Αναζητώντας τον σύγχρονο Keynes

Από τον ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΔΑΣΗ

Η δυσκολία στη διάρκεια μιας κρίσης έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι η «κάθε περιουσία» παύει να είναι «χρήμα».

Κ. Μαρξ, Η Γερμανική Ιδεολογία

Κάποτε ο φλεγματικός John Maynard Keynes θεωρήθηκε δίκαια θεραπευτής του καπιταλιστικού συστήματος. Η έμπνευσή του για την ανάληψη πρωτοβουλιών του Δημοσίου με στόχο την τόνωση της ενεργού ζήτησης υιοθετήθηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ρούζβελτ σε μια ενιαία πολιτική. Ηταν μετά την κρίση του 1929, τότε που οι συνδυασμένες θεσμικές παρεμβάσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα έσωσαν κυριολεκτικά από την καταστροφή την αμερικανική οικονομία. Με την πραγματοποίηση δημοσίων έργων μειώθηκε η ανεργία, αφού αυξήθηκε το μέγεθος της απασχόλησης, ενισχύθηκε συνολικά το εργατικό εισόδημα και, κατά συνέπεια, θερμάνθηκε η κατανάλωση. Οι εύστοχες επιλογές, που έμειναν στην ιστορία ως New Deal, κινητοποίησαν τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος ανταποκρίθηκε στα νέα δεδομένα της ζήτησης. Οι θετικές συνέπειες άγγιξαν θεαματικά και τις οικονομίες της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου, προσφέροντας λύση στη γενικευμένη κρίση του Μεσοπολέμου.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ του Keynes ήταν καταλυτική στην παγκόσμια οικονομία και των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Οι εθνικές κυβερνήσεις στο σύνολό τους εφάρμοσαν με υποδειγματική συνέπεια τις συνιστώσες της θεωρίας του Βρετανού οικονομολόγου, σημειώνοντας πρωτόγνωρους ρυθμούς ανάπτυξης. Πολλοί μίλησαν τότε για ενταφιασμό του μαρξισμού.

ΒΕΒΑΙΩΣ, το μοντέλο του Keynes έχει εγκαταλειφθεί εδώ και χρόνια. Οι πολέμιοι του κρατικού παρεμβατισμού σκόρπισαν στον ορίζοντα και τα τελευταία ίχνη του, προς δόξα της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, μυθοποιώντας την αποτελεσματικότητά της.

Η ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ των αγορών με την απουσία οποιωνδήποτε προστατευτικών κανόνων, η αποδέσμευση του κράτους από τη σφαίρα της οικονομίας με την ιδιωτικοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων, η κατάργηση του κράτους πρόνοιας, η απογείωση του τραπεζικού τομέα, αποτελούν κοινά γνωρίσματα στη διεθνή πρακτική. Αυτά άλλωστε υιοθέτησαν και οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας.

Η ΚΡΙΣΗ χτυπάει την πόρτα του κόσμου, τα τραπεζικά συγκροτήματα συγκλονίζονται, οι κυβερνήσεις προβαίνουν σε αγορές μετοχών, προκειμένου να εμποδίσουν την κατάρρευση. Οι προβλέψεις για την απόδοση των κυβερνητικών παρεμβάσεων είναι δυσοίωνες, αφού είναι αποσπασματικές, δεν διαθέτουν θεσμική συμπληρωματική υποστήριξη, ούτε στρατηγικό προσανατολισμό.

ΑΝ ΜΗ τι άλλο, οι καταστροφικές εξελίξεις, που μάλλον βρίσκονται στην αφετηρία τους, επαναφέρουν στο προσκήνιο τη διεκδίκηση ενός διαφορετικού μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης. Είτε αρέσει είτε όχι σε κάποιους, αυτό πιθανά θα συνοδευτεί με την ένταση των κοινωνικών αγώνων. Αλλωστε ο Keynes έχει πεθάνει προ πολλού.

Kardasis@econ.soc.uoc.gr

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/10/2008