Η «επιστήμη» τού «λίγο»
Του ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ
Ψιλοανώμαλο πράγμα η οικονομία, αντιφατικό και απρόβλεπτο, όπως και κάθε τι που βασίζεται στην ανθρώπινη επινόηση και δράση. Και αν το φαινόμενο είναι εκ φύσεως ρευστό, ο λόγος που επιχειρεί να το περιγράψει, δηλαδή η οικονομική επιστήμη, ώρες ώρες καταντά αστείος.
Ως και κωμικό φαντάζει ενίοτε το εγχείρημα να εφευρεθούν νόμοι στους οποίους οι τρισκατάρατες οικονομικές εξελίξεις θα όφειλαν να υπακούουν, όμως αυτές παραμένουν απειθάρχητες, και να διατυπωθούν κανόνες που θα διέπουν τις κινήσεις και τη συμπεριφορά της αγοράς, όμως αυτή επιμένει να τους βγάζει αναιδέστατα τη γλώσσα.
Ακόμη και ο πλέον αδιαμφισβήτητος νόμος της αγοράς, εκείνος της προσφοράς και της ζήτησης, φαλκιδεύεται από χρηματιστηριακά προϊόντα και παράγωγα που επηρεάζουν τιμές και συναλλαγές μακράν της παραγωγικής οικονομίας.
Από την άλλη βέβαια δεν μπορούμε να ρίξουμε στον Καιάδα χρηματιστηριακές και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, διότι αποτελούν το απαραίτητο οξυγόνο για να ανασάνει και να αναπτυχθεί η λεγόμενη «πραγματική οικονομία». Αλλος δυσεξήγητος και παρερμηνευμένος όρος, που χρησιμοποιείται για να αποστασιοποιηθεί η χειροπιαστή παραγωγή από άυλα προϊόντα και αξίες, που στην τελική η ίδια η «πραγματική» οικονομία παράγει και διακινεί. Αϋλα αγαθά και υλικά προϊόντα αποτελούν εξίσου συστατικά της πραγματικής οικονομίας. Επειδή κάτι είναι άυλο δεν σημαίνει ότι δεν είναι και ολότελα πραγματικό.
Το πιο άυλο πράγμα του κόσμου και παράλληλα το πλέον καθοριστικό για τα οικονομικά μεγέθη είναι η πίστη. Ο Γκάλμπρεϊθ είχε τονίσει ότι όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα βασίζεται στην αυτονόητη παραδοχή ότι όλοι οι καταθέτες δεν θα απαιτήσουν ταυτόχρονα τα λεφτά τους πίσω. Αραγε, ποιοι επιστημονικοί νόμοι διέπουν την ανασφάλεια, τη συμπεριφορά και τον αυθορμητισμό τού κάθε καταθέτη;
Φαίνεται ότι η πλέον ουσιώδης έννοια περί τα οικονομικά εξαντλείται στη λέξη: «λίγο». Λίγο από αυτό, λιγάκι από εκείνο, ώστε να βρει σημείο ισορροπίας το χαοτικό σύστημα που λέγεται παγκόσμια οικονομία. Ρίχνουμε λίγο τα επιτόκια μπας και τονώσουμε την κεφαλαιαγορά, ελαφραίνουμε τους δανειολήπτες μπας και δώσουμε ώθηση στην ανάπτυξη. Λίγο όμως, όχι πολύ, διότι κινδυνεύουμε να ανοίξει η ψαλίδα διανειοδοτήσεων και καταθέσεων και να ξεμείνουμε από μετρητό. Λίγο, για να μην υποσκάψουμε το νόμισμα και αυξηθεί η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους. Λίγο, για να μην πάρει τα πάνω του ο πληθωρισμός. Κι αν, αντιθέτως, αυξάναμε τα επιτόκια; Λιγουλάκι, ίσα για να στηρίξουμε τις εισροές. Οχι πολύ, μην ανακόψουμε την ανάπτυξη και ανεβεί η ανεργία. Λίγο, μη τυχόν και παρασκληρύνουμε το νόμισμα και τινάξουμε στον αέρα τις εξαγωγές.
Η οικονομία είναι η τέχνη της τζούρας. Οπως και η θρησκεία έτσι και αυτή εδράζεται στην πίστη. Οσο για την επιστήμη, δεν έχει καμία σχέση με καμιά από τις δύο.
