχε εκφραστεί θετικά για τον Ζαχαριάδη με αφορμή μια σειρά άρθρων στην «Ε», εκείνης της περιόδου, για τον παλιό καθαιρεμένο ηγέτη του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Τώρα οι συνθήκες φαίνονται να είναι ακόμα πιο ώριμες για να γίνει η αποκατάστασή του.

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες στην επίσημη ιστορία του ΚΚΕ που συγγράφεται στον Περισσό γίνεται πλέον θετική αναφορά στο Ν. Ζαχαριάδη που «υπήρξε στέλεχος με αναμφισβήτητες ηγετικές ικανότητες και βαθιά πολιτική σκέψη... πιστός στην υπόθεση του σοσιαλισμού».

Πρόκειται βέβαια για την αποκατάσταση ενός καθαιρεμένου κομμουνιστή ηγέτη που δεν υπήρξε ποτέ «πράκτορας ή ύποπτος». Αλλωστε ήταν ο μόνος που επιχείρησε, επικεφαλής του ΚΚΕ, να ανατρέψει ένοπλα το αστικό καθεστώς σε τμήμα της ελληνικής επικράτειας ή στο σύνολό της αντικαθιστώντας το με ένα σύστημα ανάλογο μ' εκείνο των Λαϊκών Δημοκρατιών.

Ομως μια βαθύτερη αποτίμηση των θετικών και αρνητικών πτυχών ενός ηγέτη που δεν θα υποδηλώνει απλά μια συναισθηματική θέση προϋποθέτει σοβαρή μελέτη που οδηγεί αναγκαστικά και στην εμβάθυνση του σοβιετικού συστήματος.

Την 1η Αυγούστου 1973 ο Ζαχαριάδης αυτοκτόνησε στο Σουργκούτ της Σιβηρίας. Εντεκα μήνες αργότερα περίπου κατέρρευσε το στρατιωτικό δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα.

Αν είχε αναβάλει την απόφασή του, για κάποιο λόγο, και δεν προχωρούσε στο απονενοημένο αυτό διάβημα, ίσως η πτώση της χούντας να του γεννούσε καινούργιες ελπίδες για επιστροφή του στην Ελλάδα.

Η νέα Ελληνική Δημοκρατία θα τον έβρισκε 71 χρόνων (γεννήθηκε το 1903).

Είχε ζητήσει επίμονα να επιστρέψει στην Ελλάδα. Σ' έναν παλιό του φίλο είχε γράψει: «Παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είν' και μπαλωμένο». Αν ποτέ γυρνούσε στην Ελλάδα, όπως επέστρεψαν όλοι σχεδόν οι πολιτικοί πρόσφυγες, είχε πολλά να πει για τις εμπειρίες του, τις συναντήσεις του με τον Στάλιν και γενικότερα αυτό που αποκλήθηκε υπαρκτός σοσιαλισμός. Οι ιστορικοί ίσως να είχαν και πρόσθετο υλικό για την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα. *


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 05/12/2008

Δεν υπάρχουν σχόλια: