Αναζητώντας το γονίδιο του Θεού

Αναζητώντας το γονίδιο του Θεού

Αν είναι αλήθεια ότι το ανθρώπινο είδος διαθέτει μια εγγενή, δηλαδή βιολογική, προδιάθεση για υπερβατικές εμπειρίες και θρησκευτικά συναισθήματα, όπως διαθέτει μια έμφυτη προδιάθεση να αναπτύσσει τη γλώσσα και την αφαιρετική σκέψη, τότε αυτή η τυπικά ανθρώπινη ικανότητα θα πρέπει να βρίσκεται εγγεγραμμένη στα γονίδιά μας.

Την εικασία περί της ύπαρξης ενός «Γονιδίου του Θεού» την υποστήριξε πρώτος ένας Αμερικανός θρησκόληπτος γενετιστής, ο Ντιν Χάμερ, ο οποίος απέκτησε κάποια φήμη χάρη στο ομώνυμο βιβλίο του «Το γονίδιο του Θεού». Στο βιβλίο υποστηρίζει ότι «Η πνευματικότητα αποτελεί μέρος της βασικής γενετικής μας κληρονομιάς, πρόκειται, εκ των πραγμάτων, για ένα ένστικτο. Εμείς οι άνθρωποι έχουμε μια γενετική προδιάθεση να πιστεύουμε». Το προκλητικό αυτό συμπέρασμα υποτίθεται ότι προέκυψε από τη γονιδιακή μελέτη αυθεντικών διδύμων. Τα δίδυμα αδέλφια, όπως διαπίστωσε, έχουν πολύ πιο όμοιες πνευματικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις από τα μη δίδυμα αδέλφια. Αναλύοντας υπομονετικά διάφορα τμήματα του DNA των διδύμων, ο Χάμερ κατάφερε να απομονώσει και να ταυτοποιήσει ένα γονίδιο που έμελλε να γίνει διάσημο, το γονίδιο VMAT2. Οπως συμβαίνει συνήθως, αυτό το γονίδιο υπάρχει σε διάφορες παραλλαγές (είναι πολυμορφικό). Βασιζόμενος σε αυτές τις μικρές διαφορές του VMAT2 από άνθρωπο σε άνθρωπο, ο Χάμερ αποφαίνεται ότι όσοι από μας διαθέτουμε ορισμένες παραλλαγές του γονιδίου έχουμε επίσης μια προδιάθεση για υπερβατικές εμπειρίες, ενώ όσοι έχουν κάποιες άλλες παραλλαγές του γονιδίου είναι καταδικασμένοι σε μια πεζή υλιστική ζωή και αδιαφορούν για κάθε αυτοϋπερβατική εμπειρία!

Αυτό το εξαιρετικά απλοϊκό συμπέρασμα καταρρίπτεται εύκολα όχι μόνο επειδή δεν γνωρίζουμε ακόμη αρκετά για την ακριβή δομή και λειτουργία του ανθρώπινου γονιδιώματος, αλλά και επειδή αγνοούμε το πώς ακριβώς και σε ποιο βαθμό τα γονίδιά μας καθορίζουν τις λειτουργίες του εγκεφάλου μας. Η σημασία που δόθηκε από τα ΜΜΕ σε αυτή την «ανακάλυψη» οφείλεται στην κυρίαρχη σήμερα αναγωγιστική ιδεολογία που θέλει να εξαρτώνται και να καθορίζονται τα πάντα από τα γονίδια. Πάντως, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι επιστήμονες δεν θα βρουν, ούτε στο άμεσο ούτε στο απώτερο μέλλον, κανένα «γονίδιο του Θεού» ή της «πνευματικής έκστασης». Πιθανότατα όμως θα αποκαλύψουν τους ακριβείς νευρωνικούς μηχανισμούς των λεγόμενων υπερβατικών και θρησκευτικών συναισθημάτων, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούν τη βιολογική προϋπόθεση για την ανάδυση των πιο σύνθετων κοινωνικών και πολιτισμικών φαινομένων.

2 - 25/04/2008