Η οικονομολογία, σαν τις υπόλοιπες κοινωνικές επιστήμες, είναι καταδικασμένη να ψαρεύει σε θολά νερά και να καρκινοβατεί μεταξύ θεωρίας και πραγματικότητας. Πλείστα προβλήματα και ασυνέπειες προκύπτουν όταν καταβάλλεται προσπάθεια να αναχθεί κάτι πολυεπίπεδο, όπως το οικονομικό φαινόμενο, σε κάτι μονοδιάστατο, όπως ο «επιστημονικός» λόγος που φιλοδοξεί να το ερμηνεύσει.
Ως και κωμικό φαντάζει ενίοτε το εγχείρημα να εφευρεθούν νόμοι στους οποίους οι τρισκατάρατες οικονομικές εξελίξεις θα όφειλαν να υπακούουν, όμως αυτές παραμένουν απειθάρχητες, και να διατυπωθούν κανόνες που θα διέπουν τις κινήσεις και τη συμπεριφορά της αγοράς, όμως αυτή επιμένει να τους βγάζει αναιδέστατα τη γλώσσα.
Ακόμη και ο πλέον αδιαμφισβήτητος νόμος της αγοράς, εκείνος της προσφοράς και της ζήτησης, φαλκιδεύεται από χρηματιστηριακά προϊόντα και παράγωγα που επηρεάζουν τιμές και συναλλαγές μακράν της παραγωγικής οικονομίας.
Από την άλλη βέβαια δεν μπορούμε να ρίξουμε στον Καιάδα χρηματιστηριακές και χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, διότι αποτελούν το απαραίτητο οξυγόνο για να ανασάνει και να αναπτυχθεί η λεγόμενη «πραγματική οικονομία». Αλλος δυσεξήγητος και παρερμηνευμένος όρος, που χρησιμοποιείται για να αποστασιοποιηθεί η χειροπιαστή παραγωγή από άυλα προϊόντα και αξίες, που στην τελική η ίδια η «πραγματική» οικονομία παράγει και διακινεί. Αϋλα αγαθά και υλικά προϊόντα αποτελούν εξίσου συστατικά της πραγματικής οικονομίας. Επειδή κάτι είναι άυλο δεν σημαίνει ότι δεν είναι και ολότελα πραγματικό.
Το πιο άυλο πράγμα του κόσμου και παράλληλα το πλέον καθοριστικό για τα οικονομικά μεγέθη είναι η πίστη. Ο Γκάλμπρεϊθ είχε τονίσει ότι όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα βασίζεται στην αυτονόητη παραδοχή ότι όλοι οι καταθέτες δεν θα απαιτήσουν ταυτόχρονα τα λεφτά τους πίσω. Αραγε, ποιοι επιστημονικοί νόμοι διέπουν την ανασφάλεια, τη συμπεριφορά και τον αυθορμητισμό τού κάθε καταθέτη;
Φαίνεται ότι η πλέον ουσιώδης έννοια περί τα οικονομικά εξαντλείται στη λέξη: «λίγο». Λίγο από αυτό, λιγάκι από εκείνο, ώστε να βρει σημείο ισορροπίας το χαοτικό σύστημα που λέγεται παγκόσμια οικονομία. Ρίχνουμε λίγο τα επιτόκια μπας και τονώσουμε την κεφαλαιαγορά, ελαφραίνουμε τους δανειολήπτες μπας και δώσουμε ώθηση στην ανάπτυξη. Λίγο όμως, όχι πολύ, διότι κινδυνεύουμε να ανοίξει η ψαλίδα διανειοδοτήσεων και καταθέσεων και να ξεμείνουμε από μετρητό. Λίγο, για να μην υποσκάψουμε το νόμισμα και αυξηθεί η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους. Λίγο, για να μην πάρει τα πάνω του ο πληθωρισμός. Κι αν, αντιθέτως, αυξάναμε τα επιτόκια; Λιγουλάκι, ίσα για να στηρίξουμε τις εισροές. Οχι πολύ, μην ανακόψουμε την ανάπτυξη και ανεβεί η ανεργία. Λίγο, μη τυχόν και παρασκληρύνουμε το νόμισμα και τινάξουμε στον αέρα τις εξαγωγές.
Η οικονομία είναι η τέχνη της τζούρας. Οπως και η θρησκεία έτσι και αυτή εδράζεται στην πίστη. Οσο για την επιστήμη, δεν έχει καμία σχέση με καμιά από τις δύο.
jparaske@enet.gr
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 11/10/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου