Αστρολογια η πρωτη ελληνικη Πρωτομαγια

Υποδεχόμενοι την Εργατική Πρωτομαγιά, που "δεν είναι αργία - είναι απεργία", θυμόμαστε και την ιστορία της. Ανακαλούμε στη μνήμη μας ότι ορίστηκε από το συνέδριο της Β' Διεθνούς, που συνήλθε στο Παρίσι το 1889, ημέρα αγωνιστικής κινητοποίησης και διεθνούς αλληλεγγύης της εργατικής τάξης στη μνήμη των απεργών εργατών του Σικάγου που δολοφονήθηκαν την 1η Μάη 1886.
Στην Ελλάδα η πρώτη μαζική πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση έγινε στο Παναθηναϊκό Στάδιο στις 2 Μάη 1893 (μετατέθηκε κατά μία ημέρα για να γίνει Κυριακή), με οργανωτή τον "Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο". Σύλλογο που είχε ιδρύσει το 1890 ο τότε 25χρονος φοιτητής του Πολυτεχνείου Σταύρος Καλλέργης, εκδίδοντας και εφημερίδα με τον τίτλο "Σοσιαλιστής".
"Έγραφε ο 'Σοσιαλιστής' του Μάη 1893 - εκ τίνος λίθου ο πολίτης Σταύρος Καλλέργης είπε τα εξής περίπου: Ο σκοπός της συναθροίσεώς μας ενταύθα είναι να υπογράψωμεν ψήφισμα δια να δωθή εν καιρώ εις την Βουλήν, το ψήφισμα δε έχει ως εξής:
Συνελθόντες σήμερον την 2 Μαϊου ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ. εν τω αρχαίω Σταδίω οι κάτωθι υπογεγραμμένοι μέλη του 'Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου' και υπό μισθόν πάσχοντες εψηφίσαμεν.
Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ' όλην την ημέραν, και οι πολίται να αναπαύωνται.
Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν.
Γ) Ν' απονέμητε σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
Δ) Το συμβούλιο του "Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου" να δώση το ψήφισμα εις την Βουλήν.
Η πρώτη αυτή εργατική συγκέντρωση απασχόλησε και τον υπόλοιπο τύπο. Έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον τα όσα έγραψε η συντηρητική 'ΕΦΗΜΕΡΙΣ' στο φύλλο της 3ης Μαϊου 1893:
'Οι ενταύθα σοσιαλισταί, καθ' ά είχαν προαναγγείλει, συναθροίσθησαν χθες, περί την 5ην ώραν μ.μ. εις το αρχαίον Στάδιον. Οι πλείστοι εξ αυτών ήσαν εργάται, ευπρεπώς κατά το πλείστον ενδεδυμένοι, με ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης, και πολύ ήσυχοι άνθρωποι. Αυτοί είναι οι πρώτοι σοσιαλισταί εν Ελλάδι και συνήλθον εις το πρώτον αυτών συλλαλητήριον'.
Περίπου 500 υπόγραψαν το ψήφισμα, του οποίου η διακίνηση συνεχίστηκε και τελικά κατατέθηκε στη Βουλή, με 2000 υπογραφές, την 1η Δεκεμβρίου 1893. Όμως, περιφρονητικά αντιμετωπίστηκε από τον Πρόεδρο της Βουλής και ο Καλλέργης, που παρακολουθούσε από τα θεωρεία των δημοσιογράφων (όπου είχε πρόσβαση ως εκδότης του 'Σοσιαλιστή'), άρχισε να φωνάζει και να διαμαρτύρεται. Το αποτέλεσμα ήταν να διαταχθεί η σύλληψή του, να κακοποιηθεί από τη φρουρά και να κρατηθεί στο δεύτερο αστυνομικό τμήμα, όπου βρέθηκε αντιμέτωπος με τον περιβόητο Μπαϊρακτάρη.
Αφού κρατήθηκε δυο ημέρες, ο Καλλέργης οδηγήθηκε στον Εισαγγελέα, ο οποίος τον παρέπεμψε σε δίκη στις 9.12.1893, που είχε ως αποτέλεσμα την καταδίκη του σε φυλάκιση δέκα ημερών. "Αυτή ήταν η πρώτη ουσιαστική σύγκρουσή του με τις Αρχές", γράφει ο γιος του Λυκούργος, ο γνωστός ηθοποιός και πρώην βουλευτής του ΚΚΕ, που έχει και ο ίδιος αγωνιστική θητεία πολλών δεκαετιών στο αριστερό κίνημα (την οποία και σήμερα συνεχίζει από τις γραμμές του ΣΥΝ).
Η δράση του Καλλέργη δεν περιορίστηκε στην Αθήνα: "Με τις ενέργειες του Καλλέργη -γράφει ο Γιάννης Κορδάτος- είχε ιδρυθεί στη Σύρα "Σοσιαλιστική Λέσχη" (Ιούλης 1894). Το ίδιο έγινε και στο Λαύριο. Επίσης και στην Κέρκυρα ιδρύθηκε "Σοσιαλιστικός Σύλλογος" που επηρεαζόταν ιδεολογικά από τον Καλλέργη και την ομάδα του. Σ' όλες σχεδόν τις μεγάλες πόλεις υπάρχουν τώρα σοσιαλιστές. Το ξύπνημα άρχισε". (Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος, σελ. 70)
Όμως, από τη μια το κυνηγητό της αστυνομίας και από την άλλη η φαγωμάρα των διαφόρων σοσιαλιστικών ομάδων δυσκολεύουν το έργο του Καλλέργη, ο οποίος φεύγει για το Παρίσι στο τέλος του 1894, όπου έμεινε πάνω από ένα χρόνο και συνεργάστηκε με πολλούς γνωστούς σοσιαλιστές της εποχής.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα, επανεκδίδει τον "Σοσιαλιστή", όμως οι διωγμοί και οι οικονομικές δυσκολίες τον αναγκάζουν να φύγει για την Κρήτη, όπου εκλέγεται "αντιπρόσωπος στην Επαναστατικήν Συνέλευσιν του Αρκαδίου", όπως γράφει ο ίδιος. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, εκδίδει ξανά τον "Σοσιαλιστή" (το τελευταίο φύλλο που σώζεται είναι του 1902), τελικά όμως φεύγει το 1905 οριστικά για την Κρήτη (Μπραχήμο Ρεθύμνης). Εκεί παντρεύτηκε, το 1908, τη Μαρία Γιακουμάκη με την οποία απέκτησε 9 παιδιά. Πέθανε το 1926, σε ηλικία 61 ετών.
"Ο Καλλέργης -γράφει ο Γιάννης Κορδάτος- αν και δεν ήταν σοσιαλιστής με ξεκαθαρισμένες αρχές και δεν ήξερε καλά τι είναι επιστημονικός σοσιαλισμός (μαρξισμός), ήταν ο αγωνιστής που πλησίασε πιο πολύ τις μάζες, που καταδιώχθηκε, φυλακίστηκε, έχασε την περιουσία του, δυστύχησε και ίσαμε τα τελευταία του διατήρησε την πίστη του στο σοσιαλισμό".

Των Πάνου Τριγάζη* και Σωτήρη Σιώκου* στην Αυγή

*Ο Πάνος Τριγάζης, μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ, είναι αντιπρόεδρος του Ιδρύματος "Σταύρος Καλλέργης".

** O Σωτήρης Σιώκος είναι υπεύθυνος του τμήματος Εργατικής Πολιτικής του ΣΥΝ και μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος "Σταύρος Καλλέργης".