Λάο Τσε και Κομφούκιος πνευματικά θεμέλια της Κίνας
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ
Οι απαρχές της φιλοσοφικής σκέψης και του πολιτισμού στη μακρινή κι αχανή Κίνα με την τρισχιλιετή Ιστορία της περικλείονται σε δύο ονόματα: Λάο Τσε (6ος αι. π.Χ.) και Κομφούκιος (551-479 π.Χ.). Η σοφία και η διδασκαλία τους, τηρουμένων των αναλογιών, θα τολμούσαμε να πούμε ότι έχουν κάτι από τον Ηράκλειτο και τον Σωκράτη περίπου εκείνης της εποχής, κι ας τους χώριζαν τεράστιες αποστάσεις.
Με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε ένα συνοπτικό περίγραμμα της φιλοσοφίας τους, για την οποία έχουν χυθεί τόνοι μελάνι σε Δύση και Ανατολή. Θ' ακολουθήσει ένα δεύτερο μέρος για τη σύγχρονη κινεζική λογοτεχνία, όπως την έχουμε γνωρίσει τα τελευταία χρόνια μεταφρασμένη στην Ελλάδα.Τυλιγμένος στην αχλή του μύθου, ο Λάο Τσε (ο «σοφός γέρος» ή «παλιός φίλος», όπως σημαίνει το όνομά του) εργάστηκε στην αυτοκρατορική βιβλιοθήκη της δυναστείας των Τσόου. Ασκητεύοντας στα τελευταία χρόνια της ζωής, άφησε ύστερα από παράκληση ενός φύλακα το κλασικό κείμενο «Τάο Τε Κινγκ», με ποιητικούς αφορισμούς για τη ζωή και την αυτογνωσία (το βαθύτερο και ωραιότερο έργο της κινεζικής λογοτεχνίας», σύμφωνα με τον Τζόζεφ Νίνταμ). Ο δρόμος του πνεύματος, της καρδιάς, του μέτρου, της φύσης.Τάο σημαίνει Δρόμος, Ενέργεια, Θεός, Αρμονία, Λόγος. Τε: Δύναμη, Ουσία, Αρετή, Αγάπη, Ζωή, Φύση. Κινγκ: Κείμενο, Μελέτη, Βιβλίο.Χωρισμένο σε δύο μέρη, το Βιβλίο του Λόγου (Τάο) και της Φύσης (Τε) περιλαμβάνει δωρικά κείμενα, πυκνά και στοχαστικά, ενίοτε αλληγορικά (37 στροφές στο πρώτο μέρος, 44 στο δεύτερο). Με τη γλώσσα των ιδεογραμμάτων μιλάει για τη ζωική ενέργεια που γεμίζει το σύμπαν και τον άνθρωπο. Για το ζευγάρι των αντίθετων και συνθετικών δυνάμεων, το Γινγκ και το Γιανγκ, ήτοι το θηλυκό στοιχείο, που αντιπροσωπεύει την ηρεμία, τη δεκτικότητα, και το αρσενικό στοιχείο, που αντιπροσωπεύει τη δράση, τη δημιουργικότητα. Για τον συνετό άνθρωπο. Για τον ουρανό, τον φυσικό και υπερβατικό. Για τον δρόμο που βαδίζει ο καθένας προς την προσωπική του τελείωση. Η καλύτερη ίσως από τις αρκετές μεταφράσεις του «Τάο Τε Κινγκ», που κυκλοφορούν στη χώρα μας, είναι αυτή του Γιώργου Αλεξάκη (εκδόσεις «Σμίλη»).Λίγο μεταγενέστερος του Λάο Τσε (η παράδοση λέει ότι τον συνάντησε νεαρός και είχε εκτενή κουβέντα μαζί του) ήταν ο Κογκ Τσιου, γνωστότερος στη Δύση με το εκλατινισμένο όνομα Κομφούκιος. Επιθεωρητής κήπων, δάσκαλος σε παιδιά αριστοκρατικών οικογενειών, κρατικός σύμβουλος. Και, βεβαίως, πιο γνωστός ως ένας διαπρεπής στοχαστής με μεγάλο κύκλο μαθητών γύρω του. Η διδασκαλία του (κοινωνική, πολιτική και κυρίως ηθική) έμελλε να γίνει μια ολόκληρη κοσμοθεωρία, που επηρεάζει έως σήμερα τους Κινέζους.Οι βασικές παράμετροι της φιλοσοφικής του σκέψης ήταν: ο κοινωνικός χαρακτήρας της σε αντίθεση μ' αυτή του Λάο Τσε, που πίστευε στην προσωπική ολοκλήρωση του καθενός. Ο σεβασμός και η φροντίδα για το παρελθόν, για την παράδοση. Η απρόσκοπτη λειτουργία των τελετών που είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα. Η οικογένεια, η αγάπη ανάμεσα στα αδέλφια, ο σεβασμός απέναντι στους γονείς. Ο ηγεμόνας-πρότυπο με την άριστη κι ενάρετη συμπεριφορά του, που έχει αρμονική σχέση με τους υπηκόους του. Ο Ουρανός, που είναι η θεμελιώδης αρχή του κόσμου της φύσης και η δύναμη που ελέγχει και καθορίζει τα ανθρώπινα πεπρωμένα.Ολα αυτά υπάρχουν στο αντιπροσωπευτικό του έργο «Τα Ανάλεκτα», το οποίο έχει μεταφραστεί και σχολιαστεί με εξαιρετικό τρόπο στα ελληνικά από τον Σωτήρη Χαλικιά, γνώστη της κινεζικής και ιαπωνικής γλώσσας.Δύο άξιοι επίγονοι του Λάο Τσε και του Κομφούκιου, που άφησαν σημαντικά κείμενα στο πνεύμα του ταοϊσμού και του κομφουκιανισμού αντίστοιχα, είναι ο Τσουάνγκ Τσου (4ος αι. π.Χ.), με το ομώνυμο βιβλίο, στο οποίο με ποιητικό και παραβολικό τρόπο μιλάει για τα μονοπάτια του Τάο (εκδόσεις «Ερμής» και «Πύρινος Κόσμος»), και ο Μέγγιος (371-289 π.Χ.), που στο επίσης ομώνυμο βιβλίο μιλάει για την ηθική προδιάθεση της ανθρώπινης φύσης (εκδόσεις «Ινδικτος»). *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 07/08/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου